Tuchów: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Bonvol (dyskusja | edycje)
źródła/przypisy dla miast partnerskich, usunięcie szablonu źródła i niepotwierdzonej informacji o Tăuţii-Măgherăuş, WP:SK
Bulwersator: bot (dyskusja | edycje)
sprzątanie kategorii -linki do dat +File→Plik Jeśli ta edycja coś psuje powiadom mnie.
Linia 44:
== Historia ==
Miasto znane jest od początków [[XII wiek]]u. Przywilej legata papieskiego
[[Paschalis II|Paschalisa II]], przeprowadzającego legację w Polsce [[Idzi z Tuskulum|Idziego z Tuskulum]] z [[1105]] r. zawiera zapis o Tuchowie (Tucov) jako posiadłości [[Benedyktyni|benedyktynów]] z [[Tyniec (Kraków)|Tyńca]]. Nad rzeką Białą, na wzgórzu Lipie, na miejscu pogańskiej gontyny, za sprawą księcia, a późniejszego króla polskiego [[Bolesław I Chrobry|Bolesława Chrobrego]] przed [[1015]] r. wzniesiono kościół ku czci Matki Bożej Wniebowziętej (dokument potwierdzający istnienie owej parafii pochodzi dopiero z roku 1321). W związku z odkryciem (ok. 1315 r.) i eks­ploatacją soli ze wzgórza położonego w rejonie obecnych ulic: Daszyńskiego, Zielonej i Stromej Soli, na prośbę opata tynieckiego Bogusława, uzyskał Tuchów [[prawa miejskie]] [[2 listopada]] [[1340]] roku, z nadania [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]], z podniesieniem do rzędu miast łącznie z nadaniem prawa magdeburskiego i przywileju wtorkowych jarmarków. Otrzymał gród ten też herb: dwa skrzyżowane klucze z mieczem pośrodku, mitrą i literami: C.T.O.S.B., co oznacza ''Civitas Tuchoviensis Ordinis Sankti Benedicti'', a to z kolei (Miasto Tuchów Zakonu Świętego Benedykta).
W 1494 r. w czasie pożaru grodu kościół spłonął wraz z całą miejską zabudową.
W XV w. na przeciwległym brzegu Białej zbudowano drugi kościół, do którego sprowadzono około 1620 roku namalowany przez Mistrza Ołtarza z [[Bodzentyn]]a obraz Matki Bożej z inicjatywy ówczesnego proboszcza tuchowskiego o. Andrzeja Gołeckiego, który polecił umieścić w jego głównym ołtarzu określony jako łaskami słynący obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem „Tuchowskiej” – uznany w [[1642]] r. przez komisję biskupią jako cudowny.
 
Proboszcz tuchowski S. Pielsz w 1640 r. rozpoczął budowę murowanej świątyni, a zainicjował ją [[Stanisław Pieniążek]] – wojewoda [[sieradz]]ki. Po nim prace kontynuował [[Jerzy Gryf–Leśniowski]]. Głównym fundatorem był [[Adam Gliński]] – chorąży sandomierski, który zakończył budowę świątyni. Kilkanaście lat później podczaszy bracławski [[Remigiusz Grocholski]] oraz [[Jan Szaniawski]], dożywotni dzierżawca Lubaszowej i [[Siedliska (powiat tarnowski)|Siedlisk]] ufundowali dwie stojące do dziś po obu stronach nawy kaplice: św. Barbary i Antoniego.
Linia 52:
Wojny polsko-kozackie i spustoszenia dokonane przez Szwedów i Siedmiogrodzian w latach 1655-1657 wpłynęły na upadek Tuchowa i utrudnienia w budowie kościoła (która trwała do 1683 r.). W 1789 roku w pożarze miasta kościół spłonął. Upadek miasta zaczął się w XVII wieku i spowodowany był głównie najazdami wojsk obcych, pożarami, epidemiami i [[I rozbiór Polski|I rozbiorem]].
Kolejny kościół wybudowano w latach 1791-1794 za sprawą proboszcza tuchowskiego Odo Kontentowicza.
[[Benedyktyni]] opiekowali się tutejszym sanktuarium jeszcze po kasacie zakonu przez zaborcę – cesarza Józefa I w [[1787]] roku. Po śmierci ostatniego z nich w 1820 r. miejsce ich na dwadzieścia cztery lata zajęli [[jezuici]].
 
