Czagos: Różnice pomiędzy wersjami

[[Archipelag]] Czagos to ponad 60 wysp i wysepek, które obsiadły [[rafa koralowa|rafę koralową]], tworząc grupę siedmiu [[atol]]i. Całkowita powierzchnia wysp to ponad 63 km², przy czym największą z nich jest [[Diego Garcia]] (27,20 km²). Powierzchnia pozostałych osiąga wielkość do kilometra kwadratowego. Są to wyspy: [[Peros Banhos]], [[Salomon Islands]], Eagle Islands, Egmont Islands i Three Brothers oraz położone nieco dalej Nelsons Island i Danger Island.

Panuje tu [[klimat tropikalnyrównikowy]] morski; gorący, wilgotny, łagodzony przez [[pasat]]. [[UkształtowanieWyspy terenu]]:archipelagu mają płaskiepłaską wyspypowierzchnię, większość terenuwzniesień nie przekracza 2 m wysokości. Najwyższy punkt znajduje się na wyspie [[Diego Garcia]] i wynosima 15 m wysokości. Ich jedynym bogactwem są [[palmakokos kokosowawłaściwy|palmy kokosowe]] i ryby w okolicznych wodach.

[[Plik:Salomons Atoll in the Chagos.jpg|leftlewo|thumbmały|300 px|[[Atol]] SalomonsSalomon należący do Czagos]]

Jako pierwsi dotarli na wyspę przybysze z [[Malediwy|Malediwów]]. Czagos leżały jednak zbyt daleko od Malediwów, aby mieszkańcy tych drugich osiedlali się w sposób planowy na siedmiu [[atol]]ach. Dlatego przez wieki [[archipelag]] nie był zamieszkany. Pierwszym Europejczykiem, który dotarł na Czagos był [[Vasco da Gama]]. [[Portugalczycy]] pojawili się tam na początku XVI wieku, ale nigdy nie stały się one częścią ich morskiego [[imperium]]. Także oni uważali Czagos za mało atrakcyjny fragment świata. Po Portugalczykach przyszli [[Francuzi]]. W 1786 roku pretensje do Czagos zgłosili [[Brytyjczycy]], którzy tak naprawdę kontrolę nad wyspami przejęli w 1814 roku.

Pierwsi stali mieszkańcy wyspy przypłynęli na Czagos w XVIII wieku. Byli nimi trędowaci z [[Mauritius]]a. Francuzi kontrolujący wtedy ten obszar zamierzali uczynić z Czagos dochodowy ośrodek osadnictwa. W praktyce oznaczało to założenie plantacji [[palma kokosowa|palm kokosowych]]. Większość pracowników tych plantacji stanowili [[AfrykańczycyAfrykanie]]. Przetrwały one do połowy dwudziestego stulecia podobnie jak ich pracownicy afrykańskiego i południowoazjatyckiego pochodzenia.

Kiedy [[Mauritius]] ogłosił niepodległość – Czagos były powiązane administracyjnie z tą wyspą – archipelag stanowił część [[Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego|Brytyjskiego Terytorium Oceanu Indyjskiego]]. W latach 1967-1971 mieszkańcy archipelagu zostali przymusowo wysiedleni na [[Mauritius]] z racji porozumienia między [[Wielka Brytania|Wielką Brytanią]] a [[Stany Zjednoczone|Stanami Zjednoczonymi]] o utworzeniu amerykańskiej [[baza wojskowa|bazy wojskowej]] na [[Diego Garcia]].

Na początku [[XXI wiek]]u sprawa mieszkańców Czagos wypędzonych przez brytyjskie władze powróciła. Angielski Wysoki Sąd zdecydował, że wysiedlenie ludzi z archipelagu przez brytyjskiego komisarza było bezprawne. Brytyjski rząd nie zgodził się z wyrokiem sądu i złożył apelację. Jednak sądy kolejnej instancji podtrzymały swoją decyzję i zgodnie z prawem dawni mieszkańcy Czagos mogli wrócić na archipelag. Tak się jednak nie stało, bo do [[2016]] roku, na podstawie umów ze Stanami Zjednoczonymi, Czagos,do a[[2016]] właściwieroku największana wyspa archipelagu, [[Diego Garcia]], jestfunkcjonuje amerykańskąamerykańska bazą wojskową i oba kraje zastrzegły sobie prawo do przedłużenia porozumienia w tej sprawie na kolejne 20 lat. Ostatnio prawo do kontroli archipelagu zgłosił [[Mauritius]], z którym wyspy te były związane w okresie kolonialnym.