Głowienka (ptak): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
lit., polonocentryzm, WP:SK
Linia 4:
|TSN = 175126
|zoolog = ([[Karol Linneusz|Linnaeus]], [[1758]])
|okres istnienia =
|grafika = 20050514-003-aythya-ferina.jpg
|opis grafiki = samiec w szacie godowej
Linia 19:
|rodzaj = ''[[Aythya]]''
|gatunek = '''głowienka'''
|synonimy =
|status IUCN = LC
|IUCN id = 141540
Linia 29:
 
== Występowanie ==
Zamieszkuje środkowe szerokości geograficzne Eurazji - Wyspy Brytyjskie, [[Europa|Europę]] Środkową i Wschodnią i pas w [[Azja|Azji Środkowej]] po [[Mandżuria|Mandżurię]] i północną [[Japonia|Japonię]]. Izolowana populacja w [[Azja Mniejsza|Azji Mniejszej]]. Południowe i nadatlantyckie populacje osiadłe (czasem koczujące), północne wędrowne. Przeloty w marcu - kwietniu i sierpniu - listopadzie. Zimuje w basenie [[morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]], na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]], w subsaharyjskiej [[Afryka|Afryce]] i Azji Południowej oraz na [[Daleki Wschód|Dalekim Wschodzie]], również na południu i południowym zachodzie Europie Środkowej. Sporadycznie zalatuje na [[Hawaje (archipelag)|Hawaje]], [[Filipiny]], [[Guam]], [[Wyspy Owcze]], [[Azory]], [[Wyspy Kanaryjskie]] i [[Republika Zielonego Przylądka|Wyspy Zielonego Przylądka]]. Od XIX wieku w Środkowej i Zachodniej Europie zaczęła rozprzestrzeniać się na północ i zachód. Dotarła nawet do Islandii.
 
W Polsce spotykana na całym niżu oprócz gór i dużych kompleksów leśnych. UW nastamtym kraju jest średnio licznym ptakiem lęgowym.
 
== Charakterystyka ==
; '''Cechy gatunku''' : Głowienka to kaczka nurkująca - grążyca o specyficznej krępej sylwetce. Samiec w szacie godowej ma głowę i górę szyi rdzawokasztanowe, dół szyi i pierś oraz podogonie i dolne pióra ogona czarne. Wierzch i boki szare z drobnym ciemniejszym poprzecznym prążkowaniem, brzuch biały. Samica, niepozorna wobec samca, ogólnie brązowa, wierzch i boki jaśniejsze, tył ciała szarobrązowy, a brzuch biały. Wokół oczu i dzioba znajduje się przejaśnienie. W upierzeniu spoczynkowym kaczor staje się podobny do samicy, ale ma lekko rudawy odcień, pierś i kuper szarobrązowe. Osobniki młodociane i samce w upierzeniu spoczynkowym podobne do samicy. Gdy pływa głęboko zanurza się w wodzie. Samicę w locie rozpoznaje się po barwie piór podogonowych. Do lotu wzbija się poprzez rozbieg na wodzie. Głowienki po lęgach trzymają się w niewielkich stadach lub mieszanych z czernicą.
: W porównaniu z innymi kaczkami głowienka ma duże i płaskie czoło. Jest niewiele większa od czernicy, ale mniejsza od krzyżówki. Dziób szaroniebieski, czarny na końcu i u nasady, podczas gdy u podgorzałki jest jednobarwny.
[[Plik:Fuligule.milouin1.jpg|thumb|left|Samica głowienki w szacie spoczynkowej]]
;Pierzenie Pierzenie: Gdy skończą się lęgi głowienki szukają miejsca do pierzenia, gdzie zmieniają pióra okrywowe i lotki. Samce na pierzenie przylatują już w czerwcu, a samice dopiero po wychowaniu młodych. Zamiana piór trwa 3-4 tygodnie i wtedy są niezdolne do lotu. Istotne jest zatem by miało to miejsce na jeziorach zacisznych i bogatych w pokarm.
; '''Wymiary średnie''' :
* Długość ciała ok. 48 - 55 cm
* Rozpiętość skrzydeł ok. 75 cm
* Masa ok. 700 - 1100 g
 
