Mansowie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Linia 2:
=== Liczebność ===
Według danych z [[2002]] r. [[Rosja|Federację Rosyjską]] zamieszkiwało 11 432 Mansów, głównie w [[Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny - Jugra|Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym]] (9894 osób) oraz w pozostałej części [[obwód tiumeński|obwodu tiumeńskiego]] (667 osób), a także w [[obwód swierdłowski|obwodzie swierdłowskim]] (259 osób). 11 Mansów zamieszkuje [[republika Komi|Republikę Komi]].
W [[Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny - Jugra|Chanty-Mansyjskim Okręgu Autonomicznym]], będącym w założeniu jednostką podziału terytorialnego, w którym Mansowie posiadają autonomię i od których wziął on swą nazwę, Mansowie stanowią ok. 0,67% populacji.
=== Historia ===
Linia 11:
Naród wykształcił się w rezultacie zmieszania się miejscowych, neolitycznych plemion uralskich z napływowymi plemionami uralskimi, które w II-I tys. p.n.e. przez [[step]]y i [[lasostep]]y zachodniej [[Syberia|Syberii]] i [[Kazachstan]]u przybyły do północno-wschodniego skrawka [[Europa|Europy]]. (Świadomość owego dwuskładnikowego pochodzenia narodu zachowana została w tradycji podziału Mansów na dwie grupy: '''Por''' i '''Moś'''.)
Pierwotnie Mansowie zamieszkiwali tereny położone na zachód od obecnie zasiedlanych ziem, w górach [[Ural]]u i po ich zachodniej, [[Europa|europejskiej]] stronie, jednak w [[XI wiek|XI]]-[[XIV wiek|XIV]] w. z obszarów tych wyparli ich [[Komiacy]] oraz [[Rosjanie]]. Pierwsze kontakty z cywilizacją europejską Mansowie nawiązali za pośrednictwem ruskim ([[Republika
W [[XVI wiek|XVI]] w. tereny obecnie zamieszkane przez Mansów zostały przyłączone do [[Rosja|Rosji]]. Kolonizacja rosyjska sprawiła, iż już w [[XVII wiek|XVII]] w. Mansowie stali się mniejszością na zajmowanych terenach.
Po utworzeniu [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]] Mansowie, wspólnie z pokrewnymi kulturalnie i językowo [[Chantowie|Chantami]] otrzymali niewielką autonomię w ramach utworzonego [[10 grudnia]] [[1930]] [[
=== Religia ===
Do [[XVIII wiek|XVIII]] w. Mansowie wyznawali [[szamanizm]], następnie lud ten formalnie został schrystianizowany, jednak liczne przeżytki poprzedniej religii przetrwały do dziś. Po okresie walki z rodzimymi wierzeniami w [[XIX wiek|XIX]] w., a następnie po walce z wszelkimi przejawami religii w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckim]], większość Mansów wyznaje [[prawosławie]], zaś niektórzy wracają do tradycyjnych, rodzimych wierzeń. Nawet wśród prawosławnych istnieją silne tradycje nawiązujące do starej religii: żywy jest kult duchów opiekuńczych i przodków, istnieje kult [[
=== Kultura ===
Linia 32:
=== Język ===
[[Język mansyjski]] (dawniej język wogulski), zaliczany do [[języki ugryjskie|grupy ugryjskiej]] w [[języki uralskie|uralskiej rodzinie językowej]], jest językiem zagrożonym wymarciem, wypieranym przez [[język rosyjski|rosyjski]]; spośród ok. 10 000 Mansów ojczystym językiem posługuje się tylko ok. 3000 osób zamieszkujących głównie małe ośrodki osadnicze; w większych Mansowie posługują się [[język rosyjski|rosyjskim]]. Badaniem języka mansyjskiego zajmowali się uczeni węgierscy i fińscy, którzy wyodrębnili w nim cztery podstawowe [[dialekt]]y. Najwięcej mówiących używa dialektu północnego, dialekt południowy praktycznie wymarł. Od [[XX wiek|XX]] wieku [[język mansyjski]] posiada skromną literaturę zapisywaną początkowo [[alfabet łaciński|alfabetem łacińskim]], a od [[1937]] r. – [[cyrylica|cyrylicą]].
{{osobny artykuł|język mansyjski}}
=== Gospodarka ===
Tradycyjne zajęcia Mansów to: myślistwo, rybołówstwo i hodowla reniferów (przejęta od plemion [[Samojedzi|samojedzkich]] w [[XIV wiek|XIV]] w.), a od [[XVIII wiek|XVIII]] w. także uprawa roli i chów bydła.
W okresie [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] działalność gospodarcza w tych dziedzinach odbywała się w obrębie [[kołchoz]]ów.
Linia 42:
=== Zobacz też ===
* [[język mansyjski]]
* [[Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny - Jugra|Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny]]
* [[Chantowie]]
| |||