|
Określenie SZ PRL jest jedną z oficjalnych nazw w dziejach sił zbrojnych ([[Wojsko Polskie|Wojska Polskiego]]) używanych przez państwo [[Polska|polskie]]. Często w wypowiedziach, literaturze, mediach itp. tego okresu siły te określane były jako [[Ludowe Wojsko Polskie]], jednak ta nazwa była zawsze potoczna i o odcieniu propagandowym.
{{main|Ludowe Wojsko Polskie}}
=== Wojsko po "odwilży październikowej" ===
{{main|Ordre de Bataille Wojska Polskiego na przełomie lat 50/60 XX w.}}
Rezultatem przemian październikowych były poważne zmiany kadrowe w Wojsku Polskim. Odwołano ze stanowiska Ministra Obrony Narodowej marszałka Polski [[Konstanty Rokossowski|Konstantego Rokossowskiego]] oraz zajmujących wysokie stanowiska dowódcze oficerów Armii Radzieckiej. Nowym ministrem został gen. [[Marian Spychalski]]. Do służby w wojsku przywrócono wielu oficerów represjonowanych. Nie wpłynęło to w większym stopniu na kierunki rozwoju sił zbrojnych, które to nadal stanowiły ważne ogniwo Układu Warszawskiego.
=== Doktryna wojenna ===
W 1950 zarzucono prace nad kształtowaniem własnej myśli strategicznej, przyjmując radziecką doktrynę wojenną. Wojsko Polskie miało być częścią sił "bloku wschodniego" na środkowoeuropejskim teatrze działań wojennych, a plany operacyjne przyjęte w 1965 obejmowały działania tzw. [[Front Polski (1950)|Frontu Polskiego]] na kierunku nadmorskim oraz obronę wybrzeża. Już w maju 1950 pod kierownictwem marszałka Konstantego Rokossowskiego przeprowadzono ćwiczenia dotyczące organizacji i prowadzenia operacji Frontu Nadmorskiego. Koncepcje użycia SZ PRL były odbiciem doświadczeń radzieckich z końcowego okresu drugiej wojny światowej. Dynamicznie miała wzrastać liczebność wojsk pancernych zmechanizowanych. Przyszłe pole walki miało być teatrem bitew pancerno-zmechanizowanych, a taktyka i sztuka operacyjna preferowała działania ofensywne.
W 1961 zespół pod kierownictwem Marszałka Polski [[Marian Spychalski|Mariana Spychalskiego]] opracował pierwszą polską [[Doktryna wojenna|doktrynę wojenną]] po II wojnie światowej pt. "Podstawowe założenia ludowej obronności". Pod koniec lat sześćdziesiątych opracowana została kolejna doktryna, którą wdrożono w życie w 1973. Doktryna ta zawarta w dokumencie "Węzłowe założenia obronne Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej" obowiązywała do 1989. Według tej doktryny Polska na wypadek wojny wywołanej przez państwa [[NATO]] miała wziąć udział w działaniach zbrojnych w ramach Zjednoczonych Sił Zbrojnych [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]] wydzielając w ich skład wojska operacyjne w sile Frontu tworzące tzw. "Układ zewnętrzny". Jednocześnie dla obrony terytorium kraju przed napadem środków powietrznych (lotnictwa i rakiet), desantami powietrznymi i morskimi oraz działaniami grup dywersyjnych utworzony został "Układ wewnętrzny" złożony z: wojsk obrony powietrznej kraju (OPK), [[Wojska obrony terytorialnej|wojsk obrony terytorialnej]] (OT) oraz jednostek zmilitaryzowanych w ramach obrony cywilnej. W czasie mobilizacji planowano powołać ok. 1,1 mln żołnierzy, z czego 450 tys. miały stanowić wojska operacyjne tworzące Front Polski, a 650 tys. wojska przeznaczone do obrony terytorium kraju.
