55 Poznański Pułk Piechoty: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Strzelcy wielkopolscy: Józef Gryglewicz
m WPCleaner v1.30 - Napr. 10 linków do ujednozn. - Bolechowo, Gołąb, Kamion, Kąkolewo, Motykały, Patrol, Pawłowice, Polanka, Różany, Sokołów, 3 do zrobienia - [[55 Pułk Piec...
Linia 48:
Ostatecznie w ciągu tygodnia utworzono grupę bojową pod dowództwem płk. Konarzewskiego. W jej skład wszedł między innymi 1 pułk strzelców wielkopolskich pod dowództwem ppłk. Gustawa Paszkiewicza
 
12 i 13 marca pułk transportami kolejowymi z [[Bolechowo (województwo wielkopolskie)|Bolechowa]] przez Poznań-[[Kalisz]]-Częstochowę-Kraków-Przemyśl odjechała na wschód<ref name="Bauer20" />. 15 marca dotarł do Wiszni Sądowej. Tutaj grupa wielkopolska weszła w skład wojsk gen. Tadeusza Rozwadowskiego. Całość wojsk poznańskich podlegała bezpośrednim rozkazom gen. Franciszka Aleksandrowicza. W tym czasie pod [[Lwów|Lwowem]] silne oddziały ukraińskie przerwały [[Komunikacja|komunikację]]. 17 marca II batalion przeszedł do wsi Dołhomościska. Grupie płk Konarzewskiego wyznaczono zadanie przeprowadzenia głównego uderzenia w celu przerwania pierścienia wojsk ukraińskich okrążających Lwów. Tego dnia w Dołhomościskach płk Konarzewski wydał pierwszy rozkaz operacyjny, zgodnie z którym natarcie główne przeprowadzić miały bataliony I i II pułku, a III batalion oraz dwa bataliony 10 pp stanowić miały odwód. O godzinie szóstej rano 18 marca pułk całością sił wszedł do walki<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko =Jasionek | imię = Stefan |tytuł = 55 Poznański Pułk| strony =6}}</ref>
 
Po przygotowaniu artyleryjskim o godzinie szóstej rano, I batalion ruszył wzdłuż linii: [[Dołhomościska]]-Mohiłka-[[Milatyn (obwód lwowski)|Milatyn]], natomiast II batalion wzdłuż toru kolejowego [[Sądowa Wisznia]]-[[Gródek (obwód lwowski)|Gródek Jagielloński]]. W natarciu tym osiągnięto pełny sukces. Po zdobyciu linii Milanik-Mierniki-Bar-Milatyn, płk Konarzewski nakazał kontynuować natarcie I batalionem na Dobrzany i II na Wołczuchy i Koców. Batalion dostał się pod silny ogień wroga z kierunku Dobrzan, więc ppłk Paszkiewicz wprowadził do walki odwodowy III batalion, który szturmując zajął wieś Putiatycze, a następnie Dobrzany. I batalion w tym czasie opanował Koców, wspierając następnie atak II batalionu na Wołczuchy. Zdobyte miejscowości zostały utrzymane, zmuszając Ukraińców do odwrotu. Następnego dnia batalion dostał się pod silny ogień wroga z kierunku Dobrzan, więc ppłk Paszkiewicz wprowadził do walki odwodowy III batalion, który szturmując zajął wieś Putiatycze, a następnie Dobrzany. Z kolei I batalion opanował Koców, wspierając następnie atak II batalionu na Wołczuchy. Zdobyte miejscowości utrzymano, zmuszając Ukraińców do odwrotu. Następnego dnia kontynuowano natarcie, zajmując do godzin wieczornych linię Ebenon-folwark Henrykówka-Dobrzany. W ciągu dwudniowych walk (18 i 19 marca) o przerwanie blokady Lwowa straty pułku wyniosły: 19 poległych, 185 rannych (w tym 4 oficerów) i 35 zaginionych.
 
