Elekcja 1632: Różnice pomiędzy wersjami

 

==Przed elekcją==

[[Zygmunt III Waza]] zmarł [[30 kwietnia]] [[1632]] roku prawdopodobnie na skutek udaru mózgu, przekazując dzień wcześniej prawa do ziedziczonej korony szwedzkiej najstarszemu synowi [[Władysław IV Waza|Władysławowi Zygmuntowi Wazie]].<ref>H. Wisner, ''Zygmunt III Waza'', Wrocław 1991, s. 212.</ref> Tym samym uczynił go najpoważniejszym kandydatem do objęcia tronu Rzeczypospolitej, tak że kontaktujący się z [[Gustaw II Adolf|Gustawem Adolfem]] czy [[Gábor Bethlen|Gaborem Bethlenem]] długo przed śmiercią króla protestanci, nie odważyli się ujawnić publicznie planów wyboru któregoś ze swoich współwyznawców. Władzę podczas wyjątkowo spokojnego bezkrólewia objął prymas [[Jan Wężyk]], który wyznaczył datę rozpoczęcia sejmu konwokacyjnego na [[22 czerwca]] [[1632]] roku. Marszałkiem sejmu został [[Kalwinizm|kalwin]] [[hetman polny litewski]] [[Krzysztof Radziwiłł (młodszy)|Krzysztof Radziwiłł]]. Postanowił wykorzystać czas bezkrólewia na załatwienie spraw wyznaniowych, czy relacji między stanem świeckim, a duchownym. Chodziło głównie o kwestię przechodzenia ziemi szlacheckiej w ręce Kościoła katolickiego, zagwarantowania i rozszerzenia praw dysydentów protestanckich i prawosławnych oraz zwrot Cerkwi greckiej majątków przejętych przez unitów. Kwestie te ostatecznie nie zostały rozwiązane, a uzgodniona na konwokacji, konfederacja generalna warszawska w której m. in. zaspokojono część postulatów szlachty różnowierczej, już po jej podpisaniu została oprotestowana przez senatorów katolickich, niwecząc szanse trwałego pokoju wyznaniowego.<ref>U. Augustyniak, ''Historia Polski 1572-1795'', Warszawa 2008, s. 632.</ref> Sejm konwokacyjny wyznaczył datę rozpoczęcia elekcji na [[26 września]] [[1648]] roku.

 

==Elekcja==

Podobnie jak podczas ostatniej [[Elekcja 1587|elekcji]] zarówno magnaci katoliccy jak i protestanccy zjawili się z własnymi oddziałami zbrojnymi. Po kilku dniach wybrano marszałka sejmu, którym został [[Jakub Sobieski]], parlamentarzysta z dużym doświadczeniem, dobry mediator i tolerancyjny katolik, który mógł zapobiec ewentualnemu konfliktowi zbrojnemu między katolikami, a dysydentami.<ref>Z. Trawicka, ''Jakub Sobieski 1591-1646. Studium z dziejów warstwy magnackiej doby Wazów'', Kraków 2007, s. 155.</ref> Podobnie jak na sejmie konwokacyjnym, sejm elekcyjny zdominowały problemy wyznaniowe. Powstały trzy komisje do rozwiązania bieżących spraw, a te na które się zgodzono, czyli m.in. zagwarantowanie wolnej elekcji, utrzymanie pokoju religijnego, zobowiązanie do mediacji między unitami, a dyzunitami oraz zakaz rozpoczynania wojny bez zgody sejmu weszły do paktów konwentów.<ref>Z. Trawicka, Jakub Sobieski 1591-1646, s. 157</ref> Resztę postulatów wpisano w reces, czyli dokument nakładający obowiązek rozpatrzenia tych spraw w pierwszej kolejności podczas następnego sejmu, w tym przypadku sejmu koronacyjnego.<ref> U. Augustyniak, Historia Polski 1572-1795, s. 632.</ref>