|
== Historia ==
[[Bazylika]] została zbudowana przy Via Ostiense przez cesarzy Teodozjusza I, Arkadiusza i Walentyniana II w latach [[386]]-[[440]]. [[nawa|Pięcionawowa]] budowla poprzedzona została [[atrium]]. Zbudowano ją w miejscu, gdzie wcześniej św. Lucyna pochowała ciało [[Paweł z Tarsu|św. Pawła]] (on sam został ścięty około 3 km od tego miejsca. Zgodnie z legendą, jego głowa trzykrotnie odbiła się od ziemi, z której wytrysnęły trzy źródła wody). Nad grobem św. Pawła zbudowana została najpierw niewielka kapliczka, która przetrwała do czasu zbudowania [[Bazylika|bazyliki]]. [[15 lipca]] [[1823]], podczas prowadzenia prac dekarskich został zaprószony ogień. Pożar zniszczył prawie całą bazylikę. Podjęto odbudowę, starając się zachować pierwotny kształt świątyni. Zakończenie prac i ponowne poświęcenie [[bazylika|bazyliki]] nastąpiło w [[1854]].
== Wygląd ==
Dzisiejszy wygląd kościoła to efekt tej rekonstrukcji. [[Bazylika|Bazylikę]] nadal poprzedza dziedziniec otoczony [[granit]]ową [[Perystaza|kolumnadą]]. Pośrodku ustawiono figurę św. Pawła z mieczem. Świątynię poprzedza [[narteks]], nad którym widoczna jest fasada ozdobiona złotą [[mozaika|mozaiką]]. Pomiędzy oknami umieszczono wizerunki czterech proroków: [[Izajasz]]a, [[Jeremiasz]]a, [[Ezechiel]]a i [[Daniel (postać biblijna)|Daniela]]. Nad nimi pas ze sceną, w której Baranek Boży poi trzodę w czterech rzekach – symbolu czterech [[Ewangelia|Ewangelii]]. [[Tympanon]] wieńczący fasadę ozdobiony jest mozaiką z Chrystusem na tronie, otoczonym przez świętych [[Piotr Apostoł|Piotra]] i Pawła.
[[Plik:Paolo fuori leMura fc06.jpg|thumb|240px|right|Gotycki baldachim nad grobem św. Pawła]]
Drzwi po prawej stronie to [[Święta Brama]] otwierana z okazji [[Rok Jubileuszowy|jubileuszu roku świętego]]. Drzwi te pochodzą z poprzedniej bazyliki. Zostały wykonane w [[Konstantynopol]]u w [[1070]], zniszczone podczas pożaru i zrekonstruowane w [[1967]].
Wnętrze świątyni o wymiarach 131,0 × 65,0 m, nadal podzielone jest na 5 naw przy pomocy ustawionych w rzędach 80 [[kolumna (architektura)|kolumn]]. Pod [[łuk tęczowy|łukiem tęczowym]] kończącym nawę główną umieszczony jest grób św. Pawła przykryty [[gotyk|gotyckim]] [[baldachim]]em wykonanym przez [[Arnolfo di Cambio]] w [[1285]]. (Podczas prowadzenia prac rekonstrukcyjnych znaleziono w tym miejscu kratę, jaką zwyczajowo przykrywano grób męczennika w czasach wczesnochrześcijańskich. W pobliżu odkryto też pochówki innych osób. Istniał bowiem zwyczaj chowania zmarłych w pobliżu grobu osób uznanych za święte).
Łuk wznoszący się nad baldachimem zdobi mozaika z [[V wiek]]u z postaciami Zbawiciela i patriarchów. [[Apsyda (architektura)|Apsyda]] kończąca nawę główną także jest ozdobiona mozaiką w stylu [[sztuka bizantyjska|bizantyjskim]]. Ukazano na niej Chrystusa na tronie w otoczeniu świętych: [[Piotr Apostoł|Piotra]], [[Andrzej Apostoł|Andrzeja]], [[Paweł z Tarsu|Pawła]] i [[Łukasz Ewangelista|Łukasza]]. Na ścianach naw, ułożone w długi pas, znajdują się medaliony z wizerunkami kolejnych papieży, od [[święty Piotr|św. Piotra]] aż do [[Benedykt XVI|Benedykta XVI]]. Legenda głosi, że jeżeli na wszystkich wolnych miejscach będą medaliony z wizerunkami papieży, wtedy nastąpi [[Koniec świata|koniec świata]].
Nawa poprzeczna połączona jest z kaplicami. Po lewej stronie znajduje się kaplica Najświętszego Sakramentu, w której można zobaczyć krucyfiks z [[XIII wiek]]uwieku oraz drewniany posąg św. Pawła z śladami ognia, który zniszczył poprzednią budowlę. Krucyfiks i umieszczony w pobliżu baldachimu wysoki kandelabr z scenami Męki Pańskiej to dzieła Pietro Vassalletto z [[1180]].
== Klasztor ==
Obok kościoła znajduje się klasztor, którego dziedziniec otaczają krużganki z [[XIII wiek|XIII w.]], dzieło kamieniarzy [[Cosmati|szkoły Cosmatich]] (''arte cosmatesca''). Cechą charakterystyczną pracy tych kamieniarzy są delikatne kolumienki o rzeźbionych, często skręconych trzonach, niejednokrotnie ozdobione mozaikami. Podobny dziedziniec znajduje się w klasztorze św. Jana na Lateranie.
[[Plik:Cloister of St. Paul outside the Walls.JPG|250px|thumb|left|Dziedziniec klasztoru]]
W klasztorze tym od [[VIII wiek]]u zamieszkują [[benedyktyni]]. W [[X wiek|X]]-[[XV wiek]]u należeli on do [[Opactwo w Cluny|kongregacji kluniackiej]], a od [[1425]] do kongregacji z [[Monte Cassino]].
== UNESCO ==
w [[1980]] [[rok]]uroku, [[Bazylika]] św. Pawła za Murami, została wpisana na [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę światowego dziedzictwa UNESCO]], jako "''Zespół zabytkowy Rzymu, dobra Stolicy Apostolskiej leżące na terenie Rzymu, korzystające z prawa eksterytorialności i bazylika św. Pawła za Murami''"
== Archiprezbiter ==
[[31 maja]] [[2005]] roku papież Benedykt XVI ustanowił urząd [[archiprezbiter]]a tej Bazyliki. Do dziś urzędowali dwaj Archiprezbiterzy:
* [[Andrea Cordero Lanza di Montezemolo]] (31 maja 2005 - [[3 lipca]] [[2009]])
* [[Francesco Monterisi]] (od 3 lipca 2009)
| 