=== Rozwój organizacyjny wojska ===
[[Plik:BMP1 WPT 6 87.jpg|thumb|300px|Pododdziały zmechanizowane WP]]
[[Plik:ASU-85 6 Dywizji Powietrznodesantowej.jpg|thumb|300px|Wojska powietrznodesantowe WP ([[6 Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa|6 DPD]])]]
Od [[1953]] stopniowo redukowano liczebność WP. W okresie od [[1955]] do [[1958]] liczebność wojska spadła o ok. 50%, szeregi wojska opuściło 200 tys. żołnierzy. W [[1956]] większość kadry oficerskiej Armii Radzieckiej opuściło Polskę, wraz z marszałkiem Konstantym Rokossowskim. Po 1956 kilkukrotnie modernizowano WP, utrzymując stałą liczebność na poziomie 200-300 tys. żołnierzy.
W [[1955]] Polska weszła w skład sojuszu wojskowego [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]], który powstał w odpowiedzi na włączenie Republiki Federalnej Niemiec do sojuszu NATO. Układ podpisano [[14 maja]] 1955 w [[Warszawa|Warszawie]]. Polska wydzieliła w skład sojuszu wojska operacyjne, które na wypadek wojny tworzyły tzw. [[Front Polski (1950)|Front Nadmorski]] liczący ok. 400 tys. żołnierzy.
{{main|Układ Warszawski}}
Redukcja wojska w latach 1955-1957 związana była z jednoczesną modernizacją techniczną. Utworzono cztery dywizje pancerne. Stopniowo przekształcono dywizje piechoty w dywizje zmechanizowane. Zorganizowano dywizję powietrznodesantową i desantową. W rezultacie przygotowano Siły Zbrojne PRL do działań w warunkach użycia broni masowego rażenia. Na początku lat 60 XX w. rozpoczęto proces rakietyzacji Wojska Polskiego wprowadzając na uzbrojenie rakiety taktyczne, taktyczno-operacyjne, przeciwpancerne i przeciwlotnicze.
W 1965 rozpoczęto rozbudowę systemu obrony terytorialnej, którego zadaniem była ochrona ludności cywilnej w warunkach wojny. Liczebność wojsk OTK po mobilizacji wynosiła ok. 650 tys. żołnierzy. W tym samym roku ustabilizował się skład bojowy wojsk operacyjnych, które składały się z piętnastu dywizji ogólnowojskowych, w tym: pięć pancernych, osiem zmechanizowanych (z tego trzy o pełnych stanach osobowych, trzy "szkolne" i dwie głęboko skadrowane), jedna desantowa i jedna powietrznodesantowa. Taki skład przetrwał do 1986, kiedy to przekształcono dywizje desantową i powietrznodesantową w brygady. W 1988 dwie szkolne dywizje zmechanizowane (2 DZ i 15 DZ) i dwie skadrowane dywizje zmechanizowane (3 DZ i 9 DZ) przekształcono w bazy materiałowo-techniczne. W 1989 wszystkie dywizje pancerne przeformowano na dywizje zmechanizowane. Ogólna liczba dywizji zmniejszyła się z 15 do 9.
