Grupa wolna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Micpol (dyskusja | edycje)
m WP:SK, poprawa linków
Linia 1:
{{Spis treści}}
'''Grupa wolna''' – [[grupa (matematyka)|grupa]] zawierająca [[podzbiór]] o tej własności, że każdy element grupy daje się jednoznacznie przedstawić jako [[grupaGrupa multiplikatywnamultyplikatywna|iloczyn]] [[zbiór skończony|skończenie wielu]] elementów tego podzbioru oraz ich [[element odwrotny|odwrotności]] (za wyłączeniem trywialnych wariantów takich jak <math>st^{-1} = su^{-1}ut^{-1}</math>, gdzie <math>s, t, u</math> należą do takiego podzbioru).
 
Podzbiór grupy o powyższej własności nazywamy '''wolnym układem generatorów''' lub '''bazą''' grupy.
 
== Definicja formalna ==
Równoważnie pojęcie grupy wolnej można zdefiniować następująco: grupę <math>F</math> nazywamy '''wolną''', gdy zawiera podzbiór <math>X \subseteq F\,</math> taki, że każde [[funkcja (matematyka)|przekształcenie]] <math>X\,</math> w dowolną grupę <math>G\,</math> można przedłużyć jednoznacznie do [[homomorfizm]]u <math>f\colon F \to G\,</math>.
 
Można udowodnić, że każdy taki zbiór <math>X\,</math> musi być układem generatorów grupy <math>F\,</math>, tzn. nie ma [[podgrupa|podgrupy]] <math>F' \subseteq F\,</math>
Linia 14:
== Własności ==
* Każda grupa wolna o randze większej od 1 ma nieskończenie wiele układów wolnych generatorów.
* Każda grupa <math>G\,</math> jest [[obrazObraz (matematyka)i przeciwobraz|obrazem]] ustalonego homomorfizmu <math>h\,</math> pewnej grupy wolnej <math>F\,</math>.
* Jeżeli <math>H = \ker h\,</math>, to obraz układu wolnych generatorów grupy <math>F\,</math> tworzy układ generatorów grupy <math>G\,</math>.
* '''Układem relacji''' dla tych generatorów nazywamy [[układ równań]] taki, że <math>f(k) = e\,</math>, gdzie <math>k \in H\,</math> są generatorami <math>H\,</math> (<math>e\,</math> oznacza [[element neutralny]] grupy). Wskazanie układu generatorów i układu relacji jednoznacznie wyznacza grupę <math>G\,</math>.
Linia 27:
** <math>llPl*pL=ll\;</math>
** <math>llPl*pLpp=\varnothing</math> czyli ciąg pusty.
: tak określona struktura jest grupą wolną. Układem wolnych generatorów jest np.: <math>\{l ,L\}</math> . Elementem odwrotnym do <math>l</math> jast <math>p</math>; odwrotnym do <math>L</math> jest <math>P</math>. Elementem odwrotnym do danego ciągu jest ciąg napisany w odwrotnej kolejności z zamienionymi parami liter <math>\langle l,\ p\rangle</math> oraz <math>\langle L,\ P\rangle</math>. Elementem neutralnym - ciąg pusty.
<!-- łatwiej (i konkretniej) byłoby wyrazić to w języku pętli, język już istnieje: zapraszam -->
 
== Zobacz też ==
* [[grupa rozwiązalna]],
* [[homomorfizm]].
 
[[Kategoria:Teoria grup]]