== Biotop ==
Duże, słodkowodne, gęsto zarośnięte zbiorniki wodne jak żyzne jeziora w głębi lądu, stawy hodowlane, zbiorniki zaporowe, starorzecza lub cieki o leniwym prądzie. Preferuje te o dużej powierzchni i głębokości. Gnieździ się również na małych stawach, torfiankach i bagnach, choć kaczęta są wyprowadzane z nich na zbiorniki o większej powierzchni lustra. Licznie też gniazduje na wyspach. Jesienią i zimą widywana zwykle w dużych grupach na otwartych, dużych jeziorach. Często przebywa na otwartej wodzie, tam śpi i wypoczywa.
 
== Okres lęgowy ==
[[Plik:Fuligule.milouin3.jpg|thumb|right|Kaczor głowienki z bliska]]
; Toki: Na lęgowiska przylatuje w marcu lub kwietniu stadami, choć pary dobierają się już na zimowisku. Toki, które tam się zaczynają (późną zimą), kończą się dopiero na lęgowisku. Są spokojniejsze niż u kaczek pływających. Kaczor pływa wokół samicy i kiwa głową dotykając nią grzbietu, po czym wydyma szyję wyciągając ją na wodzie. W okresie godowym samiec pogwizduje, a kaczka odzywa się chrapliwym "karr"„karr”. Pary są monogamiczne.
; '''Gniazdo''' : Na lądzie, pod osłoną gęstej roślinności nadwodnej, zazwyczaj w pobliżu wody (często bezpośrednio nad nią) w turzycach, mannie, trzcinach, a także w roślinach, które są jej pokarmem. Stanowi go kopiec z roślinności, platforma unoszona na wodzie lub zagłębienie na lądzie. Wyścieła je puchem. Co ciekawe, samice głowienki, podobnie jak i hełmiatki, przy dużym zagęszczeniu gniazd wysiaduje jaja w cudzych gniazdach lub siedzi poza nim. Samice mogą też w takich warunkach podrzucać sobie jaja. Głowienka jest jedną z najliczniejszych lęgowych kaczek. Chętnie gniazduje w pobliżu kolonii mew.
; '''Jaja''' : W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu - lipcu 6 do 15 zielonoszarych lub oliwkowych jaj o średnich wymiarach 62 x× 44 mm i średniej masie 66 g. Skorupki są cienkie i wyglądają na tłuste. Ze względu na wzajemne podrzucanie sobie jaj, może ich być jednak w gnieździe do 20 sztuk (odnotowano nawet 35).
; '''Wysiadywanie''' : Jaja wysiadywane są przez okres 24 - 28 dni przez samicę. W tym czasie nikną więzy między partnerami i dlatego rzadko można zobaczyć kaczora do końca wysiadywania jaj przy kaczce. [[zagniazdowniki|Zagniazdownik]], pisklęta usamodzielniają się po 50 - 55 dniach. Wprawdzie samica sama musi opiekować się dużą ilością kacząt, to jednak nie karmi ich, bo same żerują. Sprawia to dość duży sukces rozrodczy. W puchu są oliwkowobrunatne i jasnożółte z żółtozielonymi plamkami.
 
== Pożywienie ==
Rośliny wodne wiosną i latem oraz drobne wodne zwierzęta jesienią i zimą, które, jako grążyca, zdobywa nurkując do 1,5 - 2,5 m. Są to przede wszystkim larwy owadów, ślimaki i małże. Żeruje głównie na mulistym dnie z podwodną roślinnością. Pod wodę może też sięgać wyciągając szyję i zanurzając zarazem przednią część tułowia, tylna sterczy pionowo na taflą wody.
 
== Ochrona ==
Gatunek łowny od 15 sierpnia do 21 grudnia.
Linia 61 ⟶ 64:
* [[ptaki Polski]]
 
{{przypisyPrzypisy}}
 
== Bibliografia ==