|
|pseudonim =
|grafika = Bundesarchiv Bild 183-1989-0718-501, Gustav Noske und Walter Lüttwitz.jpg
|opis grafiki = Gustav Noske (z prawej) i [[WalterWalther von Lüttwitz]] ([[1920]]).
|podpis =
|data urodzenia = [[9 lipca]] [[1868]] roku
|miejsce urodzenia = [[Brandenburg an der Havel|Brandenburg]]
|imię przy narodzeniu =
|data śmierci = [[30 listopada]] [[1946]] roku
|www =
}}
'''Gustav Noske''' (ur. [[9 lipca]] [[1868]] roku w [[Brandenburg an der Havel|Brandenburgu]]u - zm. [[30 listopada]] [[1946]] roku w [[Hanower|Hanowerze]]) niemiecki działacz polityczny ([[Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|SPD]]) i minister rządu Rzeszy.
W latach 1919-20 był ministrem Reichswehry w rządzie Rzeszy -– pierwszym ministrem obrony [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]]. ▼
Urodził się w Brandenburgu nad [[Hawela|Hawelą]]. Z zawodu był mistrzem rzeźnictwa. Z polityką związał się poprzez działalność w związku zawodowym. Należał do [[Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|Partii Sojaldemokratycznej]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'', SPD). W roku 1906 dostał się do [[Reichstag|Reichstagu]]. Pozostał posłem w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Interesował się sprawami wojskowymi oraz [[Kolonie niemieckie|kwestiami kolonialnymi]]. Można go zakwalifikować do prawego skrzydła socjalistów.
▲W latach 1919-20 był ministrem Reichswehry w rządzie Rzeszy - pierwszym ministrem obrony [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]].
Urodził się w [[Brandenburg]]u nad [[Hawela|Hawelą]]. Z zawodu był mistrzem rzeźnictwa. Z polityką związał się poprzez działalność w związku zawodowym. Należał do [[SPD|Partii Sojaldemokratycznej]]
(''Sozialdemokratische Partei Deutschlands''). W roku 1906 dostał się do [[Reichstag|Reichstagu]]. Pozostał posłem w czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Interesował się sprawami wojskowymi
oraz [[Kolonie niemieckie|kwestiami kolonialnymi]]. Można go zakwalifikować do prawego skrzydła socjalistów.
Najbardziej wsławił się poprzezstłumieniem, stłumieniew uzgodnieniu z również socjaldemokratycznym [[Kanclerze Niemiec#Kanclerz Republiki Weimarskiej|kanclerzem Republiki Weimarskiej]] [[Friedrich Ebert|Friedrichem Ebertem]] powstania komunistów i lewicowych socjaldemokratów, tzw. [[Powstanie Spartakusa (1919)|powstania Spartakusa]], zorganizowanego przez [[Związek Spartakusa]] w styczniu 1919 roku. W tym celu zalegalizował i posłużył się skrajnie prawicowymi organizacjami paramilitarnymi [[Freikorps|Freikorpsów]]ów. W dniach 10-17 stycznia 1919 Freikorpsy wraz żołnierzami [[Reichswehra|Reichswehry]] pod dowództwem generała [[Walther von Lüttwitz|von Lüttwitza]] stłumiły tzw. [[Związekpowstanie Spartakusa|powstanie komunistyczne w Berlinie]], którego przywódcy (jednocześnie przywódcy [[Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec|USPD]] <ref>wyodrębnionejNiezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec, wyodrębniona z SPD, lewicowejlewicowa frakcjifrakcja niemieckiej partii socjaldemokratycznej</ref>) -– [[Róża Luksemburg]] i [[Karl Liebknecht]] -– zostali po aresztowaniu przez pruską policję przekazani żołnierzom Freikorpsów. Oboje zostali następnie zamordowani, przeza żołnierzy Freikorpsów, którzysprawcy nie ponieśli z tego tytułu żadnej faktycznie odpowiedzialności.<ref>Ciało Róży Luksemburg po zamordowaniu wrzucono do [[Hawela|Kanału Haweli]]. Odnaleziono je dopiero w lipcu 1919. Dwóch bezpośrednich sprawców zbrodni zostało skazanych na nieznaczne (2 lata) kary więzienia, trzeci zbiegł zagranicę. Mocodawcy nie zostali ustaleni ani ukarani.