Weichbild: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
KamikazeBot (dyskusja | edycje)
→‎Bibliografia: standaryzacja tytułów sekcji bibliografii
m drobne redakcyjne
Linia 1:
[[Plik:Germania juribus 1671.png|thumb|Wersja niemiecka z roku [[1671]], spis treści]]
'''Weichbild magdeburski''' ([[łacina|łac.]] ''Ius municipale magdeburgense'') - pomocniczy spis praw, który razem z [[Zwierciadło saskie|Zwierciadłem saskim]] kształtował całokształt życia prawnego w ramach [[Prawo magdeburskie|prawa magdeburskiego]], potocznie zwanego ''magdeburgią'' lub ''Saxonem''. Prawo to mówiło o obywatelstwie miejskim, o założeniu miasta, o sądach w mieście, o radzie miejskiej, o administracji przestrzennej miasta, o długach i targach itp., dotyczyło więc tylko specyficznych stosunków prawnych panujących w mieście.
 
Weichbild powstał z połączenia "traktatu„traktatu o ustroju sądowym"sądowym” z "prawem„prawem ławniczym magdeburskim"magdeburskim”. Zbiór ten znany był w dwóch formach, "Wulgata"„Wulgata” - wersja podstawowa używana głównie w Niemczech oraz "Układ„Układ Konrada z Opola"Opola” używany w Polsce i na Litwie.
 
== Weichbild na ziemiach polskich ==
'''Weichbild''' wg "Układu„Układu Konrada z Opola"Opola” na potrzeby polskie ogłosił pierwszy drukiem w języku łacińskim kanclerz wielki koronny [[Jan Łaski (prymas)|Jan Łaski]] (Commune incliti Poloniae Regni privilegium [[1506]]). Natomiast krakowski pisarz miejski Mikołaj Jaskier ('''Ius municipalis Magdeburgensis liber vulgo Weichbild nuncupatus''', [[1535]]) wydał vulgatę, uzupełniając ją o komentarz oparty ona prawoprawie rzymskierzymskim i wplatając elementy pochodzące z wersji Konrada z Opola. Król [[Zygmunt I Stary|Zygmunt Stary]] nadał temu przekładowi moc obowiązującą. Tłumaczenie polskie po okresie polonizacji ludności niemieckiej ukazało się drukiem w [[1581]] oraz [[1610]] roku staraniem syndyka lwowskiego Pawła Szczerbca pt. '''Ius municipale, to jest prawo miejskie magdeburskie'''. Było pierwszym wiernym przekładem wersji łacińskiej. Od [[XVI wiek]]u Weichbild stał się razem z [[Zwierciadło saskie|Zwierciadłem saskim]] podstawą lokacji miejskich i wiejskich.
 
Na ziemiach polskich prawo to obowiązywało w [[Województwo krakowskie (I Rzeczpospolita)|woj. krakowskim]], [[województwo sandomierskie|sandomierskim]], [[województwo sieradzkie|sieradzkim]], [[województwo kaliskie|kaliskim]], [[województwo poznańskie|poznańskim]], [[województwo podlaskie|podlaskim]], [[województwo lubelskie|lubelskim]], [[województwo bełskie|bełskim]], [[województwo trockie|trockim]], [[Województwo wileńskie (I Rzeczpospolita)|wileńskim]], [[województwo połockie|połockim]], [[Województwo witebskie|witebskim]], [[województwo smoleńskie|smoleńskim]], [[województwo mścisławskie|mścisławskim]], [[województwo nowogródzkie|nowogródzkim]], [[Województwo brzeskolitewskie|brzeskolitewskim]], [[województwo kijowskie|kijowskim]], [[województwo bracławskie|bracławskim]], [[województwo podolskie|podolskim]] i [[województwo ruskie|ruskim]].
 
Prawo to zniesiono w Polsce po uchwaleniu [[Konstytucja 3 maja|Konstytucji 3 maja]]. Pod zaborem rosyjskim prawo to obowiązywało do roku [[1835]].
Linia 18:
 
== Bibliografia ==
* [[Jan Łaski (prymas)|Jan Łaski]]. Commune incliti Polonie Regni priuilegium constitutionum et indultuum publicitus decretorum, approbatorumque cum nonnullis iuribus tam divinis quam humanis per serenissimum principem et dominum dominum Alexandrum, Dei gratia Regem Poloniae, magnum ducem Lithwanie, Russie, Prussieque dominum et haeredem etc. Non tamen in illud priuilegium sed motu proprio regio serenitatis sue p[er] adhortationem p[ro] instructione Regnicolarum, proque regni eiusdem, ac iusticie statu feliciter dirigendis eidem priuilegio annexis et ascriptis. Johannes Haller, 27 I [[1506]]. Cracovia
* [[Mikołaj Jaskier]]. Juris Municipalis Maideburgensis liber vulgo Weichbild nuncupatus ex vetustissimis exemplaribus vigilanti opera nuper latinitate datus, aummaq. [[Hieronim Wietor|Hieronymus Vietor]] excudebat. Cum gratia et privilegio Sacrae Regiae Maiestatis Poloniae ac Sarmatiae. Cracovia [[1535]].
* [[Mikołaj Jaskier]]. Promptuarium Juris Provincialis Saxonici, quod Speculum Saxonum vocatur, tum et Municipalis Maideburgensi summa diligentia recollectum. Cracovia [[1535]].
* [[Paweł Szczerbic]]. Speculum Saxonum albo prawo saskie i magdeburskie porządkiem abecadła z łacińskiego i niemieckich exemplarzów zebrane. Lwów. [[1581]].