Tadeusz Grabowski (1871–1960): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
 
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
'''Tadeusz Grabowski''' (ur. [[29 października]] [[1871]] w [[Kraków|Krakowie]], zm. [[27 lipca]] [[1960]] w [[Kórnik]]u), polski historyk literatury, profesor [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]] i [[Uniwersytet im. Adama Mickiewicza|Poznańskiego]], członek [[Polska Akademia Umiejętności|PAU]].
#REDIRECT [[Tadeusz Grabowski (strona ujednoznaczniająca)]]
 
Był synem Antoniego (przedsiębiorcy drogowego i kierownika szybu naftowego, uczestnika [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]]) i Aliny z Pogorzelskich; uczęszczał do gimnazjum Św. Jacka w Krakowie (do [[1891]]), następnie studiował historię literatury i językoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim (m.in. u [[Stanisław Tarnowski|Stanisława Tarnowskiego]]) w latach 1891-[[1895]]. Przez kolejny rok uzupełniał studia w dziedzinie literatury średniowiecznej w Ecole des Hautes Etudes w [[Paryż]]u. W [[1896]] pracował krótko jako profesor języka polskiego w gimnazjum realnym w [[Iwano-Frankiwsk|Stanisławowie]], w latach [[1896]]-[[1900]] w [[I_Liceum_Ogólnokształcące_im._Bartłomieja_Nowodworskiego_w_Krakowie|gimnazjum Św. Anny]] w Krakowie. W 1900 obronił doktorat na UJ (na podstawie pracy ''Michał Grabowski, jego pisma krytyczne i pojęcia polityczne''), w [[1901]] habilitował się (praca ''Ludwik Osiński i ówczesna krytyka literacka'') i został docentem w Katedrze Historii Literatury Polskiej. Bez powodzenia ubiegał się o objęcie tej katedry po przejściu na emeryturę S. Tarnowskiego w [[1909]]; został w t.r. mianowany profesorem nadzwyczajnym i kontynuował wykłady z historii literatury romantycznej i dziejów reformacji do [[1919]] (w [[1912]] nastąpiła zmiana nazwy katedry na I Katedra Historii Literatury Polskiej).
 
W 1919 przeniósł się na Uniwersytet Poznański, gdzie został profesorem zwyczajnym i kierownikiem II Katedry Historii Literatury Polskiej; w roku akademickim 1922/1923 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. Wykładał historię literatury polskiej także na uniwersytetach w [[Praga|Pradze]] i Paryżu (1923-1925). Brał udział w [[Tajne komplety|tajnym nauczaniu]], wykładając polonistykę na kursach uniwersyteckich w [[Poznań|Poznaniu]]; pracował także przez pewien czas w okresie okupacji w [[Biblioteka Jagiellońska|Bibliotece Jagiellońskiej]]. Po wojnie kontynuował wykłady na Uniwersytecie Poznańskim z [[romanistyka|romanistyki]]; przeszedł na emeryturę w [[1952]]. Od 1909 był członkiem-korespondentem [[Polska Akademia Umiejętności|AU]] (późniejsza PAU), od [[1945]] członkiem czynnym PAU. Należał także do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1913 członek-korespondent, 1917 członek zwyczajny) oraz Towarzystwa Naukowego we [[Lwów|Lwowie]] (1925 członek czynny). Był odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim francuskiej [[Legia Honorowa|Legii Honorowej]] oraz Krzyżem Komandorskim czeskiego Orderu Lwa Białego.
 
W pracy naukowej zajmował się historią literatury polskiego [[Oświecenie|oświecenia]] i [[romantyzm]]u, literaturą religijną [[Odrodzenie|Odrodzenia]], historią [[literatura francuska|literatury francuskiej]], historią polskiej krytyki literackiej oraz metodologią badań nad literaturą. Dokonał analizy systemu filozoficznego [[juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]], wykazując jego oryginalność jeszcze przed zetknięciem się poety z [[Andrzej Towiański|Andrzejem Towiańskim]]. Przygotował (wspólnie z Janem Łosiem) wydanie ''Moralia'' [[Wacław Potocki|Wacława Potockiego]] (1918). Badał życie, działalność i dorobek [[Piotr Skarga|Piotra Skargi]]. Wykazał związki [[Anatol France|Anatola France'a]] z twórczością m.in. [[Monteskiusz]]a i [[Voltaire|Woltera]]. Był pionierem badań nad dziejami polskiej krytyki literackiej, a także jako jeden z pierwszych w Polsce badał literaturę radziecką. Współpracował z czasopismami "Przegląd Powszechny" i "Pamiętnik Literacki".
 
Ogłosił szereg prac naukowych, m.in.:
* ''Studia nad wiekiem ośmnastym'' (1898)
* ''Aleksander Dumas syn i współczesny teatr francuski'' (1900)
* ''[[Victor Hugo|Wiktor Hugo]] i jego korespondencja'' (1900)
* ''Karol ks. Orleański, jego życie i poezja'' (1901)
* ''[[Honoriusz Balzac|Balzac]] i [[Ewelina Hańska|pani Hańska]]'' (1902)
* ''[[Petrarca]] i du Bellay. Kartka z dziejów Renesansu we Francji'' (1903)
* ''Poezja polska po roku 1863'' (1903)
* ''Anatol France. Studium literackie'' 91904)
* ''Pogląd na literaturę polityczną we Francji od zwołania Stanów Generalnych w roku 1302 aż do czasów [[Henryk IV (król Francji)|Henryka IV]]'' (1905)
* ''Z dziejów literatury kalwińskiej w Polsce'' (1906)
* ''Metodyka historii literatury ze szczególnym uwzględnieniem historii literatury polskiej'' (1907)
* ''Juliusz Słowacki, jego życie i charakter'' (1908-1910, 3 tomy)
* ''Litaeratura aryańska w Polsce'' (1908)
* ''Filozofia Juliusza Słowackiego'' (1910)
* ''[[Zygmunt Krasiński]]. Jego żywot i dzieła na tle współczesnej epoki'' (1912)
* ''Piotr Skarga na tle katolickiej literatury religijnej w Polsce wieku XVI'' (1913)
* ''Teorya poezyi od wieków średnich do epoki romantycznej w Polsce'' (1916)
* ''Krytyka literacka w Polsce w epoce pseudoklasycyzmu'' (1918)
* ''Literatura luterska w Polsce wieku XVI'' (1920)
* ''Z dziejów literatury unicko-prawosławnej w Polsce'' (1922)
* ''Wstęp do nauki o literaturze'' (1927)
* ''Krytyka literacka w Polsce w epoce romantyzmu'' (1931)
* ''Krytyka literacka w Polsce w epoce realizmu i modernizmu'' (1934)
* ''Historia literatury polskiej'' (1936, 2 tomy)
* ''Nowa nauka o literaturze'' (1936)
* ''Duchowa struktura polskiej Andegawenki'' (1950)
* ''Teatr jezuicki a [[Pierre Corneille]]'' (1952)
 
'''Źródła:'''
* ''Biogramy uczonych polskich'', Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983
 
[[Kategoria:Polscy teoretycy kultury|Grabowski, Tadeusz (1871-1960)]]
[[Kategoria:Historycy literatury|Grabowski, Tadeusz (1871-1960)]]