Kambium: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne
dodanie: Budowa
Linia 1:
'''Kambium''' ('''miazga twórcza''') – wtórna [[tkanka twórcza]], występująca w postaci pokładu [[komórka roślinna|komórek]] merystematycznych między [[łyko|łykiem]] a [[drewno (botanika)|drewnem]], u roślin mających [[przyrost wtórny]] - u [[nagonasienne|nagonasiennych]] i [[dwuliścienne|dwuliściennych]]. Jest to tzw. merystem boczny, wykszałcający się w [[łodyga]]ch, [[korzeń|korzeniach]], a niekiedy także w [[liść|liściach]]<ref name=Szwey>{{cytuj książkę|autor r=Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski|tytuł=Słownik botaniczny| strony=246| wydawca=Wiedza Powszechna| miejsce=Warszawa|rok=1993|isbn=83-214-0140-6}}</ref>. Komórki kambium wiązkowego, występujące między [[drewno (botanika)|drewnem]] a [[łyko|łykiem]], łączą się we wspólny pokład z komórkami kambium międzywiązkowego<ref name=Jasnowska>{{cytuj książkę|autor r=Janina Jasnowska, Mieczysław Jasnowski, Jan Radomski, Stefan Friedrich, Wojciech W. A. Kowalski|tytuł=Botanika| strony=90-91, 152-163, 190| wydawca=Wyd. Brasika| miejsce=Szczecin|rok=2008|isbn=9788390282169}}</ref>.
 
== Budowa i funkcje ==
[[Komórka roślinna|Komórki]] kambium mają kształt prozenchymatyczny i są spłaszczone równolegle do obwodu organu. Mają cienką [[ściana komórkowa|ścianę komórkową]], dużą [[wakuola|wakuolę]] i mało [[cytoplazma|cytoplazmy]]. Dzielą się [[mitoza|mitotycznie]] peryklinalnie, czyli równolegle do obwodu, odkładając po obu stronach miazgi szeregi komórek, które następnie różnicują się<ref name=Jasnowska/>. Komórki kambium dzielą się także antyklinalnie, czyli prostopadle, dzięki czemu pokład kambium powiększa swoją średnicę w miarę grubienia organu.
Pokład kambium nie jest jednorodny, składa się zwykle z dwóch rodzajów komórek - wrzecionowatych i promieniowych.
 
; Komórki wrzecionowate:
 
[[Komórka roślinna|Komórki]] wrzecionowate są wielościenne (podstawowy kształt ma 14 ścian), ich długość wzrasta wraz z wiekiem kambium i jest większa u [[nagonasienne|nagonasiennych]] niż u [[dwuliścienne|dwuliściennych]]. [[Ściana komórkowa|Ściany komórkowe]] są najcieńsze bezpośrednio po wytworzeniu, z czasem grubieją, gdyż po każdym podziale odkładana jest ściana pierwotna zarówno na nowej ścianie, jak i na istniejącej.
W okresie aktywności (wiosną i latem) w komórkach kambium obecna jest centralna wakuola, przecinana pod koniec lata przez gęstą sieć cytoplazmy. W okresie spoczynku (jesienią i zimą) brak centralnej [[wakuola|wakuoli]], występują drobne kuliste wakuole, które mogą czasem osiągać dość duże rozmiary, [[błona komórkowa|plazmalemma]] tworzy liczne wpuklenia do wnętrza komórki a [[jądro komórkowe]] ulega spłaszczeniu,
[[Cytoplazma]] komórek wrzecionowatych jest ruchliwa, liczne są też [[plazmodesma|plazmodesmy]], [[mitochondrium|mitochondria]], [[plastyd]]y, [[diktiosom]]y i [[sferosom]]y, natomiast [[retikulum endoplazmatyczne]] występuje w formie niewielkich cystern
<ref name="Hejn"/>.
 
; Komórki promieniowe:
 
Komórki promieniowe występują zwykle w grupach (promieniach). [[Jądro komórkowe|Jądra komórkowe]] są mniejsze niż w komórkach wrzecionowatych, [[plastyd]]y są mniejsze a komórki są słabiej zwakuolizowane. Podziały komóek promieniowych zapocząkowują powstawanie [[promień łykodrzewny|promieni łykodrzewnych]]<ref name="Hejn"/>.
 
== Występowanie i funkcje ==
Komórki kambium dzielą się [[mitoza|mitotycznie]] peryklinalnie, czyli równolegle do obwodu, odkładając po obu stronach miazgi szeregi komórek, które następnie różnicują się<ref name=Jasnowska/>. Komórki kambium dzielą się także antyklinalnie, czyli prostopadle, dzięki czemu pokład kambium powiększa swoją średnicę w miarę grubienia organu.
 
; Korzeń:
Linia 13 ⟶ 28:
 
; Liść:
Kambium może występować w dużych [[wiązki przewodzące|żyłkach]] dojrzałych [[liść|liści]], odkładając niewielkie ilości drewna i łyka wtórnego, szczególnie w liściach zimozielonych<ref name="Hejn">{{cytuj książkę|nazwisko=Zygmunt Hejnowicz|tytuł=Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych|wydawca=Wyd. nauk. PWN|miejsce=Warszawa|data=2002|strony=316, 761-816|isbn=83-01-13825-4}}</ref>.
 
{{Przypisy}}