Ilmenit: Różnice pomiędzy wersjami

'''Ilmenit''' ('''żelaziak tytanowy''') – [[minerał]] zaliczany do gromady [[tlenki|tlenków]].

* Nazwa minerału pochodzi od nazwy gór na [[Ural (góry)|Uralu]]u w [[Rosja|Rosji]], gdzie występuje.

Minerał pospolity. Jest [[izostrukturalność|izostrukturalny]] z [[korund]]em i [[hematyt]]em, z którym tworzy [[roztwór stały]]. Zawiera domieszki tlenków [[magnez]]u, [[mangan]]u i innych [[Metale|metali]], niekiedy promieniotwórczych. Nie rozpuszcza się w kwasach, dopiero po sproszkowaniu rozpuszcza się w stężonym kwasie solnym. Jest odporny na wietrzenie. Ma słabe własności magnetyczne; dopiero po wyprażeniu staje się magnetyczny. Odznacza się żywym [[pleochroizm]]em. Tworzy [[zbliźniaczenia]].

Występuje jako składnik poboczny wielu ubogich w krzem zasadowych [[skały magmowe|skał magmowych]] i [[pegmatyt]]ów. Często występuje w skałach przeobrażonych – najczęściej w łupkach krystalicznych. Bywa spotykany w skałach osadowych (piaskach i żwirach), w których często tworzy duże koncentracje (tzw. piaski ilmenitowe)

* Największe złoża na świecie występują w [[Australia|Australii]], [[Republika Południowej Afryki|Republice Południowej Afryki]], [[Stany Zjednoczone|USA]] – [[Floryda]], zaś w Europie – w [[Norwegia|Norwegii]] – Arendal, Ekersund, [[Szwecja|Szwecji]] – Routivare, Pletherhorn, [[Francja|Francji]], [[Włochy|Włoszech]] – okolice Novara, [[Rosja|Rosji]] – G.Ilmeńskie, Ural, na [[Ukraina|Ukrainie]].

* W [[Polska|Polsce]] spotykany w suwalskim masywie anortozytowym (złoża Krzemianka, Udryń), w [[gabro|gabrach]] [[Nowa Ruda|Nowej Rudy]], w [[pegmatyt]]ach [[Łomnica (powiat jeleniogórski)|Łomnicy]] i [[Szklarska Poręba|Szklarskiej Poręby]], w piaskach złotonośnych koło [[Złotoryja|Złotoryi]] na [[Dolny Śląsk|Dolnym Śląsku]], w piaskach [[Dunajec|Dunajca]] i na wybrzeżu bałtyckim w piaskach rzecznych i plażowych.

* W hutnictwie – ruda tytanu. Jedna z najważniejszych rud [[Tytan (pierwiastek)|tytanu]]. Zawiera 52,56% TiO₂ i 47,34% FeO.

* [[Kruszywo]] z rud ilmenitowych pozwala uzyskiwać betony o ciężarach betonów magnetytowych 3,3–4,3 t/m³ stosowanych bo budowy np. obudów bezpieczeństwa w elektrowniach atomowych.

* służy do wyrobu biżuterii, znaczenie [[gemmologia|gemmologiczne]] ma jego odmiana - izeryn. Największe kryształy ok. 13 cm i ważące do 7 kg pochodzą z Norwegii.

== Bibliografia ==

* R..Duda, L.Rejl – Wielka encyklopedia Minerałów – Elipsa 2, ISBN 83-86013-00-1

* W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd. ”Alma - Press” 2003 r. ISBN 83-7020-313-2

* A Bolewski, A Manecki – Mineralogia szczegółowa, PAE , W-wa 1993, ISBN 83-85636-03-X