W Tuchowie [[Celina Dębicka]] w latach 1842–1846 była uczestniczką ruchu niepodległościowego i brała udział w przygotowaniach do [[Powstanie krakowskie|powstania skierowanego]] przeciwko zaborczym władzom austriackim. W dniach [[rzeź galicyjska|rzezi galicyjskiej]] [[1846]] roku w okolicznych dworach podburzeni przez zaborców chłopi dokonali krwawych napadów, np. na Floriana i Juliana Niemyskich w [[Karwodrza|Karwodrzy]].
 
Od 2 października [[1893]] r. znajduje się tu klasztor ojców [[Redemptoryści|redemptorystów]] oraz [[sanktuaria maryjne|sanktuarium maryjne]] z cudownym obrazem.
 
W dniu 6 lutego [[1898]] roku powołano Koło [[Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół"|Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”]]; na prezesa koła wybrano doktora Kazimierza Goyskiego, a na jego zastępcę Karola Berke, właściciela majątku w niedalekiej Karwodrzy. Tuchowski „Sokół” podjął aktywną działalność kulturalno-oświatową i patriotyczno-wychowawczą.
 
W okresie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] w okolicach Tuchowa toczono ciężkie walki. Z tego czasu pozostało kilkanaście cmentarzy w okolicy miasta, np. z 20-21 XII 1914 r. i z 3-5 V 1915 r.
Linia 65:
W [[bitwa pod Łowczówkiem|bitwie pod Łowczówkiem]], położonym niedaleko, w gminie [[Pleśna (województwo małopolskie)|Pleśna]], brała udział [[I Brygada Legionów Polskich|I Brygada Legionów]], którą dowodził tu generał [[Kazimierz Sosnkowski]]. W wyniku toczonych w okolicy bitew miasto poniosło wiele strat.
 
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]], w latach 1940-1945, Tuchów stał się ośrodkiem [[Armia Krajowa|AK]] i tajnego nauczania w ramach szkoły ogólnokształcącej. Organizatorem był prof. dr [[Jan Sajdak]] (rektor [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza|Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza]] w [[Poznań|Poznaniu]]), który w styczniu 1945 r., po wyzwoleniu miasta spod okupacji hitlerowskiej, wspólnie z mgr. Janem Florkowskim założył Miejskie Gimnazjum i Liceum w Tuchowie, które od [[1949]] r. funkcjonowało jako Państwowa Szkoła Ogólnokształcąca stopnia licealnego.
 
[[25 maja]] [[1996]] r. Rada Miejska w Tuchowie na sesji inauguracyjnej "I Dni Tuchowa" przyjęła hejnał miasta skomponowany przez Tadeusza Goliszewskiego.
 
W [[2008]] biskup tarnowski [[Wiktor Skworc]] wydał specjalny komunikat odczytywany w kościołach diecezji zakazujący udziału wiernym wyznania rzymskokatolickiego w praktykach religijnych prowadzonych przez lefebrystów w ich własnej kaplicy w Tuchowie<ref>[http://wiadomosci.onet.pl/waszymzdaniem/20324,na_moim_podworku,artykul.html Lefebryści w Tuchowie]</ref>.
 
W Tuchowie znajduje się zakład produkcji [[znak drogowy|znaków drogowych]] "WIMED"; przemysł drobny, głównie spożywczy (wyrób wędlin z przedwojennymi tradycjami), Mała Poligrafia.
Linia 78:
 
== Warto zwiedzić ==
[[FilePlik:Klasztor oo redemptorystów, Tuchów.jpg|thumb|Klasztor oo redemptorystów, Tuchów]]
Średniowieczny układ urbanistyczny z rynkiem pośrodku i szereg zabytków:
* [[Ratusz w Tuchowie|ratusz]] [[Klasycyzm|klasycystyczny]] z XIX w.,
Linia 149:
 
[[Kategoria:Tuchów|*]]
[[Kategoria:Gmina Tuchów]]
[[Kategoria:Miasta województwa małopolskiego]]
 
[[en:Tuchów]]