=== Broń jądrowa na terytorium Polski ===
Od połowy lat 60 XX w. Wojsko Polskie dysponowało środkami przenoszenia<ref name="Polska miała arsenał broni jądrowej"/> broni jądrowej. Według ustaleń [[Instytut Pamięci Narodowej|Instytutu Pamięci Narodowej]], dokonanych na podstawie odtajnionych akt tzw. Operacji "Wisła", WP na wypadek wojny otrzymywało do dyspozycji ok. 180 ładunków jądrowych (głowic pocisków rakietowych i bomb lotniczych). Broń jądrową dostarczono na podstawie umowy [[Ministerstwo Obrony Narodowej|Ministerstwa Obrony Narodowej]] PRL i ZSRR podpisanej w [[1967]]<ref name="Polska miała arsenał broni jądrowej"> {{cytuj stronę|url=http://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/198972,polska-miala-arsenal-broni-nuklearnej.html|tytuł=Polska miała arsenał broni nuklearnej|opublikowany=dziennik.pl}}</ref>. Zgodnie z tą umową na terenach zachodniej Polski powstały trzy magazyny broni jądrowej, kontrolowane przez rosyjskie jednostki [[Specnaz]]u. Obiekty te znajdowały się w [[Templewo|Templewie]] niedaleko [[Trzemeszno Lubuskie|Trzemeszna Lubuskiego]], [[Brzeźnica-Kolonia|Brzeźnicy-Kolonii]] koło [[Jastrowie|Jastrowia]] oraz w [[Podborsko|Podborsku]] koło [[Białogard]]u. W przypadku konfliktu z państwami [[NATO]], broń jądrowa z tych magazynów miała być przekazywana polskim jednostkom wojsk rakietowych i artylerii posiadającym na uzbrojeniu 71 wyrzutni rakiet taktycznych i taktyczno-operacyjnych. Jej użycie, zgodnie z doktryną wojenną [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]], miało nastąpić tylko w przypadku wcześniejszego ataku jądrowego ze strony państw NATO. Uderzenia jądrowe miały być wykonane w ramach operacji [[Front Polski (1950)|Frontu Nadmorskiego]] głównie na składy i środki przenoszenia broni masowego rażenia przeciwnika, jego zgrupowania wojsk oraz na stanowiska dowodzenia. Nie przewidywano uderzeń na ośrodki miejskie ze względu na niewielką moc posiadanych ładunków jądrowych oraz niewystarczający zasięg posiadanych rakiet. Decyzję o użyciu broni jądrowej mogło wydać tylko Dowództwo Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego. Takich kompetencji nie mieli dowódcy WP.
[[Plik:Poplawski.Stanislaw.01.JPG|thumb|[[Stanisław Popławski]]]]
=== Udział w operacjach militarnych i milicyjnych ===
W okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]], Wojsko Polskie uczestniczyło w tłumieniu protestów robotniczych.
W czasie wydarzeń [[Poznański Czerwiec|poznańskiego czerwca 1956]] oddziałów wojska użyto do rozproszenia demonstracji robotniczych, gdyż władze państwowe nie dysponowały wystarczającą ilością sił policyjnych uznając , że w kraju "demokracji ludowej" nie będą one potrzebne. Jednostki wojskowe ściągnięte z poligonów nie były przygotowane do udziału w tego typu działaniach, co zmusiło je do zastosowania czołgów i transporterów opancerzonych, które w ocenie dowódców miały oddziaływać psychologicznie zniechęcając robotników do udziału w zamieszkach. Sytuację pogarszał fakt, że w rękach demonstrantów znajdowało się ok. 300 szt. broni strzeleckiej pozyskanej z rozbitych posterunków milicji, więzienia przy ul. Młyńskiej oraz ze studiów wojskowych poznańskich uczelni. Dowodzący wówczas jednostkami WP gen. [[Stanisław Popławski]] był bezpośrednio odpowiedzialny za śmierć 74 osób<ref>[http://www.ipn.gov.pl/portal/pl/398/4912/ Biuro Edukacji Publicznej IPN "Stanisław Popławski (1902–1973)" - informacja historyczna]</ref> i ponad 500 rannych demonstrantów.
WP brało udział w pacyfikacji Wybrzeża w [[Grudzień 1970|grudniu 1970]]. Rozkaz do włączenia się jednostek wojska do tłumienia wystąpień robotniczych wydał na wniosek władz politycznych gen. [[Wojciech Jaruzelski]]. Podobnie jak w czerwcu 1956 wynikało to z faktu braku wystarczających sił policyjnych, które nie były w stanie przeciwstawić się manifestacjom robotników niezadowolonych z pogarszającej się sytuacji materialnej po podwyżkach cen artykułów żywnościowych.
