Wikipedia

Okręty podwodne typu Skipjack: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Mateusz.bot (dyskusja | edycje)
15 009 edycji
m Bot usuwa zbędne znaczniki <small></small> + SK
m drobne redakcyjne, ort.
Linia 36:
|commons = Category:Skipjack class submarines
}}
'''Okręty podwodne typu Skipjack''' −– sześć amerykańskich [[okręt podwodny|okrętów podwodnych]] z okresu [[Zimna wojna|zimnej wojny]], skonstruowanych i przeznaczonych do zwalczania [[Radziecka Marynarka Wojenna|radzieckich]] okrętów podwodnych. ''Skipjack'' był pierwszym typem [[okręt myśliwski|okrętu myśliwskiego]] ([[Submersible Ship Nuclear|SSN]]) od początku konstruowanym jako okręt o [[Okrętowy napęd jądrowy|napędzie atomowym]] i pierwszym łączącym napęd jądrowy z [[hydrodynamika|hydrodynamicznie]] zoptymalizowanym [[USS Albacore (AGSS-569)|kadłubem typu ''albacore'']] o kształcie zbliżonym do kształtu kropli. Jednostki te były najszybszymi okrętami podwodnymi [[United States Navy|marynarki amerykańskiej]] do czasu wejścia do służby dwadzieścia lat później [[okręty podwodne typu Los Angeles|okrętów typu ''Los Angeles'']]. Okręt wiodący tego typu − {{USS|Skipjack|SSN-585}} − był pierwszym okrętem podwodnym, w którym [[ster głębokości|stery głębokości]] przeniesiono z dziobu na [[kiosk (część okrętu podwodnego)|kiosk]]. Z trzecim okrętem tego typu − {{USS|Scorpion|SSN-589}}, który zatonął w do dziś niewyjaśnionych okolicznościach około 650 kilometrów na południe od [[Azory|Azorów]] − wiąże się jedna z największych tragedii w historii amerykańskiej marynarki wojennej. Najważniejszymi zaletami tych jednostek były bardzo duża prędkość i manewrowość, okręty te były jednak zbyt głośne, co zdecydowało o rezygnacji z kontynuowania ich budowy na rzecz innych typów okrętów.
 
== Geneza ==
Linia 113:
Po objęciu w roku 1955 stanowiska szefa operacji morskich przez admirała Arleigha Burke'a, zmienił się niechętny dotychczas stosunek amerykańskiej marynarki wojennej do [[rakietowy pocisk balistyczny|rakietowych systemów balistycznych]] na pokładach okrętów<ref name="CWS_Ballistic">Norman Polmar: ''Cold War Submarines...'', ss. 119-123</ref>. US Navy uważała do tej pory dostępne ówcześnie technologie napędu pocisków rakietowych na paliwo ciekłe za zbyt niebezpieczne na pokładach okrętów, celność pocisków za zbyt niewielką, aby te nadawały się do wykorzystania operacyjnego, dostępne [[głowica bojowa|głowice bojowe]] z ładunkami nuklearnymi zaś za zbyt ciężkie. Poprzednik admirała Burke'a na stanowisku szefa operacji morskich − admirał [[Robert B. Carney|Robert Carney]] − nałożył nawet sankcje na oficerów marynarki promujących program balistyczny<ref name="CWS_Ballistic"/>. Sytuację w tym zakresie zmieniły radzieckie poczynania w zakresie rozwoju lądowych i morskich rakietowych systemów jądrowych, które zmusiły Stany Zjednoczone do intensywnego rozwoju własnego rakietowego arsenału nuklearnego oraz postęp techniczny w zakresie rakietowych systemów napędowych na paliwo stałe i miniaturyzacji głowic nuklearnych. Ostatecznym czynnikiem który przeważył szalę wewnętrznego sporu w amerykańskiej marynarce wojennej na temat zasadności wprowadzenia do użytku morskich rakietowych systemów jądrowych, było objecie stanowiska CNO przez admirała Burke'a, dla którego − według jego biografa − wsparcie, wbrew opozycji w marynarce, najwyższego priorytetu programu balistycznego US Navy, było najbardziej znaczącą inicjatywą w trakcie pierwszego sprawowania przez niego tej funkcji (w latach 1955−1957)<ref name="CWS_Ballistic"/>.
