|
'''Spektralizm''' (muzyka spektralna) − kierunek w [[Muzyka współczesna|muzyce współczesnej]] oraz technika kompozytorska polegająca na budowaniu [[Melodia|melodii]] i [[Harmonia (muzyka)|harmonii]] utworu w oparciu o [[SzeregSkładowa harmoniczny (muzyka)harmoniczna|spektrum]] dźwięku. (Budowanie melodii z [[Składowa harmoniczna|alikwotów]] jednego [[Ton podstawowy|tonu podstawowego]], rozpisywanie alikwotów szeregu harmonicznego na orkiestrę itp.) Powstał w latach 70. we Francji. Jego twórcami byli członkowie Ensemble l'Itinéraire - grupy kompozytorów: Hugues Dufourt (ur. 1943), Gérard Grisey (1946-98) i Tristan Murail (ur. 1947), Michel Levinas (ur. 1943) i Roger Tessier.
Spektralizm jest niejako odpowiedzią na zainteresowania dotyczące barwy i głębi dźwięku kompozytorów takich jak [[Claude Debussy]], [[Edgar Varese|Edgar Varèse]], [[Olivier Messiaen]], ale również zauważenie zjawisk takich jak: [[śpiew alikwotowy]] [[Jakuci|Jakutów]] i [[Mongołowie|Mongołów]], utwór ''Stimmung'' [[Karlheinz Stockhausen|Karlheinza Stockahusena]] (zabawy z [[Składowa harmoniczna|alikwotami]]), ''Cztery Utwory Na Jednym Dźwięku'' [[Giacinto Scelsi]]ego (zainteresowanie powstawaniem dźwięku, wybrzmiewaniem), [[sonoryzm]] −- jeden z nurtów [[Druga awangarda (muzyka)|Drugiej Awangardy]] (zainteresowanie brzmieniem) − dlatego spektralizm nazywany bywa postsonoryzmem. ▼Powstał w latach 70. we Francji. Jego twórcami byli członkowie grupy kompozytorów ''Ensemble l'Itinéraire'': Hugues Dufourt (ur. 1943), uczniowie [[Olivier Messiaen|Oliviera Messiaen'a]]: Gérard Grisey (1946−98), Tristan Murail (1947), Michael Levinas (1943) i Roger Tessier (1939), którzy pracowali nad muzyką spektralną w [[IRCAM]], a także grupa niemieckich kompozytorów ''Feedback'' (uczniów [[Karlheinz Stockhausen|Karlheinza Stockhausena]]): Mesías Maiguashca (1938), Jonathan Harvey (1939), Johannes Fritsch (1941–2010), Péter Eötvös (1944), Clarence Barlow (1945), Claude Vivier (1948–1983).
▲Spektralizm jest niejako odpowiedzią na zainteresowania dotyczące barwy i głębi dźwięku kompozytorów takich jak [[Claude Debussy]], [[Edgar Varese|Edgar Varèse]], [[Olivier Messiaen]], ale również zauważenie zjawisk takich jak: [[śpiew alikwotowy]] [[Jakuci|Jakutów]] i [[Mongołowie|Mongołów]], utwór ''Stimmung'' [[Karlheinz Stockhausen|Karlheinza Stockahusena]] (zabawy z [[Składowa harmoniczna|alikwotami]]), ''Cztery Utwory Na Jednym Dźwięku'' [[Giacinto Scelsi]]ego (zainteresowanie powstawaniem dźwięku, wybrzmiewaniem), [[sonoryzm]] − jeden z nurtów [[Druga awangarda (muzyka)|Drugiej Awangardy]] (zainteresowanie brzmieniem) − dlatego spektralizm nazywany bywa postsonoryzmem.
Drugą grupą (po Francuzach) zajmującą się tą tematyką byli kompozytorzy rumuńscy: Ştefan Niculescu (1927), Octavian Nemescu (1940), Horațiu Rădulescu (1942), Iancu Dumitrescu (1944), Calin Ioachimescu (1949). Kompozytorką drugiego pokolenia szkoły rumuńskiej jest Ana−Maria Avram (1961).
