''' UmarliŚcieżka z DunharrowUmarłych''' –([[język angielski|ang.]] Paths of Dead) - fikcyjna fikcyjnedroga istotygórska ze stworzonej przez [[John Ronald Reuel Tolkien|J. R. R . Tolkiena]] [[mitologia|mitologii]] [[Śródziemie|Śródziemia ]], prowadząca z [[Dunharrow]] do [[Lista gór i wzgórz Śródziemia#Erech|Erech]]. ▼{{Integruj z|Król Umarłych}}
▲'''Umarli z Dunharrow''' – fikcyjne istoty ze stworzonej przez [[John Ronald Reuel Tolkien|J. R. R Tolkiena]] [[mitologia|mitologii]] [[Śródziemie|Śródziemia]].
Była niegdyś tylko podziemnym tunelem w górach, zamieszkanym przez ludzi z plemienia górali z [[Ered Nimrais]]. Plemię to żyło w trzecim tysiącleciu [[Druga Era|Drugiej Ery]] i było spokrewnione z [[Dunland|Dunlendingami]]. Zwano ich wtedy „Ludem Gór”.
Pojawią się w ''[[Powrót Króla (powieść)|Powrocie Króla]]'', trzeciej części '' [[Władca Pierścieni|Władcy pierścieni]]''.
* W angielskim oryginale – ''Dead Men'' / ''Shadow Host'' / ''Men of the Mountains''
Kiedy założono Królestwo [[Gondor]]u, Ludzie Gór postanowili zawrzeć z nim sojusz, kiedy jednak sprzymierzeńcy znaleźli się w potrzebie, ci odmówili udzielenia pomocy. [[Isildur]] – ówczesny król Gondoru – obłożył zdrajców klątwą: jeśli [[Sauron]] zostanie pokonany, Lud Gór nie będzie mógł zaznać spokoju, dopóki nie spłaci swojego długu i nie wspomoże Gondoru w potrzebie. Słowa Isildura przeraziły Górali i postanowili oni uciec w wysokie partie gór, z dala od innych ludzi. Z biegiem lat wszyscy umarli, ale ich dusze nie zaznały spokoju.
* Przekład [[Maria Skibniewska|Marii Skibniewskiej]] – ''Umarli'' / ''Zastęp Cieni'' / ''Lud Gór''
* Przekład [[Jerzy Łoziński (tłumacz)|Jerzego Łozińskiego]] – ''Umarli'' / ''Zastęp Cieni'' / ''mieszkańcy gór''
* Przekład [[Maria Frąc|Marii]] i [[Cezary Frąc|Cezarego Frąców]] – ''Umarli'' / ''Zastęp Cieni'' / ''Lud z Gór''
W 3019 roku [[Trzecia Era|Trzeciej Ery Śródziemia]], podczas [[Wojna o Pierścień|Wojny o Pierścień]], [[Aragorn]], syn [[Arathorn]]a, wyruszył razem z [[Szara Drużyna|Szarą Drużyną]] na Scieżkę Umarłych.
'''Umarli z Dunharrow''' – duchy ludzi z plemienia górali z [[Ered Nimrais]]. Żyli w trzecim tysiącleciu [[Druga Era|Drugiej Ery]] i zwano ich wtedy '''Ludem Gór'''. Byli spokrewnieni z [[Dunland|Dunlendingami]]. To oni wznieśli budowle w [[Lista zamków i twierdz Śródziemia#Dunharrow|Dunharrow]] i podziemne tunele w górach, później nazwane [[Ścieżka Umarłych|Ścieżką Umarłych]], gdzie zapewne mieli swoją świątynię.