</ref>. Już ze względu na ten fakt Noske jest postacią kontrowersyjną. Był jednym z nielicznych przedstawicieli [[SPD]] gotowych na współpracę z konserwatywną, monarchistyczną w poglądach ( zatem antyrepublikańską ) kadrą oficerską, pozostawiając jej kontrolę nad armią. Był jednak zaskoczony, gdy w konsekwencji swej polityki, po rozmowie z gen. [[Hans von Seeckt|Hansem von Seecktem]] w czasie tzw. [[Pucz Kappa-Lüttwitza|puczu Kappa-Lüttwitza]] (skierowanego z kolei przez Freikorpsy i część Reichswehry przeciw rządowi Rzeszy) w marcu 1920 uświadomił sobie, że Reichswehra wykonuje rozkazy swego dowództwa, a nie rządu [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]] i uważa się za siłę [[autonomia|autonomiczną]] w państwie.<ref>Hans von Seeckt bezceremonialnie oświadczył Noskemu: "jeden garnizon nie będzie strzelał do innego garnizonu"- odmawiając wykonania rozkazu ministra obrony skierowania wojsk przeciw zamachowcom. Jerzy Krasuski w "Historii Niemiec" podaje inne słowa: "Reichswehra nie strzela do Reichswehry".</ref>
Był jednym z nielicznych przedstawicieli SPD gotowych na współpracę z konserwatywną, monarchistyczną w poglądach (zatem antyrepublikańską) kadrą oficerską, pozostawiając jej kontrolę nad armią. Był jednak zaskoczony, gdy w konsekwencji swej polityki, po rozmowie z gen. [[Hans von Seeckt|Hansem von Seecktem]] w czasie tzw. [[Pucz Kappa-Lüttwitza|puczu Kappa-Lüttwitza]] (skierowanego z kolei przez Freikorpsy i część Reichswehry przeciw rządowi Rzeszy) w marcu 1920 uświadomił sobie, że Reichswehra wykonuje rozkazy swego dowództwa, a nie rządu [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]] i uważa się za siłę [[autonomia|autonomiczną]] w państwie<ref>Hans von Seeckt bezceremonialnie oświadczył Noskemu: "jeden garnizon nie będzie strzelał do innego garnizonu"- odmawiając wykonania rozkazu ministra obrony skierowania wojsk przeciw zamachowcom. Jerzy Krasuski w "Historii Niemiec" podaje inne słowa: "Reichswehra nie strzela do Reichswehry".</ref>.
Noske pełnił funkcję prezydenta [[Hanower|Hanoweru]] od roku 1920. Został zdymisjonowany przez rząd kanclerza [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] po przejęciu władzy przez [[NSDAP]] w trybie tzw. [[Gleichschaltung]] ([[Język polski|pol.]] "ujednolicenie"), czyli wprowadzenia komisarycznych rządów kontrolowanych przez NSDAP w [[Kraj związkowy|krajach związkowych]] Rzeszy wiosną 1933, na podobieństwo komisarycznego rządu Prus wprowadzonego przez kanclerza Rzeszy [[Franz von Papen|von Papena]] latem 1932. Po odsunięciu od władzy Noske nie został poddany represjom i regularnie pobierał rentę państwową w pełnym wymiarze należnym emerytowanemu prezydentowi Hanoweru. ▼
▲Od roku 1920 Noske pełnił funkcję prezydenta [[Hanower|Hanoweru]] od roku 1920. Został zdymisjonowany przez rząd kanclerza [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] po przejęciu władzy przez [[ Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] w trybie tzw. [[Gleichschaltung]] ([[Język polski|pol.]] "ujednolicenie"), czyli wprowadzenia komisarycznych rządów kontrolowanych przez NSDAP w [[Kraj związkowy|krajach związkowych]] Rzeszy wiosną 1933, na podobieństwo komisarycznego rządu Prus wprowadzonego przez kanclerza Rzeszy [[Franz von Papen|von Papena]] latem 1932. Po odsunięciu od władzy Noske nie został poddany represjom i regularnie pobierał rentę państwową w pełnym wymiarze należnym emerytowanemu prezydentowi Hanoweru.
Po [[20 lipca]] [[1944]] został aresztowany przez [[Gestapo]] za domniemany udział w [[zamach 20 lipca|próbie zamachu stanu 20 lipca]]. Noske został uwolniony przez wkraczające do Niemiec oddziały alianckie. Po wojnie mieszkał w [[Hanower|Hanowerze]]. Zmarł podczas przygotowań do wykładów w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]].
| 