Od 20 marca do 17 kwietnia pułk prowadził walki pozycyjne na 20 km odcinku od folwarku [[Henrykówka]] po Gródek Jagielloński, a straty w ludziach powiększyły się o dalszych 4 poległych i 20 rannych. Z pułku odeszło również do szpitala około 150 żołnierzy, którzy byli przeważnie chorzy na zapalenie płuc (powód to niewygody życia żołnierskiego, [[chłód|chłody]] oraz nie zawsze dostateczne wyżywienie).
Silne oddziały przeciwnika z liczną artylerią, ostrzeliwały Lwów. W celu ich unieszkodliwienia opracowany został plan, według którego natarcie miała przeprowadzić grupa płk Konarzewskiego. 19 kwietnia pułk ruszył przez [[Polanka (rejon pustomycki)|Polankę]] i Stawiny na podstawy wyjściowe.
 
O świcie następnego dnia batalion I i III pułku, oraz batalion 18 pp i pluton saperów, wspierane artylerią, zaatakowały pozycje ukraińskie w wioskach Glinna i [[Nawaria]], wypierając wroga z Moliczkowic, Nagórzan, folwarku Nawaria i Glinna. Straty to 19 poległych, 137 rannych i 18 zaginionych. Zginął m.in. sierż. sztab. Bolesław Krygier, a ranni zostali pchor. Józef Ratajczak i ppor. Stefan Otworowski oraz por. Michał Głowacki. W wyniku tych walk siły ukraińskie zmuszone zostały do odwrotu i opuszczenia wzgórz z których ostrzeliwały Lwów. W dużej mierze była to zasługa grupy płk Konarzewskiego, która po walce obsadziła linię: Narwia-Maliczkowice-[[Nagórzany]]-Pasieki Żubrzyckie, na południe od Lwowa. Nieprzyjaciel, który usiłował przebić się do Lwowa, atakował te pozycje kilkakrotnie, jednak bez skutku. 9 maja pułk wyczerpany walkami pozycyjnymi został wycofany do odwodu. Wypoczynek nie trwał jednak długo, ponieważ w nocy z 15 na 16 maja oddział poznański został skoncentrowany w rejonie Koporuż-[[Zawidowice (Ukraina)|Zawidowice]], a następnego dnia ruszył na Komarnę. Miejscowość zdobyto przed południem, ścigając nieprzyjaciela w kierunku Mikołajewa, który zajęto 18 maja. III batalion, wspierany ogniem artylerii na wprost, zdobył miejscowość [[Rozwadów (Ukraina)|Rozwadów]] i opanował most kolejowy na [[Dniestr]]ze, przed jego wysadzeniem.
Linia 60:
 
'''Pułk na froncie wielkopolskim'''<br />
Po uroczystościach we Lwowie grupa wielkopolska odjechała transportami kolejowymi do Poznania, gdzie została powitana entuzjastycznie przez rodziny żołnierzy i mieszkańców miasta. 11 czerwca odbyła się uroczystość podczas której sztandar pułku udekorowany został wstęgami z napisem: "Za obronę Kresów Wschodnich". W Poznaniu pułk przebywał prawie do ostatnich dni lipca, przeprowadzając reorganizację. 9 lipca nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy pułku. Odchodzącego na wyższe stanowisko służbowe gen. Konarzewskiego zastąpił płk Paszkiewicz, a 29 lipca pułk wszedł w skład l DS Wlkp., otrzymując jednocześnie rozkaz wymarszu na front wielkopolski. Na froncie zachodnim przejął linię demarkacyjną od [[Pawłowice (powiat leszczyński)|Pawłowic]] po Włoszakowice. Pomimo rozejmu jaki został zawarty z Niemcami, dochodziło po obu stronach do szeregu drobnych starć, w wyniku których zginęło kilkudziesięciu żołnierzy. Pułk odwzajemniając się Niemcom organizował liczne wypady, które były ukrywane przed dowództwem.
 