[[Plik:USS George Washington (SSBN 589).jpg|thumb|left|300px|Wodowanie [[USS George Washington (SSBN-598)|USS "George Washington" (SSBN-598)]] typu ''[[Okręty podwodne typu George Washington|George Washington]]'' − zmodyfikowanego typu ''Skipjack'']]
Wkrótce po przystąpieniu przez US Navy do programu balistycznego, nadano mu najwyższy z możliwych państwowy priorytet − ''Brickbat1''<ref name="CWS_Ballistic"/>. Długofalowym celem programu było opracowanie skutecznego morskiego systemu odstraszania jądrowego, celem doraźnym zaś − jak najszybsze wyprowadzenie w morze systemu działającego. Stąd też doraźnie mniej liczyła się celność systemu rakietowego i jego zasięg, liczyła się jedynie sama zdolność do przeniesienia głowic jądrowych z morza w pobliże 232 celów na terytorium Związku Radzieckiego<ref name="CWS_Ballistic"/>. 3 sierpnia 1957 roku Związek Radziecki przeprowadził test w locie pocisku [[Intercontinental Ballistic Missile|ICBM]] [[R-7]], co było pierwszym na świecie testem rakietowego pocisku dalekiego zasięgu. Kiedy dwa miesiące później − 4 października 1957 roku − ZSRR umieścił na orbicie Ziemi satelitę [[Sputnik 1]], społeczeństwo amerykańskie zrozumiało, że terytorium USA jest w zasięgu uzbrojonych w głowice jądrowe radzieckich pocisków międzykontynentalnych. Spowodowało to, iż 23 października tego samego roku sekretarz marynarki [[Thomas S. Gates|Thomas Gates]], zaproponował przyśpieszenieprzyspieszenie trwającego już programu ''[[System rakietowy Polaris-Poseidon|Polaris]]'' przez udostępnienie pierwszych pocisków już do grudnia 1959 roku, wraz z trzema okrętami podwodnymi do ich przenoszenia najdalej do połowy 1962 roku. Miesiąc później program został ponownie przyspieszony poprzez ograniczenie czasu na przygotowanie pocisku o mniejszym zasięgu do października 1960. W grudniu 1957 roku, po wypełnieniu wstępnego terminarza przygotowania okrętów dla pocisków ''Polaris'', terminarz programu balistycznego został ponownie zmieniony przez przyśpieszenieprzyspieszenie oddania drugiego okrętu "Polaris" do marca 1960, zaś trzeciego do grudnia tego roku<ref name="CWS_Ballistic"/>.
 
W celu umożliwienia budowy podwodnych nosicieli pocisków balistycznych w tak krótkim czasie, 31 grudnia 1957 roku US Navy zmieniła zamówienia dotyczące okrętów myśliwskich typu ''Skipjack'', postanawiając przystosować ich projekt do przenoszenia przez okręty pocisków [[UGM-27A Polaris A-1|UGM-27A ''Polaris'' A-1]] w wewnętrznych wyrzutniach pionowych<ref name="CWS_Ballistic"/>. Celem pomieszczenia pocisków balistycznych, projekt SCB-180 okrętów ''Skipjack'' zmodyfikowano przez przedłużenie jednostek o 39,6 metra, w tym 13,7 m dla urządzeń specjalnej nawigacji oraz kontroli pocisków, 3 metry dla urządzeń pomocniczych oraz 22,9 m dla dwóch rzędów (po osiem w każdym) szybów startowych. Tak zmieniony projekt otrzymał oznaczenie SCB-180A. Wybór liczby 16 szybów startowych dla jednego okrętu był wynikiem przepytywania członków zespołu [[United States Navy Special Projects Office|SPO]] i wyciągnięcia średniej z ich rekomendacji<ref name="CWS"/><ref group=notatka>Według niektórych źródeł, decyzja o instalacji 16 wyrzutni była efektem głosowania wśród członków [[United States Navy Special Projects Office|SPO]].</ref> Znacznie większe niż oryginalny typ ''Skipjack'' okręty SSBN miały tę samą siłownię, co czyniło je okrętami znacznie wolniejszymi, niż okręty pierwowzoru. Pierwszy okręt SSBN, [[USS George Washington (SSBN-598)|USS "George Washington" (SSBN-598)]], powstał z połączenia elementów okrętu "Scorpion" (SSN-589), którego stępkę położono 1 listopada 1957 roku oraz "Skipjack". W celu budowy USS "George Washington", dokonano ponownego zamówienia, tym razem na okręt według zmodyfikowanego projektu ''Skipjack'', oznaczony pierwotnie jako SSGN(FBN)-588<ref group=notatka>Pierwotnie stosowany dla określenia okrętów balistycznych akronim ''FBM'' oznaczał "''Fleet Ballistic Missile''".</ref>, który w systematyce US Navy oznaczano od tej pory jako odrębny typ okrętu − ''[[Okręty podwodne typu George Washington|George Washington]]''. W związku z budową okrętów nowego typu, z uwagi na moce produkcyjne stoczni oraz zaopatrzenie w materiały i urządzenia, produkcja wszystkich innych jednostek – zwłaszcza okrętów myśliwskich typu ''Skipjack'' i ''[[Okręty podwodne typu Permit|Thresher]]'' – została spowolniona bądź wstrzymana. Do lipca 1960 roku w produkcji było pięć jednostek typu ''[[Okręty podwodne typu George Washington|George Washington]]'', pięć ulepszonych okrętów typu ''[[Okręty podwodne typu Ethan Allen|Ethan Allen]]'' oraz cztery jednostki typu ''[[Okręty podwodne typu Lafayette|Lafayette]]''. Okręty te dały początek rozwojowi programów kolejnych generacji amerykańskich nosicieli strategicznych pocisków rakietowych, biorących udział w [[Amerykańskie i radzieckie morskie systemy balistyczne|amerykańsko-radzieckim wyścigu technologicznym w zakresie morskich systemów balistycznych]].
