Bitwa pod Bałakławą: Różnice pomiędzy wersjami

| epoka = nowożytność

| nazwa = Bitwa pod Bałakławą

| konflikt = [[Wojna krymska]]

| grafika = Balaklava-camp.png

| opis = Fotografia brytyjskiego obozu pod Bałakławą (1855)

| data = [[25 października]] [[1854]]

| miejsce = [[Bałakława]], niedaleko [[Sewastopol]]a

| wynik = nierozstrzygnięta

| przyczyna =

| terytorium = Imperium Rosyjskie

| strona1 = {{flaga|GBR}} [[Wielka Brytania]]<br />{{flaga|FRA}} [[II Cesarstwo Francuskie]]<br />{{flaga|Turcja|1844}} [[Imperium Osmańskieosmańskie]]

| strona2 = {{flaga|Rosja}} [[Imperium Rosyjskie]]

| dowódca1 = [[FitzRoy Somerset, 1. baron Raglan|Lord Raglan]],<br />[[François Certain de Canrobert]]

| dowódca2 = [[Paweł Liprandi]]

| siły1 = ok. 5000

| siły2 = ok. 25 000

| straty1 = 615

| straty2 = 627

'''Bitwa pod Bałakławą''' – bitwa, która rozegrała się [[25 października]] [[1854]] roku między sprzymierzonymi siłami [[Wielka Brytania|brytyjsko]]-[[Francja|francusko]]-[[Turcja|tureckimi]] a wojskami [[Armia Imperium Rosyjskiego|rosyjskimi]] w trakcie [[wojna krymska|wojny krymskiej]]. Podczas bitwy główną rolę odegrała [[jazda]] obydwu stron. W sumie w jej trakcie doszło do czterech szarż kawaleryjskich, z których najsłynniejsza przeszła do historii pod nazwą "szarży„szarży Lekkiej Brygady"Brygady”.

Przeprowadzone przez Rosjan 19 października rozpoznanie doniosło, że fortyfikacje na Wzgórzach Nasypowych obsadzone są przez turecką piechotę złożoną głównie z Tunezyjczyków i niedoświadczonych rekrutów, a brytyjskie siły w tym rejonie są stosunkowo słabe i wycieńczone epidemią [[cholera|cholery]]. Mienszykow nakazał więc Liprandiemu niezwłocznie zająć szturmem reduty, a następnie, uderzając przez Kadykowkę, odciąć Bałakławę od głównych sił alianckich i zdobyć znajdujący się w porcie brytyjski obóz, co zmusiłoby Raglana do odstąpienia od murów Sewastopola. Do swej dyspozycji Liprandi otrzymał 1600016 000 ludzi i 64 działa. W sumie, wliczając również oddziały rezerwowe i osłonowe, siły atakujących zgromadzone nad rzeką [[Czorna|Czarną]] wynosiły 2500025 000 bagnetów i szabel oraz 78 dział.

Pomiędzy godziną 8 i 8.30 Raglan wydał Lucanowi dwa nieprecyzyjne i sprzeczne rozkazy. Pierwszy nakazywał "zająć„zająć teren na lewo od drugiej linii redut zajmowanych przez Turków"Turków”. Jako że reduty zostały już przez Turków opuszczone, a druga linia takowych nie istniała, skonfundowany Lucan zinterpretował to jako polecenie wycofania dywizji na zachód w pobliże wejścia do Doliny Północnej. Oznaczało to opuszczenie 550 Szkotów Campbella, którzy stanowili ostatnią przeszkodę na drodze Rosjan do Bałakławy. Lucan zdawał sobie z tego sprawę, lecz rozkaz wykonał. Gdy 20 minut później Raglan uzmysłowił sobie swoją pomyłkę wydał drugi rozkaz, w którym nakazał powrót czterem z pięciu pułków Ciężkiej Brygady lorda Scarletta na poprzednio zajmowane pozycje.

Zanim "ciężcy"„ciężcy” zdołali się przegrupować, o 9.00 nastąpił atak rosyjskiej kawalerii pod dowództwem generała Ryżowa. 14 szwadronów Kijowskich i Ingermanlandzkich Huzarów oraz trzy szwadrony Kozaków dońskich (w sumie ok. 2000-2500 jeźdźców) zjechało przez Wzgórza Nasypowe w dół Doliny Południowej, w kierunku pozycji zajmowanych przez osamotnionego Campbella. Około godziny 9.15 rosyjski generał zatrzymał jednak natarcie zaskoczony natknięciem się na powracające pułki Ciężkiej Brygady. Wydzielił on następnie 400-osobowy oddział Ingermanlandzkich Huzarów, nakazując im kontynuować natarcie na stojących pod Kadykowką Szkotów, natomiast główne siły skierował frontem ku kawalerii Scarletta.

