Wikipedia

Dyptych (religia): Różnice pomiędzy wersjami

Artykuł Dyskusja

Dyptych (religia) (edytuj)

Wersja z 13:16, 21 sie 2012

Dodane 64 bajty ,  9 lat temu
ort., int., WP:SK
m (Wycofano edycje użytkownika 95.135.138.109 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to WikitanvirBot.)
(ort., int., WP:SK)
'''Dyptych''' – (gr. δίπτυχον – ''złożony we dwoje'') – spis imion, wymienianych w czasie liturgii w kościołach chrześcijańskich.
 
Pierwotnie słowo to oznaczało używane przez starożytnych Greków i Rzymian tabliczki do notowania, składające się z dwóch związanych ze sobą i złożonych deseczek lub płytek z kości lub metalu. W późniejszym okresie określano tą nazwą znajdujące się w każdym kościele tabliczki, na których zapisywane były imiona wyczytywane w czasie Eucharystii z ambony. Zawierały imiona darczyńców, zasłużonych członków gminy, miejscowego biskupa i niektórych innych hierarchów, świętych, męczenników i zmarłych zasłużonych dla wspólnoty. Dyptychy używane były w kościołach od najdawniejszych, być może apostolskich czasów. W każdym razie według świadectwa św. [[Cyprian z Kartaginy|św. Cypriana]] w III w.wieku były w powszechnym użyciu. W kościołach wschodnich były używane do XV, w.a w zachodnim – do ok.około XII wwieku.
 
Dyptychy mogły być różnego rozmiaru w zależności od liczby imion do nich wpisanych. Wraz z rozrostem dyptychów pojawiła się ich specjalizacja. Wyróżniano dyptychy żywych (δίπτυχα ζώντων, ''liber viventium'') i dyptychy zmarłych (δίπτυχα νεχρών, ''liber mortuorum''). W dyptychach żywych wpisywane były imiona papieży i patriarchów, biskupów i duchownych, kolatorów danego kościoła, cesarza, innych znanych osobistości i członków wspólnoty, a także Matka Boska, męczennicy i inni święci. Włączenie tych ostatnich do dyptychów żywych wskazuje na pojmowanie świętości jako uczestnictwa świętych w życiu Kościoła w charakterze orędowników i patronów. Do dyptychów zmarłych wpisywano tych, którzy za życia byli wpisani do dyptychów żywych, w pierwszej kolejności zmarłych biskupów.
Z dyptychów żywych rozwinęły się [[Martyrologium|martyrologia]]. Dyptychy zmarłych w kościołach wschodnich przekształciły się w [[pomiannik]]i.
 
We współczesnych kościołach prawosławnych nazwą "dyptych"„dyptych” określa się spis imion zwierzchników cerkwi autokefalicznych, w którym imiona te wymienione są według tradycyjnego porządku starszeństwa. Pierwotnie na pierwszym miejscu wymieniony był patriarcha [[Jerozolima|Jerozolimy]] jako miejsca ziemskiego życia Jezusa Chrystusa. Później pierwszeństwo przeszło na [[Aleksandria|Aleksandrię]] jako stolicę ówczesnego świata chrześcijańskiego. Dopiero na [[Sobór konstantynopolitański I|II Soborze Powszechnym]] ([[381]]) ustalono obecny porządek, w którym patriarcha Konstantynopola zajmował drugie miejsce po [[papież]]u.
 
Współcześnie w dyptychu wymieniane jest 15 cerkwi autokefalicznych: [[Patriarchat Konstantynopolitański|Konstantynopolitańskakonstantynopolitańska]], [[PatriarchatPrawosławny patriarchat aleksandryjski|Aleksandryjskaaleksandryjska]], [[Patriarchat antiocheński|Antiocheńskaantiocheńska]], [[Patriarchat jerozolimski|Jerozolimskajerozolimska]], [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskarosyjska]], [[Gruziński Kościół Prawosławny|Gruzińskagruzińska]], [[PatriarchatSerbski serbskiKościół Prawosławny|Serbskaserbska]], [[Patriarchat rumuński|Rumuńskarumuńska]], [[PatriarchatBułgarski bułgarskiKościół Prawosławny|Bułgarskabułgarska]], [[Autokefaliczny Cypryjski Kościół Prawosławny|Cypryjskacypryjska]], [[Grecki Kościół Prawosławny|Greckagrecka]], [[Albański Kościół Prawosławny|Albańskaalbańska]], [[Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny|Polskapolska]], [[Kościół Prawosławny Czech i Słowacji|Czeskaczeska i Słowackasłowacka]], [[Autokefaliczny Kościół Prawosławny w Ameryce|Amerykańskaamerykańska]].
 
[[Kategoria:Chrześcijaństwo]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Specjalna:Różnica_mobilna/32483727”