Fideizm: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian
m Popups: Zmiana linku ze strony przekierowującej Wiara na Wiara religijna
Linia 1:
'''Fideizm''' (od [[Łacina|łac.]] ''fides'' – wiara) to pogląd filozoficzny i teologiczny głoszący prymat [[wiaraWiara religijna|wiary]] nad poznaniem [[rozum]]owym i teoriami naukowymi. Według fideisty poznanie religijne w postaci objawienia wyprzedza poznanie rozumowe, a jedynym źródłem [[wiedza|wiedzy]] w kwestiach [[wiaraWiara religijna|wiary]] i [[etyka|etyki]] może być jedynie stała [[tradycja]] ludzkości oparta ostatecznie na pierwotnym Bożym [[Objawienie|Objawieniu]]. Jest to więc [[Racjonalizm filozoficzny|antyracjonalizm]] i [[irracjonalizm]], bo przyjmuje się istnienie prawd niedostępnych poznaniu rozumowemu.
 
Tendencje fideistyczne występowały już w pismach [[Ojcowie Kościoła|Ojców Kościoła]], w szczególności w patyrystyce Zachodu. Szczególnie wyraźne są w pismach [[Tertulian]]a, a także [[Augustyn z Hippony|św. Augustyna]]. Początkowo (mniej więcej do XI wieku, kiedy zaczyna kształtować się klasyczna postać filozofii średniowiecznej) tendencje fideistyczne i [[Augustianizm|augustynizm]] były silne, dojrzałe średniowiecze przynosi jednak powolny odwrót od tendencji fideistycznych, starając się pogodzić rozum i wiarę. Jednak i wtedy się czasem pojawiały – za głównego średniowiecznego ich przedstawiciela można uznać [[Mikołaj z Autrécourt|Mikołaja z Autrecourt]], którego tezy zostały potępione przez Stolicę Apostolską w 1348. Tendencje te pojawiają się ponownie w nowożytności, w dużej mierze pod wpływem protestanckich zasad ''[[sola fide]]s'' i ''[[Pięć zasad protestantyzmu|sola gratia]]'', wywodzących się w pewnej mierze z luterańskiej interpretacji św. Augustyna, a także z niemieckiego mistycyzmu średniowiecznego.
Linia 9:
Tendencje fideistyczne po raz kolejny pojawiły się w katolicyzmie w wieku XIX. Był to nowy kierunek myślenia, który rozwinął się we [[Francja|Francji]] na początku [[XIX wiek|XIX w]]. jako reakcja na idee osiemnastowiecznego [[Racjonalizm filozoficzny|racjonalizmu]].
 
Głównym przedstawicielem tego kierunku był [[Louis Eugene Bautain]]. Napisał on w 1835 dzieło ''O filozofii chrześcijaństwa'', w którym przedstawia poglądy fideistyczne. Dzieło zostało jednak krytycznie ocenione przez [[teologia|teologów]] i ostatecznie odrzucone. W 1846 [[Pius IX]] wydał [[encyklika|encyklikę]] ''Qui pluribus'' traktującą o ówczesnych problemach doktrynalnych, wśród których odrzucił fideizm, jako kierunek błędny. [[Encyklika]] ta stanowiła później fundament dekretu o wierze wydanego przez [[Sobór watykański I]]. [[Sobór watykański I|Sobór]] ten w ''[[Konstytucja apostolska|Konstytucji]] dogmatycznej o wierze katolickiej „Dei Filius”'' (1870) ostatecznie potępił fideizm twierdząc, że przylgnięcie do [[wiaraWiara religijna|wiary]] nie może być równoznaczne ze ''ślepym ruchem [[Dusza (religia)|duszy]]''. Ten sam [[Sobór watykański I|sobór]] potępiał jednak także skrajny [[Racjonalizm filozoficzny|racjonalizm]] teologiczny, pozostający pod wpływem [[pozytywizm]]u.
 
Obecnie Kościół katolicki także przeciwstawia się tendencjom fideistycznym, co widoczne jest w szczególności w encyklice [[Jan Paweł II|Jana Pawła II]] ''[[Fides et ratio]]''.