Od l października front zachodni został przegrupowany, w wyniku czego pułk obsadził odcinek na północ od [[Brenno|Brenna]] do [[Sowiny|Sowin]] włącznie. Zwiększono liczbę [[Patrol (wojsko)|patrol]]i ruchomych, ponieważ dochodziło do licznych incydentów ze strony Niemców, w związku z czym posterunki otoczono [[zasieki|zasiekami]] z drutu oraz zabezpieczono je dodatkowymi pułapkami z blaszanych puszek. Każda kompania otrzymała dodatkowo po dwa psy-tropiciele. Po tygodniu tj. 6 października, pułk przekazał dotychczasowe pozycje l rezerwowemu ps Wlkp. i ponownie wyjechał na front wschodni. Wyjazd nastąpił 8 października transportami kolejowymi z [[Włoszakowice|Włoszakowic]], [[Poniec]]a i [[Kąkolewo (powiat leszczyński)|Kąkolewa]].
 
'''Pułk w wojnie polsko-sowieckiej'''<br />
Linia 70:
W 1920 roku nastąpiła zmiana numeracji pułków w ramach unifikacji Armii Wielkopolskiej z Wojskiem Polskim. l Dywizję Strzelców Wlkp. przemianowano na 14 DP, a wchodzące w jej skład pułki (o dotychczasowych numerach od l do 4) na: 55, 56, 57 i 58 pp, 3 pal na 14 pal, a 3 pac na 14 pac. Od stycznia do czerwca 1920 r. 55 pp toczył walki pozycyjne w rejonie Bobrujska, gdzie przeprowadził szereg wypadów na Berezynę. W dniach 24-26 stycznia III batalion pułku brał udział w wypadzie na tyły nieprzyjaciela w kierunku na Itol i dalej Berezówkę, podczas którego wzięto do niewoli dowódcę II Brygady sowieckiej 8 Dywizji Strzelców z 4 oficerami jego sztabu. 4 kwietnia pułk wspierał 56 pp w walce pod [[Swietłahorsk|Szaciłkami]]. 16 i 17 kwietnia pułk brał udział w kontrofensywie na Siedliszcze. W okresie od 5 do 17 kwietnia pułk poniósł straty, które wynosiły: 36 poległych, 131 rannych i 4 zaginionych. Między innymi zginął dowódca 12 kompanii ppor. Władysław Moszczyński. 26 kwietnia pułk powrócił do Bobrujska.
 
Rozpoczęta 4 lipca kontrofensywa przeciwnika doprowadziła do załamania frontu litewsko-białoruskiego, którego oddziały rozpoczęły odwrót. 14 DP, a wraz z nią 55 pp, 9 lipca rozpoczęła odwrót z Bobrujska, wycofując się do rejonu [[Bereza (miasto)|Berezy Kartuskiej]]. Od 22 do 24 lipca toczono walki o poszerzenie drogi odwrotu przez to miasteczko. 26 lipca pułk otrzymał rozkaz opuszczenia zajmowanych dotychczasowych stanowisk i odmaszerowania wraz z dywizją w kierunku [[Bug]]u. Późną nocą 1 sierpnia dotarto do [[Janów Podlaski|Janowa Podlaskiego]]. 7 sierpnia dywizja rozpoczęła odwrót. 12 sierpnia 55 pp stanął w rejonie wsi [[Gołąb (powiat puławski)|Gołąb]]-[[Bonów (powiat puławski)|Bonów]] (na południowy-wschód od [[Dęblin]]a), stanowiąc odwód 4 Armii, gdzie 15 sierpnia Józef Piłsudski osobiście dekorował pierwszych żołnierzy pułku Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari<ref> "Księga chwały piechoty": komitet redakcyjny pod przewodnictwem płk. dypl. Bolesława Prugara Ketlinga, Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona Warszawa 1992</ref>. Otrzymali go: kpt. Edward Korwin-Kossakowski, por. Józef Rataj, ppor. Walenty Matyla, sierż. Teofil Eggebrecht, plut. Roman Nawrot i plut. Stanisław Nowak.
 
