Konstytucja 3 maja: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Anulowanie wersji 37847538 autora 193.200.51.245 (dyskusja) nie |
|||
Linia 25:
Wielu historyków uważa, że głównym powodem upadku kraju było nadużywanie prawa ''[[liberum veto]]'', które od 1652 pozwalało każdemu posłowi na zerwanie Sejmu i odrzucenie wszystkich przyjętych przez Sejm uchwał. Korzystając z takiej możliwości magnaci, a nawet agenci działający na rzecz państw ościennych, mogli z łatwością przekupić jedną lub więcej osób, aby odrzucić jakiekolwiek niewygodne z ich punktu widzenia reformy. Jedynie tzw. „[[sejm skonfederowany]]” był wolny od ''liberum veto''. [[Sejm Czteroletni]] (zwany też Sejmem Wielkim), który przyjął Konstytucję Trzeciego Maja był właśnie takim sejmem i tylko to pozwoliło na przyjęcie radykalnych, jak na ówczesne czasy, reform.
Konstytucja 3 maja miała być odpowiedzią na pogarszającą się sytuację wewnętrzną i międzynarodową [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]], która jeszcze 150 lat wcześniej była jedną z największych potęg europejskich i największym krajem w Europie. O potrzebie reform pisał już 200 lat wcześniej [[Piotr Skarga (kaznodzieja)|Piotr Skarga]], piętnując indywidualne i zbiorowe wady obywateli Rzeczypospolitej. W tym samym okresie pisarze i filozofowie tacy jak [[Andrzej Frycz Modrzewski]] i [[Wawrzyniec Goślicki]] oraz [[Jan Zamoyski]] wraz ze szlachtą opowiadającą się za [[Ruch egzekucyjny|egzekucją praw]] wzywali do wprowadzenia
Podczas panowania ostatniego króla, [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]] (1764–1795), [[Oświecenie (epoka)|oświecenie]] zaczynało zakorzeniać się na ziemiach polskich. Król przystąpił do wprowadzania rozważnych reform – utworzył ministerstwa skarbu i wojska oraz ustanowił cło krajowe. Rozpoczęto również dyskusję nad potrzebą gruntownych reform ustrojowych. Jednakże idea reform w Rzeczypospolitej Obojga Narodów nie była wygodna dla państw sąsiadujących. Słabość królestwa polskiego była dla nich korzystna, więc powstanie potężnego państwa nie leżało w ich interesie.
Aby zapobiec powstaniu nowoczesnego państwa polskiego, caryca [[Katarzyna II Wielka|Katarzyna Wielka]] i król Prus [[Fryderyk II Wielki|Fryderyk Wielki]] sprowokowali konflikt pomiędzy „konserwatystami” w Sejmie a królem, dotyczący praw mniejszości religijnych. Caryca Katarzyna i król Fryderyk stanęli w tym konflikcie po stronie szlachty i w październiku 1767 pod Warszawą stanęły wojska rosyjskie. W obliczu przeważających sił August Poniatowski i jego zwolennicy przystali na narzucone siłą przez Rosjan warunki o nienaruszalności wolności szlacheckich i ich prawa do ''liberum veto'' oraz prawa szlachty do buntu przeciwko władzy królewskiej – [[rokosz]]u. Po uchwaleniu [[prawa kardynalne|praw kardynalnych]] Rzeczpospolita stała się [[protektorat]]em [[Imperium Rosyjskie]]go<ref>Andrzej Jezierski, Cecylia Leszczyńska, Historia gospodarcza Polski, 2003, s. 68.</ref>.
Nie wszyscy jednak zgodzili się z decyzją Augusta Poniatowskiego i 29 lutego 1768 kilku magnatów, między innymi [[Kazimierz Pułaski]] zawiązało [[konfederacja barska|konfederację barską]] mająca stawić czoła rosyjskiej interwencji zbrojnej. Dało to początek wojnie domowej, która trwała aż do 1772, kiedy to siły polskie uległy przeważającym siłom rosyjskim.
| |||