|
'''Tem''' (czasem także jako ''tema'' lub ''temat'', {{greka|θέμα}} ''thema'', l.mn. {{grc|θέματα}} ''themata'') – jednostka podziału administracyjnego w [[Cesarstwo Bizantyńskie|Cesarstwie Bizantyjskim]]; przez długi okres istnienia imperium główna jednostka organizacji militarnej państwa.
Uciążliwe wojny z [[Starożytny Iran|Persją]] zmusiły cesarza [[Herakliusz (cesarz bizantyjskibizantyński)|Herakliusza]] ([[610]]-[[641]]) do wprowadzenia nowej organizacji militarnej [[Cesarstwo Bizantyńskie|cesarstwa]]. Wprowadził system okręgów militarnych zwanych ''temami'', prawdopodobnie przejęty od Persów. Władza cywilna została połączona z wojskową, tak że temy zastąpiły wcześniejsze [[prowincje rzymskie|prowincje]], zmiany stały się bardziej zauważalne gdy rozległe pierwotnie temy podzielono na mniejsze. Była to kontynuacja polityki [[Justynian I Wielki|Justyniana Wielkiego]], który wprowadził już taki system w zdobytych przez siebie terenach na zachodzie ([[egzarchat Rawenny]] i [[egzarchat Afryki]]). Nowe zasady funkcjonowania administracji ostatecznie utrwaliły się za rządów [[Dynastia izauryjska|dynastii izauryjskiej]]. Dawne jednostki administracji jak [[prefektura (starożytność)|prefektura]], [[pretorium]] i [[diecezja]] zaniknęły, bądź zostały wchłonięte przez administrację centralną w [[Konstantynopol]]u.
U progu [[IX wiek|IX w.]] było 10 tem, podczas gdy w [[XI wiek|XI w.]] już 38. Wynika to z powiększenie obszaru państwa i rozbijania dużych tem na mniejsze po to, by namiestnicy nie byli za silni i nie mogli pokusić się o zajęcie tronu. Zarządca temy nosił z reguły tytuł [[strateg (Bizancjum)|stratega]] (gr. generał). Strategowie podlegali bezpośrednio [[basileus (Bizancjum)|basileusowi]].
Temy dzieliły się na 3 kategorie: ''temy wschodnie'' to znaczy temy [[Azja MniejszaAnatolia|Azji Mniejszej]], [[Tracja|Tracji]] i [[Macedonia|Macedonii]], ''temy zachodnie'', czyli temy pozostałej części [[Półwysep Bałkański|Bałkanów]], posiadłości italskich oraz [[Chersonez|Chersonezu Taurydzkiego]] na [[Krym]]ie, oraz ''temy morskie'' to jest wybrzeża Azji Mniejszej, Bałkanów, a także [[Dalmacja]] i wyspy bizantyjskie (na [[Morze Egejskie|Morzu Egejskim]], [[Morze Jońskie|Jońskim]], [[Kreta]], [[Rodos (wyspa)|Rodos]] i [[Cypr (wyspa)|Cypr]]).
Namiestnicy ''tem morskich'' nosili tytuł [[drungarios]]a (gr. admirał). ''Temy wschodnie'' i ''morskie'' stały w hierarchii wyżej niż ''temy zachodnie'', drungariosi i wschodni [[strategStrateg (Bizancjum)|strategowie]]owie otrzymywali wynagrodzenie bezpośrednio ze skarbca cesarskiego a zachodni musieli się utrzymać z podległych im ziem.
[[Kategoria:Administracja Bizancjum]]
| 