Kija: Różnice pomiędzy wersjami

{{hieroglify|<hiero>V31:Z4-i-A-B1</hiero>|Kija}}

'''Kija''' – drugorzędna żona [[faraon]]a [[Echnaton]]a z [[XVIII dynastia|XVIII dynastii]].

 

== Pochodzenie ==

Pochodzenie Kiji nie jest znane. Jedyną poszlakę może stanowić jej niezwykłe, obco brzmiące imię. Niektórzy badacze identyfikują ją z [[Taduhepa|Taduhepą]], [[Mitanni|mitannijską]] księżniczką, którą wysłano do [[starożytny Egipt|Egiptu]], aby została żoną [[Amenhotep III|Amenhotepa III]]. Jej przybycie zbiegło się ze śmiercią starego króla. Wiemy, że pozostała w Egipcie, zostając żoną [[Echnaton|Amenhotepa IV]], lecz jej dalsze losy pozostają nieznane. Kija byłaby zatem cudzoziemską księżniczką, córką króla [[Tuszratta|Tuszratty]] i królowej [[Juni]]. Sugerowano, że historia Kiji, księżniczki z [[Mitanni]], mogła zostać włączona do ''Opowieści o Dwu Braciach'', bajki opowiadającej, jak faraon zakochał się w pięknej cudzoziemce, czując zapach jej włosów.

 

== Życiorys ==

Chociaż Kija nie nosiła tytułu ''Wielkiej Królewskiej Małżonki'', odgrywała ważną rolę na dworze. Jeden z jej tytułów brzmiał: ''Żona i wielce ukochana Króla Górnego i Dolnego Egiptu, żyjącego w prawdzie, Pana Obu Krajów Nefercheperure Waenre [Echnatona], doskonałego dziecka żyjącego Atona, który będzie żył wiecznie''. Kija była ważną i wielce faworyzowaną mieszkanką [[harem]]u. Cieszyła się wielkim szacunkiem. Dostąpiła nawet zaszczytu udziału w obrzędach ku czci nowego boga – [[Aton]]a. Mogła składać ofiary wraz z Echnatonem, a także, co niezwykłe, bez niego. Miała nawet własną solarną świątynię ''Cień Re''.

 

 

== Tajemnicza scena ==

W królewskim grobowcu w [[Tell el-Amarna|Amarnie]] znajduje się scena przedstawiająca śmierć jednej z dam amarneńskiego dworu. Widzimy tu Echnatona i Nefertitii trzymających w żalu prawe ręce wzniesione przy głowach. Za drzwiami komnaty kobieta kołysze w ramionach niemowlę. Wyobrażony nad nim rozłożony wachlarz świadczy o królewskim statusie dziecka. Z tyłu widać rozpaczające płaczki. W dolnym rejestrze przedstawiono sztywne ciało kobiety leżące na marach. Historia ukazana na ścianie grobowca wydaje się jasna. Matka umarła, dając życie królewskiemu dziecku. Nigdzie nie widać ojca, chyba że jest nim sam Echnaton. Egiptolog [[Geoffrey Martin]] zasugerował, że damą na marach może być Kija, która umarła, wydając na świat [[Tutanchamon]]a. Kija mogła być także matką efemerycznego [[Semenchkare]], koregenta Echnatona. Jeśli scena z królewskiego grobowca w Amarnie rzeczywiście przedstawia Kiję, można przypuszczać, że właśnie tam ją pochowano.

 

== Dolina Królów ==

W grobowcu [[KV55]] w [[Dolina Królów|Dolinie Królów]] odnaleziono cztery [[urny kanopskie]] należące do Kiji. Ich pokrywy mają formę kobiecych głów w charakterystycznej peruce nubijskiej. Pokrywy te nie pasują do urn, zatem musiały należeć do innego kompletu. Być może ukazują Kiję, choć równie dobrze mogą przedstawiać księżniczkę [[Meritaton]]. Trzy ze wspomnianych urn znajdują się obecnie w [[Muzeum Egipskie w Kairze|Muzeum Egipskim w Kairze]]. Czwarta trafiła do [[Metropolitan Museum of Art]] w Nowym Jorku. W tajemniczym grobie odkryto także drewniany sarkofag, który początkowo przygotowano dla Kiji, jednak przed wykorzystaniem zmieniono formy żeńskie na męskie i dodano atrybuty króla. Z osobą Kiji może być również związany grób KV63 odkryty w 2005 roku w Dolinie Królów. Twarze przedstawione na odnalezionych tam antropoidalnych trumnach są niezwykle podobne do wizerunków Tutanchamona. Dr [[Zahi Hawass]] zasugerował, że grobowiec mógł należeć do jego matki, Kiji.

 

== Identyfikacja mumii ==

Przeprowadzone w w latach 2007-2009 badania genetyczne mumii należących przypuszczalnie do rodziny Tutanchamona wykazały, że mumia określana przez egiptologów mianem ''Młodszej Damy'' należy do matki Tutanchamona. Badania wykazały ponadto, że kobieta ta była córką [[Amenhotep III|Amenhotepa III]] i [[Teje]]. Jej imię pozostaje nieznane, choć niewykluczone, że mamy tu do czynienia z Kiją. Jeśli tak jest w istocie, należy odrzucić teorię o jej mitannijskim pochodzeniu. Bardziej prawdopodobne wydaje się jednak, że szczątki należą do którejś ze znanych nam sióstr Echnatona.

 

== Zobacz też ==

* [[Tell el-Amarna]]

* [[Okres amarneński]]