Kodeks majuskułowy (Nowy Testament): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
redundante |
minor fixes |
||
Linia 13:
Kodeksy majuskułowe [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]] pochodzą z wieków III-X, znamy ich dziś 322. Tylko cztery z nich to tzw. [[Wielkie kodeksy biblijne|wielkie kodeksy]]. Spekuluje się, że powstanie wielkich kodeksów może mieć związek z rozporządzeniem [[Konstantyn I Wielki|Konstantyna Wielkiego]], z roku 332, kiedy polecił [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiuszowi]] szybkie sporządzenie [[Pięćdziesiąt Biblii Konstantyna|pięćdziesięciu egzemplarzy Biblii]] (''De vita Constantini'', IV, 37)<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Metzger | imię = Bruce M. | autor2 = Bart D. Ehrman | tytuł = The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration | wydanie = 4th | wydawca = Oxford University Press | miejsce = New York – Oxford | rok = 2005 | strony = 15–16 }}</ref>. Do naszych czasów zachowały się następujące wielkie greckie kodeksy biblijne:
[[Plik:Codex Cyprius Luke 20,9.JPG|thumb|right|
* [[Kodeks Synajski]], IV wiek
* [[Kodeks Watykański]], IV wiek
Linia 23:
Najpierw kształt uncjały był kwadratowy, później stopniowo się wydłużał i zawężał, aż przybrał kształt prostokątny. W wieku IX-X uncjała bizantyjska nieraz była lekko pochylona. W Aleksandrii, od wieku V uncjała nabiera kształtów uncjały koptyjskiej. W Konstantynopolu, w wieku X kształt uncjały przypominał głagolicę. W późnej uncjale litery Η Μ Ν Π miały kształt kwadratowy, natomiast litery Ε Θ Ο Σ Φ okrągły kształt<ref>[[Bernard de Montfaucon]], ''Palaeoraphia Graeca'', Paris 1708, p. 230 </ref>.
[[Plik:Codex Coridethianus Mk 6 19-21.jpg|thumb|right|220px|Inny przykład późnej majuskuły, Codex Koridethi (IX wiek)]] ▼
Po roku 800 pojawia się [[minuskuła]], pismo małoliterowe, będące formą [[kursywa|kursywy]]. W wiekach [[IX wiek|IX]]-[[X wiek|X]] [[majuskuła]] utrzymywała się równolegle z minuskułą, jednak późna majuskuła nosi wiele cech pisma minuskułowego. Zanim została całkowicie wyparta, przez pewien czas pozostała jeszcze w nagłówkach i tytułach. Końcowa uncjała nosiła już cechy minuskuły. ''Kodeks Boernerianus'' w niektórych przypadkach stosuje minuskułę, litery α, κ, ρ przybierają w nim czasem postać minuskuły, jednak z zachowaniem rozmiarów uncjały. Uncjała [[Kodeks Monachijski|Kodeksu Monachijskiego]] jest pochylona w prawo, a część liter uzyskuje prostokątny kształt.
Linia 32 ⟶ 33:
== Klasyfikacja ==
=== Półuncjała – minuskuła ===
▲[[Plik:Codex Coridethianus Mk 6 19-21.jpg|thumb|right|220px|Inny przykład późnej majuskuły, Codex Koridethi (IX wiek)]]
[[Johann Jakob Wettstein]] (1693-1754) na oznaczenie majuskułów posłużył się dużymi literami alfabetu łacińskiego (A, B, C, D), natomiast na oznaczenie [[Kodeks minuskułowy (Nowy Testament)|minuskułów]] użył cyfr arabskich. W XIX wieku odkryto cały szereg nowych kodeksów majuskułowych i wyczerpały się litery alfabetu łacińskiego, więc [[Konstanty Tischendorf]] (1815-1874) i [[Frederick Henry Ambrose Scrivener|F. H. A. Scrivener]] (zm. 1891) sięgnęli do alfabetu greckiego (Δ, Γ, Λ, Π, Σ, Ψ, Ω) i hebrajskiego (א ב ג ד)<ref name = Gregory1908>{{Cytuj książkę|nazwisko=Gregory|imię=Caspar René|autor link=Caspar René Gregory|tytuł=Die griechischen Handschriften des Neuen Testament|url=http://www.archive.org/stream/diegriechischen00greggoog#page/n183/mode/2up|rok=1908|wydawca=J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung|miejsce=Leipzig|strony=172-175}}</ref>. Wkrótce