WP wzięło udział w [[praska wiosna|interwencji wobec Czechosłowacji]] w [[1968]], w ramach tzw. [[Operacja Dunaj|Operacji Dunaj]], przedstawianej propagandowo jako interwencja'' "w obronie zdobyczy socjalizmu"'', mającej stłumić dążenia Czechosłowacji do liberalizacji życia politycznego i uniezależnienia się od wpływów ZSRR, powstałe na fali wydarzeń [[praska wiosna|praskiej wiosny]] z roku [[1968]]. W operacji tej wzięły udział siły WP w liczbie 18,5 tys. żołnierzy (na ogólną liczbę 450 tys. sił interwencyjnych), dysponujących 471 czołgami i 542 transporterami opancerzonymi<ref name="Wojsko i politycy">"Wojsko i politycy"</ref>. [[Ministerstwo Obrony Narodowej|MON]] poniosło łączne koszty interwencji w wysokości 441 [[milion|mln]] [[złoty]]ch i 340 tys. [[korona czechosłowacka|koron czechosłowackich]]<ref name="Wojsko i politycy"/>. Oddziałami SZ PRL ([[2 Armia Wojska Polskiego (1968)|2 AWP]]) biorącymi udział w akcji, dowodził ówczesny dowódca [[Śląski Okręg Wojskowy|Śląskiego Okręgu Wojskowego]], gen. [[Florian Siwicki]].
{{main|Operacja Dunaj}}
W [[1981]] jednostki SZ PRL uczestniczyły w pacyfikacji [[Opozycja (polityka)|opozycji]] demokratycznej, po wprowadzeniu [[13 grudnia]] 1981 [[Stan wojenny w Polsce 1981-1983|stanu wojennego]]. W dniu ogłoszenia stanu wojennego w bezpośrednich działaniach wzięło udział 70 tys. żołnierzy, 1750 [[czołg]]ów, 1400 pojazdów opancerzonych, 500 wozów bojowych, oraz kilka tysięcy samochodów wojskowych (ok. 9000 razem z pojazdami policyjnymi)<ref name="Generał ze skazą. Biografia wojskowa gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego">{{cytuj książkę|imię=Lech|nazwisko=Kowalski|tytuł=Generał ze skazą. Biografia wojskowa gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego|wydawca=Oficyna Wydawnicza RYTM|miejsce=Warszawa|rok=2001|isbn = 83-88794-43-4|strony = 170, 171, 174, 294-305, 438, 440, 443-452, 453}}</ref>.
== Organizacja Sił Zbrojnych PRL w 1988 ==
{{main|Struktura organizacyjna Wojska Polskiego w latach 80. XX wieku}}
[[Plik:Medal 45-lecia LWP rewers.jpg|thumb|Medal okolicznościowy z brązu 45 lecia LWP 1943-1988 (rewers)]]
Minister Obrony Narodowej
* Pion Ogólny Ministerstwa Obrony Narodowej
* Pion Głównego Inspektora Szkolenia
* [[Sztab Generalny Wojska Polskiego|Sztab Generalny WP]]
* Główny Inspektorat Obrony Terytorialnej
* Główne Kwatermistrzostwo WP
* Główny Zarząd Polityczny WP
* Departament Kadr MON
* [[Naczelna Prokuratura Wojskowa]]
* Izba Wojskowa [[Sąd Najwyższy (Polska)|Sądu Najwyższego]]
* Generalny Dziekanat Wojska Polskiego
=== Warszawski Okręg Wojskowy ===
* [[Warszawski Okręg Wojskowy|Dowództwo Warszawskiego Okręgu Wojskowego]] ([[Warszawa]])
** [[1 Warszawska Dywizja Zmechanizowana|1 Warszawska Dywizja Zmechanizowana im. Tadeusza Kościuszki]] [[Legionowo]]
** [[3 Pomorska Dywizja Zmechanizowana]] im. [[Romuald Traugutt|Romualda Traugutta]] ([[Lublin]])
** [[9 Dywizja Zmechanizowana|9 Drezdeńska Dywizja Zmechanizowana]] [[Rzeszów]]
** [[6 Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa]] ([[Kraków]])
** 1 Warszawska Brygada Artylerii Armat im. Józefa Bema ([[Węgorzewo]])
** 32 Łużycka Brygada Artylerii /Rakiet Operacyjno Taktycznych/ im. gen. Bolesława Czarniawskiego ([[Orzysz]])
** 2 Warszawska Brygada Saperów im. gen. Jerzego Bordziłowskiego ([[Kazuń Nowy|Kazuń]])
** 15 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej ([[Gołdap]])
** 1 Mazowiecka Brygada Wojsk Obrony Wewnętrzej ([[Góra Kalwaria]]) - od 1989 1 Mazowiecki Pułk Ochrony
** 14 Mazurska Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej im. gen. Bolesława Kieniewicza ([[Olsztyn]]) - od 1989 - 14 Mazurski Pułk Ochrony
** [[5 Pułk Strzelców Podhalańskich]] (Kraków)
** 80 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej ([[Suwałki]])
** 48 Kompania Specjalna ([[Kraków]])
=== Pomorski Okręg Wojskowy ===
[[Plik:POW.jpg|thumb|200px|Logo POW]]
* [[Pomorski Okręg Wojskowy|Dowództwo Pomorskiego Okręgu Wojskowego]] ([[Bydgoszcz]])
** [[8 Drezdeńska Dywizja Zmechanizowana|8 Drezdeńska Dywizja Zmechanizowana im. Bartosza Głowackiego]] ([[Koszalin]])
** [[12 Dywizja Zmechanizowana]] im. Armii Ludowej ([[Szczecin]])
** [[15 Dywizja Zmechanizowana im. Gwardii Ludowej]] ([[Olsztyn]])
** [[16 Kaszubska Dywizja Pancerna]] ([[Elbląg]])
** [[20 Dywizja Zmechanizowana|20 Warszawska Dywizja Pancerna im. marsz. Konstantego Rokossowskiego]] ([[Szczecinek]])
** [[7 Łużycka Dywizja Desantowa]] ([[Gdańsk]])
** 6 Warszawska Brygada Artylerii Armat ([[Toruń]])
** 7 Brygada Artylerii (Toruń)
** 2 Pomorska Brygada Artylerii/Rakiet Operacyjno-Taktycznych/([[Choszczno]])
** 5 Mazurska Brygada Saperów im. gen. Ignacego Prądzyńskiego ([[Szczecin]])
** 14 Sudecki Pułk Artylerii Przeciwpancernej ([[Kwidzyn]])
** [[12 Pułk Radioliniowo-Kablowy Ziemi Świeckiej|12 Pułk Radioliniowo-Kablowy]] ([[Świecie]])
** [[2 Pomorski Pułk Chemiczny]] ([[Grudziądz]])
** [[56 Kompania Specjalna]] ([[Szczecin]])
** [[12 Batalion Rozpoznania Radioelektronicznego]] ([[Koszalin]])
=== Śląski Okręg Wojskowy ===
[[Plik:Sztab 5 DPanc.JPG|right|thumb|300px|Sztab 5 Saskiej Dywizji Pancernej - rok 1975]]
[[Plik:Odznaka "Zasłużony dla SOW".jpg|thumb|200px|Odznaka "Zasłużony dla SOW"]]
* [[Dowództwo]] [[Śląski Okręg Wojskowy|Śląskiego Okręgu Wojskowego]] ([[Wrocław]])
** [[2 Warszawska Dywizja Zmechanizowana|2 Warszawska Dywizja Zmechanizowana im. gen. Henryka Dąbrowskiego]] ([[Nysa]])
** [[4 Pomorska Dywizja Zmechanizowana|4 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Jana Kilińskiego]] ([[Krosno Odrzańskie]])
** [[5 Saska Dywizja Pancerna|5 Saska Dywizja Pancerna im. gen. bryg. Aleksandra Waszkiewicza]] ([[Gubin]])
** [[10 Sudecka Dywizja Pancerna|10 Sudecka Dywizja Pancerna im. Bohaterów Armii Radzieckiej]] ([[Opole]])
** [[11 Drezdeńska Dywizja Pancerna|11 Drezdeńska Dywizja Pancerna im. Jana III Sobieskiego]] ([[Żagań]])
** 5 Pomorska Brygada Artylerii Armat ([[Głogów]])
** 3 Warszawska Brygada Artylerii /Rakiet Operacyjno Taktycznych/ ([[Biedrusko]])
** [[18 Brygada Rakiet Operacyjno-Taktycznych|18 Brygada Artylerii /Rakiet Operacyjno Taktycznych/ im. gen. dyw. Franciszka Jóźwiaka]] - ([[Bolesławiec]])
** [[23 Śląska Brygada Artylerii|23 Śląska Brygada Artylerii Armat]] ([[Zgorzelec]])
** [[1 Pułk Chemiczny]] (Zgorzelec)
** 20 Pułk Artylerii Przeciwpancernej ([[Pleszew]])
** 91 Wejherowski Pułk Artylerii Przeciwpancernej ([[Gniezno]])
** [[1 Brzeski Pułk Saperów|1 Warszawska Brygada Saperów]] ([[Brzeg (miasto)|Brzeg]])
** [[1 Brzeski Pułk Saperów|4 Łużycka Brygada Saperów]] ([[Gorzów Wielkopolski]])
* 1 Pułk Samochodowy ([[Oleśnica]])