Główne uderzenie w bitwie warszawskiej, wykonać miały armie 3 i 4 (frontu środkowego) pod osobistym dowództwem Naczelnego Wodza. Oddziały polskie ruszyły do walnej bitwy 16 sierpnia. 55 pp znajdował się początkowo w odwodzie w miejscowości [[Irena (województwo podkarpackie)|Irena]], a następnie przeszedł do [[Ryki|Ryk]], a wieczorem tego samego dnia przewieziony został samochodami do [[Garwolin]]a. W dniu następnym został przydzielony do grupy uderzeniowej gen. Michała Milewskiego. Grupa wczesnym rankiem wyruszyła z Garwolina i przez Pużnówkę-[[Lubice]]-[[Kołbiel]] kierowała się na [[Mińsk Mazowiecki]], tocząc w czasie drogi walkę z nieprzyjacielem. Starła się z oddziałami sowieckiej 8 DS , która wycofywała się znad Wisły. I batalion idący w straży przedniej około 10:00 wkroczył do miasteczka, a następnie wyszedł na drogę wiodącą do Mińska Maz. W tym samym czasie siły nieprzyjacielskie (23 i 24 BS z 8 DS) zaatakowały Kołbiel od strony zachodniej i południowo-zachodniej. II batalion, który znajdował się w tamtym rejonie rozpoczął ciężką walkę z próbującym się przebić na wschód przeciwnikiem, ale dopiero przybycie odwodów pułku i kilkugodzinna walka pomogła rozbić siły nieprzyjaciela, otwierając drogę do Mińska Maz. Pułk poniósł tu bardzo duże straty, wynoszące około 100 poległych (w tym z II batalionu 60 żołnierzy) i rannych. W ramach działań dywizji 55 pp przeszedł trasę od Mińska Maz. przez [[Kałuszyn]], [[Węgrów]], [[Sokołów Podlaski|Sokołów]], [[Zambrów]] i [[Łomża|Łomżę]] do Małego Połocka, gdzie 25 sierpnia zakończył swój udział w bitwie warszawskiej. Po kilku dniach odpoczynku pułk został przetransportowany koleją z Łomży do [[Biała Podlaska|Białej Podlaskiej]], a następnie przez [[Janów Podlaski]] przeszedł do [[Gmina Motykały|Motykał]], zajmując stanowiska obronne nad Bugiem. Na odcinku tym pułk walczył m.in. od 7 do 9 września pod [[Żabinka|Żabinką]], oraz 16-17 pod [[Laskowo|Laskowem]] i Sławną, gdzie poniósł największe straty. Poległo tam 12 strzelców, dowódca l kompanii karabinów maszynowych, ppor. Kazimierz Susoła oraz dowódca 4 kompanii por. Jan Tarnowski, a 5 żołnierzy zostało ciężko rannych.
 
Od 20 września pułk brał udział w zwycięskim marszu 14 DP przez [[Prużana|Prużany]]-[[Różana (obwód brzeski)|Różany]]-Słonie, tocząc po drodze potyczki. Straty pułku nadal rosły i na tym odcinku szlaku bojowego miał 5 poległych i 24 rannych. Stoczył ciężki bój pod [[Baranowicze|Baranowiczami]]. 30 września po opanowaniu tej miejscowości, bataliony I i III zajęły znajdujące się pod miastem stare okopy z początku wojny, a II batalion stanął w odwodzie w Nowo-Baranowiczach. Nieprzyjaciel, korzystając z gęstej mgły, zaatakował oba bataliony rankiem 1 października. Wieczorem II batalion, przechodząc do wsi Litawy, ruszył na nieprzyjaciela. Rozgorzała nocna, trudna walka w labiryncie okopów, której wróg nie wytrzymał i pospiesznie wycofał się. Batalion już bez przeszkód posuwał się dalej , zajmując 3 października [[Kleck]]. Pułk swoje sukcesy w obronie Kresów Wschodnich uwieńczył zdobyciem 14 października [[Mińsk|Mińska Litewskiego]]<ref name="kchwaly"></ref>. Maszerował dalej jako odwód za 56 pp, a po przekroczeniu rzeki Ptych wysunięty został na czoło kolumny. Jako pierwszy maszerował I batalion, za nim III i II z oddziałem kombinowanym pod dowództwem por. Wilhelma Paszkiewicza (4 kompania karabinów maszynowych, 12 kompania strzelecka i szkoła podoficerska). I batalion przechodząc przez tor kolejowy Mińsk-Bobrujsk został zaatakowany z lewego skrzydła, ale odparł ten atak. Oddział por. Paszkiewicza w marszu na Mińsk otrzymał rozkaz obejścia miasta od północy. Do frontalnego szturmu na miasto ruszył III batalion. Do walk ulicznych włączył się również I batalion. Wkrótce miasto zostało wyzwolone.
 
