Wersja z 22:04, 12 kwi 2012 edytuj Luckas-bot (dyskusja \| edycje) 520 554 edycje m r2.7.1) (Robot dodał cs:Grimmův zákon ← poprzednia edycja		Wersja z 19:59, 21 wrz 2012 edytuj anuluj edycję Tar Lócesilion (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 50 427 edycji poprawa linków do przek., WP:SK, drobne redakcyjne następna edycja →
Linia 1: '''Prawo Grimma''' (ang. ''Grimm's law'') to– [[prawo głosowe]] opisujące przebieg pierwszej (starogermańskiej) i drugiej (staro-wysoko-niemieckiej) [[przesuwka spółgłoskowa\|przesuwki spółgłoskowej]]. Zostało sformułowane w [[1822]] roku przez [[Jacob Ludwig Karl Grimm\|Jakuba Grimma]] (bardziej znanego z baśni braci Grimm) w jego ''Deutsche Grammatik'' na podstawie pochodzących z [[1818]] roku ustaleń [[Rasmus ~~Kristian~~ Rask\|Rasmusa Kristiana Raska]] (stąd inna nazwa - '''Reguła Raska'''). W [[1877]] roku doprecyzował je [[Karl Verner]], który zauważył, iż dalsza ewolucja indoeuropejskich głosek zwartych bezdźwięcznych ''p, t, k'' zależy od tego, czy akcent występuje przed czy za nimi ([[Prawo Vernera]]). Zjawisko przechodzenia indoeuropejskich zwartych bezdźwięcznych w germańskie zwarte dźwięczne traktowano do tego momentu jako [[wyjątek]]. Angielską nazwę ''Grimm's law'' wprowadził w 2. poł. XIX w. [[Max Friedrich Müller]]. Niektórzy językoznawcy uważają, że nie jest to określenie adekwatne, gdyż użycie słowa ''law'' ('prawo') sugeruje regułę o charakterze bezwyjątkowym i uniwersalnym, a więc dotyczącą wszystkich języków. Tylko niewielka liczba odkrytych przez językoznawstwo zasad (np. [[Rozkład Zipfa\|prawo Zipfa]]) spełniałaby taki wymóg. == Szczegółowy opis == Linia 12: === Pierwsza przesuwka spółgłoskowa === {\| class="wikitable" \|- ~~{\| border="1"~~ ~~\|-----~~ ! style="background-color:#f3f3ff" \| Języki ! style="background-color:#f3f3ff" colspan="4" \| Głoski \|~~----~~- \| rowspan="2" \| grecki<br />(ogólniej: indoeuropejskie) \| colspan="2" \| zwarte bezdźwięczne<br />''p, t, k'' \| rowspan="2" \| zwarte dźwięczne<br />''b, d, g'' \| rowspan="2" \| aspiraty (przydechowe)<br />''bh, dh, gh'' \|~~----~~- \| przed akcentem \|\| po akcencie \|~~----~~- \| gocki<br />(ogólniej: starogermańskie) \| zwarte dźwięczne<br />''b, d, g'' Linia 31 ⟶ 29: \| zwarte bezdźwięczne<br />''p, t, k'' \|\| zwarte dźwięczne<br />''b, d, g'' \|} ~~<br />~~ === Druga przesuwka spółgłoskowa === {\| class="wikitable" \|- ~~{\| border="1"~~ ~~\|-----~~ ! style="background-color:#f3f3ff" \| Języki ! style="background-color:#f3f3ff" colspan="3" \| Głoski \|~~----~~- \| rowspan="2" \| starogermańskie \| colspan="2" \| zwarte bezdźwięczne<br />''p, t, k'' \| rowspan="2" \| zwarte dźwięczne<br />''b, d, g'' \|~~----~~- \| w śródgłosie po samogłoskach \|\| w nagłosie lub po spółgłosce \|~~----~~- \| staro-wysoko-niemiecki \| bezdźwięczne szczelinowe<br />''ff, zz, hh'' \| zwarto-szczelinowe<br />''pf, ts, kh'' \| (najczęściej) zwarte bezdźwięczne<br />''p, t, k'' \|~~----~~- \|} ~~<br />~~ == Wyrazy ilustrujące prawo Grimma == === Pierwsza przesuwka spółgłoskowa === zwarte dźwięczne > zwarte bezdźwięczne: * pl. 'dwa', łac. duo > ang. two Linia 90 ⟶ 83: == Zobacz też == * [[Językoznawstwo diachroniczne]] * [[Prawo głosowe]] * [[Prawo językowe]] * [[Jacob Grimm]] * [[Indoeuropeistyka]] * [[Język pragermański]] * [[Przesuwka spółgłoskowa]] * [[metoda porównawcza (językoznawstwo)\|Metoda porównawcza]] [[Kategoria:Języki germańskie]] {{~~Link~~link GA\|ru}} [[af:Eerste Germaanse klankverskuiwing]]

Prawo Grimma: Różnice pomiędzy wersjami