zaczęto stosować takie oznakowania: O<sup>a</sup> — O<sup>g</sup>, I<sup>1</sup> — I<sup>7</sup>. Niektóre z nich mogły wprowadzać w błąd, np. O<sup>c</sup>, w którym <sup>c</sup> sugerować może korektora. Ponieważ liczba kodeksów majuskułowych w dalszym wzrastała Caspar René Gregory (1846-1917) zaproponował cyfry arabskie poprzedzone zerem (01, 02, 03, 04), by odróżnić je od minuskułów (1, 2, 3, 4)<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Gregory|imię=Caspar René|autor link=Caspar René Gregory|tytuł=Die griechischen Handschriften des Neuen Testament |url=http://www.archive.org/stream/diegriechischen00greggoog#page/n5/mode/2up |rok=1908|wydawca=J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung|miejsce=Leipzig|język=de}} </ref>.▼
[[Kodeks 053]] początkowo był klasyfikowany wśród minuskułów pod numerem 429. Gregory widział go w 1887 roku i zaklasyfikował do majuskułów, dając mu [[siglum]] X<sup>b</sup><ref name = Gregory189>{{Cytuj książkę
| nazwisko = Gregory
Linia 64 ⟶ 62:
[[Kodeks 056]] i [[Kodeks 0142|0142]] w przeszłości bywał klasyfikowany jako minuskuł. Za takie uznał je [[Frederick Henry Ambrose Scrivener|F. H. A. Scrivener]]. Gregory zaliczył je do majuskułów i od tej pory są obecne na liście uncjalnych kodeksów NT.
Swego czasu minuskuł 76 nazwany został przez [[John Mill|Johna Milla]] (1645-1707) kodeksem uncjalnym<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Scrivener | imię = Frederick Henry Ambrose | autor link = Frederick Henry Ambrose Scrivener | inni = Edward Miller | tytuł = A Plain Introduction to the Criticism of the New Testament | wydawca = George Bell & Sons | data = 1894 (reprint 2005) | miejsce = London | tom = 1 | strony = 204}}</ref>.
=== Zmiana sigli ===
▲[[Johann Jakob Wettstein]] (1693-1754) na oznaczenie majuskułów posłużył się dużymi literami alfabetu łacińskiego (A, B, C, D), natomiast na oznaczenie [[Kodeks minuskułowy (Nowy Testament)|minuskułów]] użył cyfr arabskich. W XIX wieku odkryto cały szereg nowych kodeksów majuskułowych i wyczerpały się litery alfabetu łacińskiego, więc [[Konstanty Tischendorf]] (1815-1874) i [[Frederick Henry Ambrose Scrivener|F. H. A. Scrivener]] (zm. 1891) sięgnęli do alfabetu greckiego (Δ, Γ, Λ, Π, Σ, Ψ, Ω) i hebrajskiego (א ב ג ד)<ref name = Gregory1908>{{Cytuj książkę|nazwisko=Gregory|imię=Caspar René|autor link=Caspar René Gregory|tytuł=Die griechischen Handschriften des Neuen Testament|url=http://www.archive.org/stream/diegriechischen00greggoog#page/n183/mode/2up|rok=1908|wydawca=J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung|miejsce=Leipzig|strony=172-175}}</ref>. Wkrótce zaczęto stosować takie oznakowania: O<sup>a</sup> — O<sup>g</sup>, I<sup>1</sup> — I<sup>7</sup>. Niektóre z nich mogły wprowadzać w błąd, np. O<sup>c</sup>, w którym <sup>c</sup> sugerować może korektora. Ponieważ liczba kodeksów majuskułowych w dalszym wzrastała Caspar René Gregory (1846-1917) zaproponował cyfry arabskie poprzedzone zerem (01, 02, 03, 04), by odróżnić je od minuskułów (1, 2, 3, 4)<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Gregory|imię=Caspar René|autor link=Caspar René Gregory|tytuł=Die griechischen Handschriften des Neuen Testament |url=http://www.archive.org/stream/diegriechischen00greggoog#page/n5/mode/2up |rok=1908|wydawca=J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung|miejsce=Leipzig|język=de}} </ref>.
== Zobacz też ==
| |||