Linia 126:
 
Zastosowanie kadłuba typu albacore oznaczało w tym wypadku, iż "Skipjack" będzie okrętem jednokadłubowym na większej części długości, przez co stał się pierwszym atomowym okrętem myśliwskim (SSN) z taka konfiguracją<ref name="CWS"/>. Pociągnęło to za sobą szereg konsekwencji<ref name="CWS"/>:
* [[Rezerwarezerwa wyporności hydrostatycznej]] została zredukowana z 25-35 procent we wcześniejszych amerykańskich atomowych okrętach podwodnych do 9-13% wyporności nawodnej,
* kadłub sztywny pozbawiony został ochrony przed uszkodzeniami powstałymi na skutek kolizji lub eksplozji, zapewnianej przez przestrzeń pomiędzy kadłubami sztywnym i zewnętrznym,
* [[Zbiornik balastowy|zbiorniki balastowe]] zostały umieszczone przede wszystkim w sekcjach dziobowej i rufowej, co ograniczyło stabilność pionową okrętu oraz zwiększało naprężenia konstrukcji, przez co narażało je na uszkodzenia strukturalne i pęknięcia,
Linia 154:
=== Uzbrojenie, układy kontroli ognia i sensory ===
[[Plik:Skipjack control room.svg|thumb|300px|Okrętowe centrum zarządzania i sterowania okrętów ''Skipjack'':<br />1. Panel kontroli okrętu, 2. Panel sterowania i kontroli balastem, 3. Centrum ESM, 4. Stanowisko peryskopów, 5. Stół nawigacyjny, 6. Panel systemu kontroli ognia, 7. Właz do mostka.<br /><br />A − Operator balastu (Chief of the Watch), B − Oficer zanurzenia, C − Operator sterów rufowych, D − Operator sterów na kiosku, E − Dowódca zmiany, dowodzący okrętem, F − Nawigator]]
Jednostki typu ''Skipjack'' otrzymały sześć hydraulicznych [[wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torpedowych]] Mark 59 kalibru 533&nbsp;mm na dziobie okrętu oraz możliwość zabierania 18 [[torpeda|torped]] zapasu, co łącznie dawało możliwość przenoszenia 24 torped. Zastosowanie do napędu okrętu jednej śruby wykluczyło natomiast instalację rufowych wyrzutni torpedowych<ref name=USsub/>. W latach służby operacyjnej przenoszone przez te jednostki typy torped ulegały zmianie. Początkowo na ich wyposażeniu znajdowały się torpedy [[Torpeda Mark 14|Mk.14]] i [[Torpeda Mark 16|Mk.16]] oraz dwie torpedy [[Torpeda Mark 45 Astor|Mk. 45 Astor]] z głowicą jądrową o mocy 11 [[kilotona|kT]], wszystkie jednak zostały w późniejszym okresie zastąpione przez [[Torpeda Mark 48 ADCAP|Mk.48]] z konwencjonalną głowicą, w której materiał wybuchowy stanowił 292,5&nbsp;kg PBXN-103 (ekwiwalent 544&nbsp;kg [[trotyl|TNT]]). Z uwagi na fakt, iż od nowych okrętów oczekiwano zdolności do wykonywania tak gwałtownych manewrów do jakich zdolny był "Albacore", ich projekt musiał uwzględnić odpowiednio bezpieczny zasilany system przechowywania torped ponownego załadowania. Ze względów bezpieczeństwa bowiem, torpedy w każdym momencie musiały znajdować się pod ścisłą kontrolą. Poziome stelaże torped rozciągały się wzdłuż boków przedziału torpedowego, mieszcząc sześć jednostek broni gotowych do natychmiastowego użycia. Dodatkowe torpedy przechowywane były w stojakach poniżej stelaży, skąd w razie potrzeby podnoszone były w górę przez [[wciągnik wielokrążkowy]], po wystrzeleniu pierwszych torped zapasu. Był to pierwszy taki system w amerykańskich okrętach podwodnych, który został później zastosowany w następnych typach jednostek<ref name=USsub/>.