„Nad krajem wielki zaległ Cień,<br />
Po założeniu królestwa [[Gondor]]u, zawarli z nim sojusz i złożyli przysięgę [[Isildur]]owi na [[Erech|Wzgórzu Erech]]. Gdy jednak rozpoczęła się wojna z [[Sauron]]em, górale i ich wódz [[Król Umarłych|Król Gór]], odmówili dopełnienia przysięgi, bowiem wcześniej (za [[Czarne Lata|Czarnych Lat]]) byli poddanymi [[Sauron|Władcy Ciemności]] i oddawali mu cześć. Isildur rzucił więc na wiarołomców klątwę – jeśli Gondor zwyciężyłby, to Lud Gór miał nie zaznać spokoju po śmierci, dopóki ponownie nie zostanie wezwany do walki i dopełnienia przysięgi przez potomka Isildura. Przerażeni klątwą górale nie ośmielili przyłączyć się do wojsk Saurona, tylko uciekli w wysokie partie Ered Nimrais i stronili od wszelkich ludzi. Za czasem wszyscy wyginęli, ale zgodnie z klątwą, nie zyskali spokoju.
Na zachód czarnym skrzydłem sięga,<br />
Drżą mury wieży; ku monarchów grobom<br />
Nadciąga zguba. Budzą się umarli.<br />
Bije godzina dla wiarołomców,<br />
Aby stanęli znów u Głazu Erech,<br />
Gdzie im głos rogu echo gór przyniesie<br />
Czyj to róg zagra ? Kto rzuci wyzwanie<br />
I lud z pomroki wskrzesi zapomniany ?<br />
Potomek tego, któremu przysięgli.<br />
Z północy przyjdzie w wyrocznej godzinie,<br />
I drzwi przekroczy na Ścieżce Umarłych”<ref>Cytat z: ''[[Władca Pierścieni|Władcy Pierścieni]]'' (tłumaczenie Marii Skibniewskiej)</ref>.
Jako spadkobierca Isildura Aragorn był władny wezwać Lud Gór by wypełnił daną przysięgę. Ci zgodzili się, marząc o tym, aby zaznać spokoju. [[Umarli z Dunharrow|Umarli]] pokonali [[Korsarze z Umbaru|Korsarzy z Umbaru]], sojuszników Saurona. Aragorn uznał, że dopełnili złożonej przysięgi i pozwolił im odejść.
Jako duchy musieli pozostać w [[Ered Nimrais|Górach Białych]], na obszarach które niegdyś zamieszkiwali. Przez kolejne stulecia Trzeciej Ery nawiedzali okolicę góry [[Dwimorberg]] i Wzgórza Erech. Nikomu nie pozwalali zbadać Ścieżki Umarłych, sprowadzając śmierć na śmiałków, którzy tam się zapuścili, tak jak [[Baldor]], syna [[królowie Rohanu|króla]] [[Rohan (Śródziemie)|Rohanu]] [[Królowie Rohanu#Brego|Brega]].
Podczas [[Wojna o Pierścień|Wojny o Pierścień]], w 3019 roku, [[Aragorn|Aragorn II]] z [[Szara Drużyna|Szarą Drużyną]] ruszył na tą ścieżkę. Pragnął bowiem wykorzystać Umarłych do walki z wojskami Saurona. Jako że był Spadkobiercą Isildura udało mu się przedostać przez podziemną drogę i dotrzeć na Erech, gdzie wezwał duchy wiarołomców. Stamtąd ruszył z nimi przez południowe prowincje Gondoru do [[Pelargir]]u. Tam Umarli pokonali [[Korsarze z Umbaru|Korsarzy]] z [[Umbar]]u i zdobyli ich flotę. Aragorn uznał iż dopełnili przysięgi i pozwolił odejść zjawom, które wreszcie zyskał spokój i zniknęły ze Śródziemia (13 marca 3019 roku)<ref>Wedle [[Kalendarze Śródziemia#Kalendarz Shire'u|kalendarza]] [[Hobbit (rasa)|hobbitów]] z [[Shire (Śródziemie)|Shire'u]] był to dzień 13 miesiąca '''Rethe''' roku '''1419'''. Jedynie z grubsza odpowiada on naszemu marcowi, bowiem hobbicki kalendarz nie jest tożsamy z [[Kalendarz gregoriański|naszym]]. Hobbici daty roczne liczyli od osiedlenia się w swoim kraju (rok 1601 Trzeciej Ery).<br />
Z kolei według kalendarza stosowanego w innych częściach Śródziemia (tzw. [[Kalendarze Śródziemia#Kalendarz Namiestników|Kalendarz Namiestników]]) miesiąc ten zwał się '''Súlimë'''.</ref>.