* 6 Pułk Zabezpieczenia ([[Wrocław]])
* 10 Saski Pułk Łączności ([[Wrocław]])
* 14 Pułk Radioliniowo-Kablowy ([[Strzegom]])
* [[1 Batalion Szturmowy]] ([[Lubliniec]]), ([[Dziwnów]])
* 11 Batalion Rozpoznania Radioelektronicznego ([[Zgorzelec]])
* [[62 Kompania Specjalna]] ([[Bolesławiec]])
=== [[Siły Powietrzne|Wojska Lotnicze]] ===
* Dowództwo Wojsk Lotniczych [[Poznań]] [[Plik:Korpusówka wojsk lotniczych personel latajacy.jpg|thumb|250px|[[Korpusówka]] wojsk lotniczych WP]]
** 2 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego ([[Piła (miasto)|Piła]])
** [[3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego]] ([[Świdwin]])
** 4 Pomorska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego im. gen. bryg. pil. Józefa Smagi ([[Malbork]])
** 61 Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy ([[Biała Podlaska]])
** 58 Lotniczy Pułk Szkolny ([[Dęblin]])
** [[60 Lotniczy Pułk Szkolny]] ([[Radom]])
** 13 Pułk Lotnictwa Transportowego ([[Kraków]])
** [[32 Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego]] ([[Sochaczew]])
** [[49 Pułk Śmigłowców Bojowych]] ([[Pruszcz Gdański]])
** [[56 Pułk Śmigłowców Bojowych|56 Kujawski Pułk Śmigłowców Bojowych]] ([[Inowrocław]])
** 37 Pułk Śmigłowców Transportowych ([[Łęczyca]])
** [[36 Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego]] ([[Warszawa]])
** 47 Pułk Szkoleniowy Śmigłowców ([[Nowe Miasto nad Pilicą]])
[[Plik:ORP Sprawny.JPG|thumb|250px|ORP "Sprawny" w MW PRL]]
=== [[Marynarka Wojenna]] ===
* [[Dowództwo Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej|Dowództwo Marynarki Wojennej]] [[Gdynia]]
** [[3 Flotylla Okrętów]] [[Gdynia]] [[Oksywie]]
** [[8 Flotylla Obrony Wybrzeża]] [[Świnoujście]]
** [[9 Flotylla Obrony Wybrzeża]] [[Hel (miasto)|Hel]]
** [[Morska Brygada Okrętów Pogranicza]] ([[Gdańsk]])
=== [[Wojska Obrony Powietrznej Kraju]] ===
'''Funkcjonowały w systemie Obrony Terytorialnej Kraju'''
* Dowództwo Wojsk Obrony Powietrznej Kraju [[Warszawa]]
** 1 Korpus Obrony Powietrznej Kraju ([[Warszawa]])
*** [[3 Warszawska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej|3 Łużycka Brygada Artylerii OPK]] ([[Warszawa]])
*** 1 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK "Warszawa" ([[Mińsk Mazowiecki]])
*** 10 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK ([[Łask]])
*** 1 Brygada Radiotechniczna OPK ([[Warszawa]]) [[Plik:KUB NTW 9 93 2.jpg|thumb|300px|Stacja radiolokacyjna wojsk OPK]]
** 2 Korpus Obrony Powietrznej Kraju ([[Bydgoszcz]])
*** [[4 Gdyńska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej|4 Brygada Artylerii OPK]] ([[Gdynia]])
*** [[26 Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej|26 Brygada Artylerii OPK]] ([[Gryfice]])
*** [[9 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego]] ([[Zegrze Pomorskie]])
*** [[28 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego]] ([[Słupsk]])