Oprócz swojego pułku Campbell dysponował jeszcze 140 piechurami pośpiesznie wezwanymi z innych jednostek oraz oddziałem Turków i kilkoma armatami ustawionych na obu skrzydłach. Uszykował on ubranych w [[kilt]]y i charakterystyczne czerwone kurtki Szkotów w dwuszereg i nakazał im walkę do ostatniego żołnierza. "Stąd„Stąd nie ma odwrotu, musicie zginąć tam, gdzie stoicie"stoicie” – rozkazał<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Brighton|imię=Terry |tytuł=Szarża Lekkiej Brygady|wydawca=Amber|miejsce=Warszawa|data=2006|strony=90|isbn=83-241-2416-0}}</ref>. Huzarzy, zbliżywszy się w pełnym galopie do wątłej szkockiej linii, przeprowadzili szarżę, która załamała się jednak pod ogniem karabinów i kartaczy. Rosjanie powtórzyli jeszcze manewr, ale ponownie zostali zmuszeni do odwrotu. Dzięki relacji obserwującego całe starcie korespondenta wojennego [[The Times|"The„The Times"Times”]], głęboka na dwa szeregi linia 93 Pułku Szkockiego przeszła później do historii pod nazwą [[cienka czerwona linia (1854)|"cienkiej„cienkiej czerwonej linii"linii”]].

[[Plik:CatonWoodvilleLightBrigade.jpeg|thumb|250px|''Szarża Lekkiej Brygady'', obraz [[Richard Caton Woodville|Richarda Catona Woodville'aWoodville’a]]]]

Tymczasem zażegnawszy niebezpieczeństwo utraty Bałakławy i nie czekając na przybycie idącej spod Sewastopola piechoty, o godzinie 10.00 Raglan nakazał dywizji Lucana "ruszyć„ruszyć naprzód i wykorzystać każdą możliwość odzyskania wzgórz"wzgórz”. "Wsparcie„Wsparcie zapewni piechota"piechota” – dodał. Rozkaz był niejasno sformułowany. Raglan chciał bowiem, aby kawaleria uderzyła natychmiast, natomiast Lucan zinterpretował polecenie jako nakaz powstrzymania się od działań ofensywnych przed nadejściem piechoty. Rozmieścił w tym celu, pozostającą do tej pory w odwodzie, Lekką Brygadę u wejścia do Doliny Północnej, a Ciężką Brygadę u wejścia do Doliny Południowej i oczekiwał na spóźniających się piechurów 4 Dywizji.

Wydał przy tym rzekomo dodatkową ustną instrukcję, że atak ma nastąpić "jeśli„jeśli jest to możliwe"możliwe”. Goniec, kapitan Nolan, instrukcji tej (jeśli w ogóle takowa istniała) nie przekazał<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Tarle|imię=E.W.|tytuł=Wojna Krymska, T. 2|wydawca=Wydawnictwo MON|miejsce=Warszawa|data=1953|strony=160}}</ref>.

Lucan, nie wiedząc, jakie działa konkretnie Raglan miał na myśli, (Nolan nie wytłumaczył mu, że te na Wzgórzach Nasypowych), zinterpretował słowa "ruszyć„ruszyć naprzód"naprzód” dosłownie i nakazał Cardiganowi frontalny atak w głąb Północnej Doliny, wprost na 200 kozackich artylerzystów i ich 8 dział osłanianych przez piechotę, kawalerię Ryżowa oraz baterie ze Wzgórz Nasypowych i Fiediukina. Wskutek fatalnego nieporozumienia Cardigan, mimo pełnej świadomości bezsensowności rozkazu, polecenie wykonał. Obserwujący natarcie francuski generał Bosquet stwierdził: "To„To wspaniałe, ale to nie wojna! To szaleństwo!"”<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Tarle|imię=E.W.|tytuł=Wojna Krymska, T. 2|wydawca=Wydawnictwo MON|miejsce=Warszawa|data=1953|strony=161}}</ref>.

Za Lekką Brygadą miała nacierać Ciężka, jednak ostatecznie Lucan wstrzymał jej natarcie -– uznał, że nie ma sensu poświęcać całej dywizji. W ciągu 8-minutowego natarcia brytyjskiej kawalerii rosyjskie armaty oddały około 200 strzałów. Mimo strat pięciu pułkom Lekkiej Brygady udało się dotrzeć do rosyjskich pozycji, a następnie zmusić do odwrotu znajdującą się za linią dział kilkukrotnie liczniejszą kawalerię Ryżowa. Niemająca jednak wsparcia Ciężkiej Brygady oraz zagrożona odcięciem od własnych linii Lekka Brygada po 20 minutach walki wycofała się.

Szarża Lekkiej Brygady dzięki relacji korespondenta wojennego "„[[The Times]]"” Williama Russella oraz popularnemu wierszowi [[Alfred Tennyson|Alfreda Tennysona]] obrosła legendą i stała się jednym z najsłynniejszych epizodów wojny krymskiej. Była inspiracją dla powstania m.in. dwóch filmów o tej samej [[Szarża lekkiej brygady|nazwie]] oraz piosenki "„[[The Trooper]]"” zespołu [[heavy metal|metalowego]] [[Iron Maiden]].