Wikipedia

Tymczasowy Rząd Narodowy: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Stepa (dyskusja | edycje)
32 349 edycji
+lnk
Linia 1:
[[ImagePlik:January Uprising proclamation 1863.PNG|166px|thumb|right|[[Manifest 22 stycznia|Manifest]] Tymczasowego Rządu Narodowego, 22 stycznia 1863]]
'''Tymczasowy Rząd Narodowy''' właściwie '''Komitet Centralny Narodowy jako Tymczasowy Rząd Narodowy''' – centralny organ władz [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]] od [[18 stycznia]] do [[13 marca]] [[1863]] i od [[21 marca]] do [[23 maja]] [[1863]].
 
=== Utworzenie ===
 
Kontrolowany przez [[stronnictwo czerwonych]] [[Komitet Centralny Narodowy]] już od [[1862]] przygotowywał wybuch powstania w [[zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]. Zaplanowane na wiosnę [[1863]] przygotowania powstańcze pokrzyżowała [[branka]] przeprowadzona w [[Warszawa|Warszawie]] przez margrabiego [[Aleksander Wielopolski|Aleksandra Wielopolskiego]] w nocy z [[14 stycznia|14]] na [[15 stycznia]]. Istniała realna groźba rozbicia organizacji spiskowych w całym kraju.
 
W zaistniałej sytuacji KCN postanowił o przyspieszeniu wybuchu powstania i przekształcił się 18 stycznia w Tymczasowy Rząd Narodowy. TRN wydał [[manifest 22 stycznia]], w którym określając się jako jedyny rząd legalny wzywał do walki orężnej o wolność, równość i niepodległość. Opublikował też dwa dekrety o [[uwłaszczenie chłopów|uwłaszczeniu chłopów]]. [[Zygmunt Padlewski|Zygmuntowi Padlewskiemu]] powierzono zadanie opanowania [[Płock]]a, gdzie miał on proklamować Rząd Narodowy. Członkowie rządu oczekiwali na ten moment w [[Kutno|Kutnie]]. Rząd tymczasowy mianował naczelników wojskowych w każdym województwie, powierzając im zadanie opanowania poszczególnych celów.
 
=== Komisja Wykonawcza Rządu Narodowego ===
Próba zajęcia Płocka zakończyła się niepowodzeniem, a pozostający poza Warszawą rząd tymczasowy nie mógł się bezpiecznie ujawnić. W tym czasie rzeczywistą władzę nad powstaniem przejęła kierowana przez rezydującego w Warszawie [[Stefan Bobrowski|Stefana Bobrowskiego]] [[Komisja Wykonawcza Rządu Narodowego]].
 
=== Dyktatura Ludwika Mierosławskiego ===
 
[[30 stycznia]] wysłannicy TRN w [[Paryż]]u skłonili [[Ludwik Mierosławski|Ludwika Mierosławskiego]] do objęcia dyktatury nad powstaniem. Ten [[17 lutego]] przybył w granice [[Królestwo Kongresowe|Królestwa Polskiego]], jednak na skutek klęsk militarnych już [[23 lutego]] zmuszony był je opuścić.
TRN wezwał go do stawienia się na pole walki przed upływem [[8 marca]].
 
=== Dyktatura Mariana Langiewicza ===
 
[[12 marca]] wykorzystało tę sytuację [[stronnictwo białych]], którego przedstawiciele udając emisariuszy TRN, przekonali niezorientowanego w sprawach politycznych [[Marian Langiewicz|Mariana Langiewicza]] do objęcia dyktatury. Ten powołał nowy [[Rząd Narodowy Cywilny]], sprawujący w jego imieniu władzę.
Dotychczasowi członkowie TRN uznali, że rząd ''dotychczasową swoją władzę składa w jego ręce i wzywa cały naród do posłuszeństwa dyktatorowi''. Jednak zastrzegli sobie, że ''w części kraju zajętej przez nieprzyjaciela z upoważnienia dyktatora rozporządzenia wydawać będzie Komisja Wykonawcza''.<ref>[[Andrzej Zahorski]], [[Stefan Kieniewicz]], [[Władysław Zajewski]], ''Trzy powstania narodowe'', [[Warszawa]] [[1992]], s. 364</ref>. Utworzono tym samym [[Komisja Wykonawcza Dyktatora w Warszawie|Komisję Wykonawczą Dyktatora w Warszawie]].
 