Kompozytorzy−kontynuatorzy szkoły francuskiej (absolewnci [[IRCAM]]u) to: Kaija Saariaho (1952), Ivan Fedele (1953), Philippe Hurel (1955), Magnus Lindberg (1958), Michael Jarrell (1958), Marc-André Dalbavie (1961), Henrik Hellstenius (1963), Fausto Romitelli (1963), Julian Anderson (1967), Fabien Lévy (1968), Joshua Fineberg (1969).
== Bibliografia ==
{{więcej przypisów}}
* Grisey Gérard, [http://www.angelfire.com/music2/davidbundler/grisey.html wywiad z Davidem Bundlerem], w: „20th−Century„20th-Century Music”, 3/1996.
* Kwiatkowski Krzysztof, ''Czas ptaków, ludzi i wielorybów – krótki przewodnik po muzyce Gérarda Griseya'', w: „Ruch Muzyczny” 23−2423-24/2002.
* Mendyk Michał, Krótka historia dźwięku, w: „Glissando” 1/2004.
* [[Paweł Strzelecki (muzyk)|Strzelecki Paweł]], [http://rebelya.pl/post/343/czy-muzyka-sie-kiedys-skonczy ''Czy muzyka się kiedyś skończy?''] − wywiad z Marii Pawlik z Pawłem Strzeleckim dla Rebelya.pl, 2011.
* Teodorescu-Ciocanea Livia, ''Timbre Versus Spectralism'', w: „Contemporary Music Review” 2003, Vol. 22, nos. 1−2.
* Topolski Jan, [http://witryna.czasopism.pl/pl/gazeta/1012/1042/1063/ ''Czwarty wymiar dźwięku''], w: [[Odra (miesięcznik)|miesięcznik „Odra”]] 2004, nr 9.
* Topolski Jan, ''Jak napisać dzieło spektralne w weekend'', w: „Glissando” 1/2004.
* Wilson Peter Niklas, ''Unterwegs zu einer „Ökologie der Klänge”. Gérard Griseys „Partiels” und die Ästhetik der Groupe de l’Itineraire'', w: „Melos”, 2/1998.
* Anderson Julian, ''A Provisional History of Spectral Music'', w: „Contemporary Music Review” 19, nr 2 ("Spectral Music: History and Techniques"), s. 7–22, 2000.
* Anderson Julian, ''Spectral Music'', w: „The New Grove Dictionary of Music and Musicians”, wydanie drugie, red.: Stanley Sadie i John Tyrrell, Londyn.
* Badiou Alain, ''Logics of Worlds: The Sequel to Being and Event'', tłum.: Alberto Toscano, Londyn−Nowy York, 2009, ISBN 978-0-8264-9470-2.
* Dufourt Hugues, ''Musique spectrale: pour une pratique des formes de l'énergie'', w: „Bicéphale”, nr 3, s. 85–89, 1981.
* Dufourt Hugues, ''Musique, pouvoir, écriture'' w: „Collection Musique/Passé/Présent”, Paryż, 1991, ISBN 2-267-01023-2.
* Fineberg Joshua (red.), ''Spectral Music: Aesthetics and Music''. Amsterdam, 2000, ISBN 90-5755-132-2.
* Grisey Gérard, "''Tempus ex machina'': A Composer's Reflections on Musical Time." ''Contemporary Music Review'' 2, nr 1, s. 238–75,1987.
* Moscovich Viviana. ''French Spectral Music: An Introduction'', w: ''Tempo'', nr 200 (kwiecień), s. 21–27, 1997.
* Reigle Robert, ''Spectral Musics Old and New'', w: ''Spectral World Musics: Proceedings of the Istanbul Spectral Music Conference'', red.: Robert Reigle i Paul Whitehead, Istanbuł, 2008, ISBN 9944-396-27-3.
* Rose François, ''Introduction to the Pitch Organization of French Spectral Music'', w: ''Perspectives of New Music'' 34, nr 2 (lato), s. 6–39, 1996.
* Teodorescu-Ciocanea Livia, ''Timbrul Muzical, Strategii de compoziţie'', Bucharest, 2004, ISBN 973-42-0344-4.
[[Kategoria:Muzyka współczesna]]
|
