Idzi z Tuskulum: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne merytoryczne |
drobne merytoryczne |
||
Linia 1:
'''Idzi (Gilles) z Tuskulum''', także '''Idzi z Tusculum''' oraz '''Gilles z Paryża''' lub '''Gilles z Toucy''' (ur. ok. [[1080]], zm. ok. [[1140]]) – [[biskup Frascati|kardynał-biskup Tusculum]] najpóźniej od marca [[1123]] roku.
==Życiorys==
Pochodził z [[Toucy]] i został najpierw diakonem w [[Paryż]]u (stąd przydomek ''de Paris''), a następnie benedyktynem w [[Cluny]] (w 1119). W marcu 1123 papież Kalikst II mianował go kardynałem-biskupem Tusculum. Sygnował dwie bulle tego papieża, jedną wystawioną na Lateranie 6 kwietnia 1123, a drugą wystawioną w Benewencie 11 września 1123.
Za Honoriusza II obecność Idziego w kurii jest poświadczona w dniach 7 marca, 2 kwietnia oraz 4, 5 i 6 maja 1125. Kolejna pewna informacja o nim pochodzi dopiero z 7 maja 1128, gdy ponownie sygnował dwa papieskie przywileje. 8 lipca 1128 Honoriusz II wysłał go do Palestyny jako swojego legata. Idzi powrócił stamtąd już 9 grudnia 1128, gdy sygnował kolejny dokument wystawiony na Lateranie. Następnie podpisał jeszcze dwie inne bulle Honoriusza II z 24 marca i 10 kwietnia 1129.
==Legat w Polsce i na Węgrzech==
Około 1124 roku Idzi działał jako [[legat papieski]] w Polsce i na Węgrzech. O jego działalności na Węgrzech nic nie wiadomo, natomiast o skutkach misji w Polsce zachowało się kilka wzmianek. Z bulli papieża Eugeniusza III z 4 kwietnia 1148 wiadomo, że Idzi doprowadził do utworzenia i oznaczenia granic diecezji kujawskiej. Na tej podstawie przyjmuje się, że Idzi dokonał reorganizacji struktury diecezjalnej w Polsce. Z legacją tą wiąże się utworzenie diecezji lubuskiej oraz wprowadzenie w Polsce uchwał Soboru Laterańskiego z 1123 roku, choć bezpośrednich dowodów na to brak.
Idzi podczas pobytu w Polsce wystawił przywilej na rzecz opactwa benedyktyńskiego w Tyńcu, w którym za zgodą [[Bolesław III Krzywousty|Bolesława Krzywoustego]] i jego syna Bolesława oraz [[Biskupi krakowscy|biskupa krakowskiego]] [[Radost (biskup krakowski)|Radost]]a zatwierdził posiadłości [[Klasztor benedyktynów w Tyńcu|opactwa]], takie jak: [[Tuchów|Tuchów (Tucov)]], [[Bieździedza]], [[Kratowice]], [[Pilzno (województwo podkarpackie)|Pilzno]], [[Brzostek]] (Brestek), [[Klecie (województwo podkarpackie)|Klecie]] (Clececi), [[Dęborzyn]] (Doborin), [[Szebnie]], i wioskę "Vnochovici" ( [[Januszkowice (województwo podkarpackie)|Januszkowice]]?).
===Datowanie legacji===
Dużo kontrowersji w literaturze przedmiotu wzbudzało datowanie legacji Idziego w Polsce. Proponuje się rok 1124 lub lata 1125-26<ref>[[Karol Maleczyński]], ''Studia nad dokumentem polskim'', Wrocław 1971, s. 150-169; Hüls, s. 142-143; Krzysztof Skwierczyński: ''Recepcja idei gregoriańskich w Polsce do początku XIII wieku'', Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2005, s. 284; Weiss, s. 93-94.</ref>. Spór wynika z faktu, że materiał źródłowy jest wyjątkowo skromny, a jego wiarygodość dyskusyjna. Ogółem zachowały się zaledwie trzy dokumenty dotyczące tej legacji:
*tzw. dokument tyniecki, w którym Idzi zatwierdził posiadłości benedyktyńskiego opactwa w Tyńcu. Kardynał tytułował się w nim jako jako legat Świętego Kościoła Rzymskiego i papieża Kaliksta(II) na Węgry i Polskę (''S. R. E. et domini Calyxti pape per Ungariam et Poloniam legatus''). Dokument jest znany tylko z dwóch trzynastowiecznych odpisów, na dodatek interpolowanych. Zaginiony oryginał prawdopodobnie nie zawierał daty, zachowane kopię datowane są na rok 1105;
*bulla Eugeniusza III dla biskupa włocławskiego Warnera z 4 kwietnia 1148. Wynika z niej, że kardynała Idzi, działając jako legat w Polsce za panowania Bolesława Krzywoustego (1102-1138), oznaczył granice diecezji włocławskiej;
*przywilej kardynała Idziego dla klasztoru w Arnoldstein w Karyntii, datowany na rok 1126, a wystawiony prawdopodobnie podczas podróży z Rzymu do Polski i Węgier lub w drodze powrotnej; dokument ten zachowany jest jedynie w odpisie sporządzonym w 1471 r.