*** [[34 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego]] ([[Gdynia]])
*** [[2 Brygada Radiotechniczna|2 Brygada Radiotechniczna OPK]] ([[Bydgoszcz]])
** 3 Korpus Obrony Powietrznej Kraju ([[Wrocław]])
*** [[1 Śląska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej|1 Brygada Artylerii OPK]] ([[Bytom]])
*** 79 Pułk Artylerii OPK ([[Poznań]])
*** 11 Brandenburski Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK ([[Wrocław]])
*** 62 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK ([[Poznań]])
*** [[3 Brygada Radiotechniczna|3 Brygada Radiotechniczna OPK]] ([[Wrocław]])
** Ośrodek Szkolenia Specjalistów Wojsk Rakietowych i Artylerii OPK ([[Bemowo Piskie]])
** Ośrodek Szkolenia Specjalistów Wojsk Radiotechnicznych ([[Chorzów]])
** Centralne Stanowisko Dowodzenia Dowódcy Wojsk OPK ([[Pyry (Warszawa)|Pyry]])
** Ośrodek Przeciwdziałania Radioelektronicznego OPK ([[Lidzbark Warmiński]])
** Jednostka Zabezpieczania Dowództwa Wojsk OPK ([[Warszawa]])
=== Wojska Obrony Terytorialnej Kraju ===
'''Jednostki zabezpieczenia Komitetu Obrony Kraju i Wojewódzkich Komitetów Obrony'''
* 1 Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej - [[Góra Kalwaria]]
* 5 Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej - Kraków
* 14 Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej - Olsztyn
* 20 Brygada Łączności Wojsk Obrony Wewnętrznej - Kielce
* 2 Pułk Łączności Wojsk Obrony Wewnętrznej
'''Jednostki obrony lądowej'''
* 3 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej - Lublin
* 13 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej - Gdańsk
* 15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej - Prudnik
'''Jednostki zabezpieczenia przed bronią masowego rażenia'''
* 2 Batalion Inżynieryjno-Ratowniczy Wojsk Obrony Wewnętrznej - [[Grajewo]]
* 4 Batalion Inżynieryjno-Ratowniczy Wojsk Obrony Wewnętrznej - Rzeszów
'''Jednostki zabezpieczenia przegrupowania wojsk'''
* 7 Pułk Pontonowo–Techniczny Obrony Terytorialnej - [[Dęblin]]
* 9 Pułk Pontonowo–Techniczny Obrony Terytorialnej - [[Chełmno]]
* 10 Pułk Pontonowo–Techniczny Obrony Terytorialnej - [[Rawicz]]
* 12 Pułk Pontonowo–Techniczny Obrony Terytorialnej - Szczecin
'''Jednostki obrony terytorialnej'''
* Katowicka Brygada Obrony Terytorialnej - Katowice
== Szkolnictwo wojskowe ==
{{main|Szkolnictwo wojskowe w PRL}}
W latach 80 XX w. w SZ PRL istniały cztery akademie wojskowe i jedenaście wyższych szkół oficerskich kształcących [[podchorąży]]ch na poziomie wyższych studiów zawodowych. Kilkanaście szkół chorążych kształciło [[kadet]]ów na poziomie szkoły średniej.
== Przemiana na SZ RP ==
W [[1989]] [[Sejm PRL]] uchwalił [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|Konstytucję RP]] zmieniającą m.in. nazwę państwa i zmianę nazwy sił zbrojnych w Polsce. Powstają Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej.
== Generalicja ludowego Wojska Polskiego według stanu na 31 grudnia 1955<ref>opracowano na podstawie: Janusz Królikowski, ''Generałowie i Admirałowie Wojska Polskiego 1943-1990'', tom I-IV, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010</ref> ==
| 