Wygląd duchów tak później opisywali [[Legolas]] i [[Gimli]]: ''(...) w ciemnościach Zastęp Cieni jak gdyby nabrał więcej sił i wyglądał znacznie groźniej. Byli tam wojownicy na koniach i piesi, wszyscy jednak posuwali się równie szybko. Milczeli, ale oczy im błyszczały (...). I nagle Zastęp Cieni, który trzymał się dotychczas za nami, runął naprzód niby szara fala przypływu, zmiatając wszystko co napotkał na swej drodze. Słyszałem stłumione wołania, nikły głos rogów, szept niezliczonych ust (...) Umarli nie potrzebowali używać innego oręża prócz strachu. (...) stanęli tam w ciszy; nie było widać nic prócz ich oczu, świecących czerwonym odblaskiem pożaru okrętów''<ref>Cytat z ''Powrotu króla'' (księga 5, rozdział 9 ''Ostatnia narada'') w przekładzie Marii Skibniewskiej.</ref>.
Umarłych nazywano też '''Zastępem Cieni''', '''Wiarołomcami''', '''martwymi''', '''zapomnianym ludem'''.
W ekranizacji ''Władcy pierścieni'' (reżyseria [[Peter Jackson]]) Umarli pojawiają się w filmie ''[[Władca Pierścieni: Powrót Króla (film)|Powrót króla]]''. Sceny z ich udziałem różnią się nieco od literackiego pierwowzoru (same postacie zjaw zostały wygenerowane komputerowo). Część z nich pojawia się tylko w wersji reżyserskiej (rozszerzonej) filmu, wydanej na [[DVD]].
W filmie, gdy Aragorn z Legolasem i Gimlim, dociera do tajemniczej budowli we wnętrzu podziemi, pojawiają się zjawy, które ich otaczają. Aragorn żąda od nich dopełnienia przysięgi, a nawet rzuca im wyzwanie. W pewnym momencie wszystkie duchy znikają i na trzech wędrowców spada lawina ludzkich czaszek. Udaje im się jednak wydostać na zewnątrz. kiedy widzą na wodach [[Anduina|Anduiny]] statki Korsarzy, pojawia się [[Król Umarłych]] który obiecuje stanąć do walki. Później pokazane jest zdobycie przez duchy wrogiej floty, a następnie ich udział w [[Bitwa na polach Pelennoru|bitwie]] na polach [[Minas Tirith#Pelennor|Pelennoru]], gdzie walnie przyczyniają się do pokonania sił Saurona. Po zakończeniu batalii Aragorn pozwala im odejść.
{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzneBibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Foster | imię = Robert | tytuł = Encyklopedia Śródziemia | wydawca = Amber | miejsce = Warszawa | rok = 1998 | isbn = 83-7169-695-7}}
* [http://www.tednasmith.com/lotr3/TN-The_King_of_the_Oathbreakers.jpg Umarli (Ted Nasmith)]
* [http://oz.games-workshop.com/storefront/newimage.asp?Size=A&Img=252138 Umarli – figurki do gry]
* [http://www.nightly-whispers.com/lotr/rotk/kingofthedead/1.php Zdjęcia filmowych scen spotkania Umarłych z Aragornem]
[[Kategoria:LudzieGeografia ŚródziemiaRohanu]]
[[en:Dead Men of Dunharrow]]
| 