Z powyższego zestawienia wynika, że zachodzi sprzeczność pomiędzy dokumentem tynieckim a dokumentem z Arnoldstein co do czasu legacji, natomiast bulla z 1148 nie daje żadnych bliższych wskazówek chronologicznych. Analiza podpisów Idziego na dokumentach papieskich dowodzi, że ego pobyt w Polsce i na Węgrzech mógł przypadać jedynie pomiędzy 11 września 1123 a 7 marca 1125 lub pomiędzy 5 maja 1125 a 7 maja 1128. Na pierwszy okres wskazuje dokument tyniecki, który podaje, że Idzi był legatem zmarłego w grudniu 1124, natomiast dokument z Arnoldstein jest wprost datowany na rok 1126. Problem polega jednak na tym, że oba znane są jedynie z kopii, przy czym dokument tyniecki zawiera na dodatek liczne interpolacje. Odpowiedzi historyków uzależnione są od tego, który z nich darzą większym zaufaniem.
Karol Maleczyński<ref>s. 150-169.</ref> argumentował na rzecz późniejszego datowania legacji Idziego, uznając, że tytulatura kardynała na dokumencie tynieckim jest nieautentyczna. Zwrócił on uwagę na fakt, że w I połowie XII wieku legaci papiescy w oficjalnych tytułowali się zawsze słowami ''legat Świętego Kościoła Rzymskiego'' lub ''legat Stolicy Apostolskiej'', ale nigdy jako legaci konkretnego, imiennie wskazanego papieża. Na tej podstawie przyjął, że słowa "...''et domini Calyxti pape''..." w tytulaturze Idziego na dokumencie tynieckim, są późniejszą interpolacją, opartą zapewne na jakiejś błędnej lub nieprecyzyjnej notatce annalistycznej<ref>Maleczyński, s. 159, podaje przykład Rocznika kapitulnego krakowskiego, gdzie pod rokiem 1104 odnotowano przybycie do Polski biskupa Gwalona w charakterze legata nieżyjącego od 1099 r. papieża Urbana II (w rzeczywistości wysłał go do Polski Paschalis II).</ref>.
Dokładna analiza materiału źródłowego wskazuje jednak na wątpliwą wartość argumentacji Maleczyńskiego. Kwestionowany przez niego sposób tytułowania legatów papieskich, choć istotnie bardzo rzadki, jest spotykany także w kilku innych autentycznych dokumentach z XII wieku<ref>Zob. Kehr, vol. V, s. 394 nr 4 oraz vol. VI/1, s. 144 nr 4, s. 196 nr 8, s. 281 nr 7, s. 407 nr 1</ref>. Hipoteza, że trzynastowieczny interpolator ingerujący w treść dokumentu tynieckiego dopisał błędne imię papieża w tytulaturze legata, jest o wiele mniej prawdopodobna niż omyłka piętnastowiecznego karynckiego kopisty przy przepisywaniu daty na dokumencie z Arnoldstein (''MCCXXVI'' zamiast ''MCCXXIV'')<ref>Hüls, s. 143; por. Weiss, s. 93-94.</ref>.
{{Przypisy}}
Linia 12 ⟶ 30:
* [http://www.diocesifrascati.it/pls/frascati/v3_s2ew_CONSULTAZIONE.mostra_pagina?id_pagina=55 Biogram na stronie diecezji suburbikarnej Frascati]
* Karol Maleczyński, ''Studia nad dokumentem polskim'', Wrocław 1971, s. 150-169
* Paul Fridolin Kehr, ''Italia pontificia'', vol. I-X, Berlin 1906-1975
* Rudolf Hüls: ''Kardinäle, Klerus und Kirchen Roms: 1049–1130''. Bibliothek des Deutschen Historischen Instituts in Rom. Max Niemeyer Verlag. Tybinga 1977, ISBN 978-3-484-80071-7
* Stefan Weiss, ''Die Urkunden der päpstlichen Legaten von Leo IX. bis Coelestin III. (1049–1198).'' Böhlau Verlag 1995
[[Kategoria:Francuscy kardynałowie]]
| |||