Koronalny wyrzut masy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.2+) (Robot przeniósł strony z cs:Výron koronární hmoty do cs:Výron koronální hmoty |
przepiękne zdjęcie, drobne techniczne |
||
Linia 1:
[[Plik:Magnificent CME Erupts on the Sun - August 31.jpg|thumb|350px|Koronalny wyrzut masy, zdjęcie w [[ultrafiolet|ultrafiolecie]]]]
[[Plik:Rozwoj CME.jpg|thumb|
[[Plik:Close-up on launching filament (SDO-AIA, 304 Å).ogv|thumb|300px]]
'''Koronalny wyrzut masy''' ([[język angielski|ang.]] ''coronal mass ejections'' – ''CMEs'') – olbrzymi obłok [[plazma|plazmy]], w którym pole magnetyczne jest bardziej intensywne, przyspieszane w obszarze [[korona słoneczna|korony słonecznej]] i wyrzucane w [[przestrzeń międzyplanetarna|przestrzeń międzyplanetarną]]. Masa materii skupionej w ukształtowanym plazmoidzie sięga miliardów [[tona|ton]], a składa się głównie z [[elektron]]ów i [[proton]]ów z niewielkim dodatkiem [[jon]]ów cięższych pierwiastków, jak [[hel (pierwiastek)|hel]], [[tlen]] i [[żelazo]]. Obłoki wyrzuconej plazmy osiągają prędkość od prawie 200 do ponad 2000 km/s. Wyrzuty koronalne są skutkiem [[rekoneksja magnetyczna|rekoneksji magnetycznej]] podczas [[rozbłysk słoneczny|rozbłysków słonecznych]] i [[protuberancje|protuberancji]]. Częstość ich występowania zmienia się w zależności od fazy cyklu [[aktywność słoneczna|aktywności słonecznej]]. Podczas minimum aktywności zjawisko zanika, a podczas maksimum częstość wzrasta do 4 – 5 dziennie. W przestrzeni międzyplanetarnej plazma ta rozchodzi się w postaci stosunkowo dobrze ukierunkowanego i wąskiego wyrzutu rozszerzającego się do średnicy np. 50 milionów km na odległości orbity Ziemi.
Jedynie nieliczne koronalne wyrzuty masy (zazwyczaj typu HALO) osiągają okolice [[Ziemia|Ziemi]], a wtedy powodują zaburzenia ziemskiej [[magnetosfera|magnetosfery]] i [[zorza polarna|zorze polarne]]. Bardzo intensywne [[burza magnetyczna|burze magnetyczne]] mogą spowodować uszkodzenia [[sieć energetyczna|sieci przesyłowych energii elektrycznej]] na rozległych obszarach i zakłócać łączność radiową, głównie w zakresie fal krótkich. Fale uderzeniowe otaczające wyrzuty koronalne mogą zmieniać trajektorie satelitów. Nie stanowią natomiast zagrożenia dla [[astronauta|astronautów]] ze względu na brak cząstek o wysokiej energii we wnętrzu. Plazmoidy powstają jedynie w tym samym czasie co rozbłyski, nie poruszają się natomiast w przestrzeni tak szybko jak powstałe wówczas cząstki o dużych energiach. Te właśnie mogą niszczyć panele baterii słonecznych, powodować gromadzenie ładunku elektrycznego na satelitach, a dla astronautów stanowią zagrożenie takie samo jak jonizujący zakres widma promieniowania elektromagnetycznego.
Pierwsza bezpośrednia obserwacja koronalnego wyrzutu masy została wykonana [[14 grudnia]] [[1971]] z pokładu satelity OSO 7<ref>[http://hesperia.gsfc.nasa.gov/summerschool/lectures/vourlidas/AV_intro2CMEs/additional%20material/corona_history.pdf R.A.Howard, A Historical Perspective on Coronal Mass Ejections]</ref>. W późniejszych latach obserwacje CME prowadzone były między innymi przez instrumenty umieszczone na pokładzie stacji kosmicznej [[Skylab]], obserwatorium kosmiczne [[Solar Maximum Mission]], satelitę P78-1 oraz obecnie przez zespół koronografów (instrument LASCO) umieszczonych na satelicie [[SOHO (sonda kosmiczna)|SOHO]]. Obserwacja powstawania oraz rozchodzenia się CME w [[heliosfera|heliosferze]] stanowi główne zadanie misji sond [[STEREO (sondy kosmiczne)|STEREO]]. Te dwie sondy obserwują koronę słoneczną z różnych miejsc umożliwiając uzyskanie informacji o przestrzennym rozmieszczeniu wyrzutów.
{{Przypisy}}▼
== Zobacz też ==
* [[burza magnetyczna roku 1859]]
▲{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==
* [http://apod.pl/apod/ap100323.html Astronomiczne zdjęcie dnia]
| |||