 
Układ kontroli ognia Mark 101 (Mk.101) powstał na bazie rozwoju sensorów tego rodzaju jeszcze w czasie drugiej wojny światowej. Układ automatycznego śledzenia celów opracowany w Stanach Zjednoczonych na potrzeby sonaru [[Sonar JT|JT]] i system dokładnego określania odległości za pomocą pojedynczego sygnału aktywnego zostały wykorzystane dla rozwoju systemu dobrego wstępnego szacowania kursu celów, ich prędkości oraz odległości. Uzyskane stąd dane zasilają system utrzymywania pozycji, w miejsce wcześniejszego układu szybkich przybliżeń. Celem dokonania wstępnych szacunków, Mk.101 dysponował układem dwóch analizatorów, używających pasywnego sposobu ustalania pozycji, z których każdy mógł przyjąć trzy zestawy danych. Mk.101 zdolny był do oszacowania w jakim stopniu cel będzie podążał po trasie zakrzywionej. Dane z Mk.101 mogły być automatycznie przekazane do sekcji balistycznej układu, który wcelowywał torpedy, nakierowując je na cel przez odpowiednie ustawienie ich [[żyroskop]]ów oraz zmianę tych ustawień w miarę ruchu celu lub postępującego zwiększania dokładności obliczeń<ref name="US_sub_Mk101">Norman Friedman, ''U.S. Submarines Since 1945...'', ss.11-19</ref>. Zastosowany na jednostkach typu ''Skipjack'' [[sonar pasywny]] typu [[AN/BQR-2|BQR-2B]], był wersją rozwojową sonaru BQR-2, stanowiącego amerykańską wersję sonaru [[Gruppenhorchgerät|GHG]] (zastosowanego na niemieckich okrętach typu ''XXI'')<ref name="US_sub_Mk101"/>. BQR-2 miał 48 pionowych czujników o długości 91,5&nbsp;cm każdy, w około dwumetrowym okręgu pod kopułą o wysokości ok. 1,5 metra. Antena pracowała w zakresie częstotliwości 150 [[Herc|Hz]] do 15&nbsp;kHz. O ile Niemcy używali GHG w sposób podobny do światła [[latarnia morska|latarni morskiej]] przechodzącego od jednej strony do drugiej i z powrotem, o tyle w BQR-2 Amerykanie użyli [[Komutator (elektrotechnika)|komutatora]] o częstotliwości 5 do 9&nbsp;kHz, przeszukującego obszar w sposób dookólny z prędkością 4 [[RPM (jednostka miary)|RPM]]. W unowocześnionej wersji sonaru; BQR-2B, dodano drugi komutator pracujący w zakresie częstotliwości 700&nbsp;Hz do 1,4&nbsp;kHz, zasilający danymi system zapisu namiarów bieżących (''Bearing-time Recorder'' − BTR). Układ ten zapisywał na przesuwającej się taśmie papieru każdy odebrany sygnał, co pozwalało na prosty zapis ruchu celu, co było przydatne m.in. dla przewidywania jego przyszłej pozycji. Rolka papieru w systemie BTR obracała się z prędkością 1 lub 10 RPM, większa prędkość używana była do zapisu ruchu celów o silniejszym sygnale<ref name="US_sub_Mk101"/>. Podobnie jak wszystkie wczesne amerykańskie okręty z napędem jądrowym, okręty typu ''Skipjack'' wyposażone były w komplet sonarowy składający się z jednej z odmian pasywnego sonaru BQR-2 oraz sonaru aktywnego [[AN/SQS-4|SQS-4]]. Zestaw sensorów okrętów ''Skipjack'' uzupełniał pracujący w [[Pasmo X|paśmie X]] [[radar]] nawigacyjny oraz poszukiwania obiektów na powierzchni morza [[AN/BPS-12]] o mocy 75 [[Wat|kW]] i zasięgu około 73&nbsp;km<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.alternatewars.com/BBOW/Radar/BPS_Series.htm| tytuł = AN/BPS series radars| data dostępu = 2011-01-13| autor = | opublikowany = Big book of warfare| język = en}}</ref>.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Okręty_podwodne_typu_Skipjack”