|
[[Grafika:USS_Constitution_1997a.jpg|thumb|250px|Fregata [[USS Constitution]]]]
</table>
'''Fregata''' -– historyczna klasa żaglowych [[okrętOkręt|okrętów]] wojennych, w [[XIX wiek|XIX]] wieku także parowo-żaglowych.
Klasa fregat pojawiła się w [[XVII wiek|XVII]] wieku i ukształtowała się następnie jako okręty trzymasztowe, z [[fregataFregata (żaglowiec)|ożaglowaniem typu fregata]]. Były to średnie lub duże okręty [[żagielŻagiel|żaglowe]] konstrukcji drewnianej, mniejsze i słabiej uzbrojone od [[okrętOkręt liniowy|okrętów liniowych]], ale szybsze i zwrotniejsze. Mniejsze od fregat były [[korwetaKorweta|korwety]] i [[slupSlup wojenny|slupy]]. Fregaty przeznaczone były głównie do zadań rozpoznawczych i eskortowych oraz samodzielnych działań na odległych akwenach (np. zwalczania żeglugi -– działań [[rajder]]skich, zwalczania piratów itp.). Często też zatrudniane były do wypraw badawczych.
Uzbrojenie fregat składało się z [[działoDziało|dział]] umieszczonych w [[bateriaBateria burtowa|bateriach burtowych]], tak więc na każdą burtę mogła strzelać jedynie połowa dział. Klasa fregat charakteryzowała się tym, że ich [[artyleria]] główna była umieszczona na jednym pokładzie działowym, który był zakryty pokładem górnym (okręty liniowe miały więcej zakrytych pokładów działowych, a korwety miały całe uzbrojenie na odkrytym pokładzie górnym). Na odkrytym pokładzie górnym fregaty były ponadto ustawiane lżejsze działa i [[karonadaKaronada|karonady]] Uzbrojenie XIX-wiecznych fregat składało się z 30-50 dział, z czego 20-30 najcięższych dział stanowiło główną baterię, usytuowaną na zakrytym pokładzie działowym. Największe francuskie fregaty żaglowe miały do 60 dział.
Na początku XIX wieku typowym [[Kaliber|wagomiarem]] artylerii głównej fregat były armaty 18-funtowe. Jako pierwsza w działa 24-funtowe została uzbrojona amerykańska seria dużych fregat typu "[[USS Constitution|Constitution]]", co dawało im dużą przewagę nad angielskimi odpowiednikami w [[wojna brytyjsko-amerykańska|wojnie brytyjsko-amerykańskiej]] 1812 roku. W ciągu następnych lat wagomiar uzbrojenia fregat rósł i fregaty połowy XIX wieku miały już na ogół takie same działa 32-funtowe, jak okręty liniowe, lecz w mniejszej liczbie. Ciężar [[salwa burtowa|salwy burtowej]] fregat wynosił zwykle ok. 400-500 kg. Wyporność fregat wynosiła zwykle 1000-2000 t.
W latach 20-tych. [[XIX wiek]]uwieku obok żagli na fregatach pojawiły się [[maszynaMaszyna parowa|maszyny parowe]]. Początkowo stosowano je jedynie na niewielką skalę, z [[Napęd kołowy statku|napędem bocznokołowym]]. Z powodu bocznych kół łopatkowych, fregaty te miały tylko po kilka - kilkanaście dział. Pod koniec lat 40-tych. wprowadzono napęd [[śrubaŚruba okrętowa|śrubowy]], po czym parowe fregaty śrubowe pojawiły się we wszystkich marynarkach wojennych i wkrótce wyparły fregaty żaglowe. Ich uzbrojenie stanowiło zwykle około 50 dział. Prędkość fregat parowych wynosiła zwykle 9-11 węzłów. Wszystkie fregaty parowe zachowały jednocześnie pomocnicze pełne [[ożaglowanieOżaglowanie]].
Począwszy od [[1856]], amerykańskie fregaty typu "Merrimac" zapoczątkowały schyłkowy okres wielkich fregat śrubowych, o wyporności 4000-6000 ton. Pomimo zbudowania w Wielkiej Brytanii na początku lat 40-tych. XIX wieku dwóch pierwszych fregat konstrukcji żelaznej, żelazo w konstrukcji okrętów nie przyjęło się aż do lat 60-tych. XIX wieku i fregaty nadal budowano jako drewniane.
Od [[1860]] roku pojawiły się parowo-żaglowe [[fregata pancerna|fregaty pancerne]], początkowo drewniane pokryte pancerzem, następnie żelazne. Około lat 70-tych. XIX wieku klasa fregat zanikła: fregaty pancerne przekształciły się w [[pancernik|pancerniki]]i, natomiast nieopancerzone fregaty wyewoluowały w klasę lekko opancerzonych lub nieopancerzonych [[krążownikKrążownik|krążowników]], przejmujących dotychczasowe zadania fregat.
Nazwa fregat jako klasy okrętów pojawiła się ponownie podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] -– zobacz [[fregata (okręt)]].
==Zobacz też:==
| 