===Reaktywacja Tymczasowego Rządu Narodowego===▼
 
▲=== Reaktywacja Tymczasowego Rządu Narodowego ===
[[19 marca]] Langiewicz przekroczył granicę [[GalicjaKrólestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]], gdzie został aresztowany przez [[Austriacy|Austriaków]].
Do [[Kraków|Krakowa]] przybył prezes TRN [[Stefan Bobrowski]], który [[21 marca]] ogłosił tam przywrócenie najwyższej władzy Tymczasowego Rządu Narodowego. Powołał rząd koalicyjny z udziałem przedstawicieli białych i czerwonych. Po śmierci Bobrowskiego w pojedynku [[12 kwietnia]], we władzach powstańczych górę zaczęły brać tendencje umiarkowane. [[10 maja]] Komitet Centralny jako Tymczasowy Rząd Narodowy ogłosił się [[Rząd Narodowy Agatona Gillera|Rządem Narodowym]] pod przewodnictwem [[Agaton Giller|Agatona Gillera]].
 
=== Struktura ===
Poszczególni członkowie TRN nadzorowali poszczególne agendy rządowe za pośrednictwem dyrektorów komisji (od maja wydziałów) obsadzanych przez referentów. Tylko najważniejsze kwestie podnoszono na kolegium TRN.
 
=== Skład ===
==== Pierwotny skład rządu ====
 
* [[Oskar Awejde]]
* [[Stefan Bobrowski]]
* [[Agaton Giller]] -– sprawy zagraniczne oraz sprawy prasy
* [[Józef Kajetan Janowski]] -– sprawy wewnętrzne oraz sprawy [[Litwa|Litwy]] i [[Ukraina|Rusi]]
* [[Leon Królikowski]] od marca [[1863]]
* ks. [[Karol Mikoszewski]] -– sprawy duchowne i opieka nad ludem
* [[Jan Majkowski]] -– sprawy skarbu
* [[Zygmunt Padlewski]] -– naczelnik miasta Warszawy i sprawy wojskowe
* [[Karol Ruprecht]] od marca [[1863]]
 
==== Rząd reaktywowany w marcu 1863 ====
* [[AgatonStefan GillerBobrowski]] -– przewodniczący oddo [[12 kwietnia]] [[1863]], od kwietnia szef Komisji Stosunków Zagranicznych▼
 
* [[StefanAgaton BobrowskiGiller]] -– przewodniczący dood [[12 kwietnia]] [[1863]], od kwietnia szef Komisji Stosunków Zagranicznych
* [[Józef Kajetan Janowski]], – szef Komisji Wojny▼
▲* [[Agaton Giller]] - przewodniczący od [[12 kwietnia]] [[1863]], od kwietnia szef Komisji Stosunków Zagranicznych
* [[Jan Majkowski]] – sekretarz, do [[12 kwietnia]] [[1863]]
▲* [[Józef Kajetan Janowski]], szef Komisji Wojny
* [[JanEdward MajkowskiSiwiński]] - sekretarz, do [[12od kwietnia]] [[1863]] – szef Wydziału Prasy
* [[EdwardOskar SiwińskiAwejde]] od [[12 kwietnia]] [[1863]] – sekretarz, szef WydziałuKomisji Spraw PrasyWewnętrznych
* [[OskarKarol AwejdeRuprecht]], od [[12do kwietnia]] [[1863]] sekretarz,– szef Komisji Spraw WewnętrznychZagranicznych, szef Komisji Skarbu
* [[Hieronim Władysław Kieniewicz]], od maja [[1863]], – przedstawiciel Litwy▼
* [[Karol Ruprecht]], do kwietnia [[1863]] szef Komisji Spraw Zagranicznych, szef Komisji Skarbu
▲* [[Hieronim Władysław Kieniewicz]], od maja [[1863]], przedstawiciel Litwy
 
{{Przypisy}}
 
=== Bibliografia ===
 
* [[Andrzej Biernat (historyk)|Andrzej Biernat]], [[Ireneusz Ihnatowicz]], ''Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku'', [[Warszawa]] [[2003]]
* [[Stefan Kieniewicz]], [[Andrzej Zahorski]], [[Władysław Zajewski]], ''Trzy powstania narodowe'', [[Warszawa]] [[1992]]
* [[Stefan Kieniewicz]], ''Warszawa w powstaniu styczniowym'', [[Warszawa]] [[1983]]
* [http://dziedzictwo.polska.pl/katalog/skarb,Manifest_Komitetu_Centralnego_jako_Tymczasowego_Rzadu_Narodowego_wzywajacy_do_walki_o_Ojczyzne_z_22_I_1863_roku,gid,257964,cid,4403.htm?body=desc ''Manifest Komitetu Centralnego jako Tymczasowego Rządu Narodowego wzywający do walki o Ojczyznę z 22 I 1863 roku'']
{{wikisourceWikiźródła|Manifest Tymczasowego Rządu Narodowego|Manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego}}
 
{{Rządy powstania styczniowego}}
{{Składy rządów polskich}}
 
[[Kategoria:Rządy powstania styczniowego]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Tymczasowy_Rząd_Narodowy”