Jazep Mamońka: Różnice pomiędzy wersjami

'''Jazep Alaksiejewicz Mamońka''' ([[język białoruski|biał.]] Язэп Аляксеевіч Мамонька, [[język rosyjski|ros.]] Иосиф Алексеевич Мамонько, ''Iosif Aleksiejewicz Mamońko''; ur. 28 stycznia 1889 w [[Zalesie (rejon słucki)|Zalesiu]], zm. 10 września 1937 w [[Karelska Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka|Karelskiej ASRR]]) – [[BiałoruśBiałorusini|białoruski]] lewicowy działacz polityczny i wojskowy, współzałożyciel [[Centralna Białoruska Rada Wojskowa|Centralnej Białoruskiej Rady Wojskowej]], delegat na [[I Zjazd Wszechbiałoruski]], od maja 1918 roku związany z [[Partia Socjalistów-Rewolucjonistów|Partią Socjalistów-Rewolucjonistów]]; polityk [[Białoruska Republika Ludowa|Białoruskiej Republiki Ludowej]] (BRL); współodpowiedzialny za rozłam w Radzie BRL, następnie członek Prezydium [[Rada Białoruskiej Republiki Ludowej|Ludowej Rady BRL]] związanej z rządem [[Wacłau Łastouski|Wacłaua Łastouskiego]], konkurencyjnym wobec Łuckiewicza; wielokrotnie aresztowany i skazywany przez władze carskie, polskie i sowieckie, prawie 10 lat spędził w [[gułag]]u; rozstrzelany przez [[NKWD]] w okresie [[wielki terror (ZSRR)|wielkiego terroru]].

Pod koniec 1919 roku wraz Badunową, Hrybem, Trachimauem i innymi działaczami BPSR założył Białoruski Komitet Powstańczy (BKP), składający się z przedstawicieli białoruskich organizacji lewicowych. Zadaniem Komitetu było zorganizowanie na Białorusi antypolskiego powstania. Spisek został jednak odkryty przez polski wywiad, a członkowie BKP, w tym Jazep Mamońka, zostali aresztowani<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Gloria..| strony = 143| rozdział = ''Tamasz Hryb – rycar biełaruskaj swabody''}}</ref>. Po uwolnieniu przedostał się do [[Kowno|Kowna]]{{r|a}} (wg innego źródła został tam wysłany przez polskie władze){{r|d}}, gdzie wznowił działalność w Ludowej Radzie BRL jako sekretarz prezydium. W lutym 1921 roku wraz z Badunową i Hrybem utworzył w Kownie Biuro Komitetu Centralnego BPSR, którego deklarowanym celem było zjednoczenie poróżnionych białoruskich sił narodowych{{r|d}}. Na początku 1921 roku na polecenie [[Wacłau Łastouski|Wacłaua Łastouskiego]], [[Alaksandr Cwikiewicz|Alaksandra Cwikiewicza]] i A. Haławinskiego przyjechał do [[Mińsk]]a w celu koordynacji podziemnej „walki rewolucyjnej” przeciwko polskiej władzy na [[Zachodnia Białoruś|ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej]]{{r|d}}. W marcu 1921 roku został aresztowany w Mińsku przez władze sowieckie i przewieziony do [[Moskwa|Moskwy]]. W kwietniu 1921 zesłano go do [[Kazań|Kazania]], skąd zdołał uciec do Kowna{{r|a}}{{r|d}}. We wrześniu 1921 roku brał udział w Pierwszej Wszechbiałoruskiej Konferencji Politycznej w [[Praga|Pradze]]{{r|a}}{{r|b}}, w czasie której ostro skrytykował radzieckie władze Białorusi. Pod koniec 1922 roku zamieszkał w [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]]. W październiku 1923 roku razem z Badunową protestował przeciwko utworzeniu w Kownie rządu BRL na czele z Cwikiewiczem i uznał go za nielegalny. W 1925 roku ukończył trzy lata Instytutu Komercyjnego w [[Praga|Pradze]]. W tym samym roku, w czasie II Konferencji Wszechbiałoruskiej w [[Berlin]]ie opowiedział się przeciwko rozwiązaniu rządu [[Białoruska Republika Ludowa|BRL]] i w proteście opuścił konferencję. Przeprowadził się do Kowna, a następnie do [[Wilno|Wilna]]. W 1928 roku mieszkał i pracował w [[Ryga|Rydze]]{{r|d}}. W ślad za innymi działaczami białoruskiego ruchu narodowego, podjął decyzję o powrocie do [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej SRR]]. Otrzymał sowiecką wizę w celu legalnego wjazdu na terytorium [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Mimo to natychmiast po przekroczeniu [[Granica białorusko-łotewska|granicy białorusko-łotewskiej]] 11 września 1928 roku na stacji kolejowej Bigosowo został aresztowany przez [[OGPU|GPU]] Białoruskiej SRR i ponownie odwieziony do Moskwy{{r|a}}{{r|b}}{{r|d}}.