Wobec prowadzonych w [[Ryga|Rydze]] rozmów rozejmowych pułk wyznaczony został do służby na linii demarkacyjnej. Wymarsz z Mińska na pozycje na lewym brzegu [[Niemen|Niemna]] w okolicy [[Stołpce|Stołpców]] nastąpił 15 października. Trzy dni później, 18 października, w Rydze zawarty został rozejm. Po miesiącu służby na linii demarkacyjnej, 21 listopada pułk skierowany został w rejon miejscowości [[Zelwa (rejon zelwieński)|Zelwy]]. Tutaj, 26 grudnia,<ref name="kchwaly"></ref> Naczelny Wódz Józef Piłsudski dekorował sztandary wszystkich trzech pułków 14 DP Srebrnym [[Order Virtuti Militari|Krzyżem Virtuti Militari]].
Linia 126:
Przez całą noc z 16 na 17 września artyleria niemiecka ostrzeliwała stanowiska, a pułkowi groziło otoczenie i zniszczenie. Znajdująca się do tej pory na lewym skrzydle 17 DP wycofała się. Oczekiwanie na rozkazy było już bezcelowe, dlatego płk Wiecierzyński zdecydował się odmaszerować z pułkiem na północ, gdzie spodziewał się spotkac własne oddziały. Pułk w czasie wycofywania się przez [[Witonia (rzeka)|Witonię]] w kierunku [[Rybno (powiat sochaczewski)|Rybna]] został ostrzelany ogniem armatnim i poniósł dalsze straty. Stan pułku stopniał do około 700 żołnierzy. Pułk posuwał się dalej w kierunku na [[Budy Iłowskie]]. Kiedy kolumna znajdowała się pod miejscowością [[Nowa Wieś]], rozpoczęło się intensywne bombardowanie lotnicze, które trwało do późnych godzin wieczornych. Pułk schronił się do pobliskiego lasu, który wkrótce stał się także obiektem nalotów. Pozostałość pułku zatrzymała się w gajówce [[Januszew]].
 
Pomimo tego, że pułk znajdował się w [[Okrążenie|okrążeniu]], płk Wiecierzyński podjął decyzję o próbie sforsowania Bzury i przebicia się do Puszczy Kampinoskiej. Następnego dnia nawiązana została łączność ze sztabem 14 DP i wówczas dowódca pułku otrzymał rozkaz zebrania rozproszonych oddziałów i przebicia się z nimi przez Bzurę pod [[Wartkowice|Wartkowicami]]. Resztki pułku miały zbierać się koło miejscowości [[Kamion (powiat sochaczewski)|Kamion]]. Dołączyły również zdziesiątkowane II i III batalion 58 pp i wówczas rozpoczęło się forsowanie Bzury na odcinku na północ od [[Witkowice (województwo mazowieckie)|Witkowic]]. Pierwszy ruszył 55 pp, a za, nim reszta. Niemcy na podchodzące do rzeki bataliony położyły z kierunku [[Wyszogród|Wyszogrodu]] silny ogień artyleryjski. Atakowały tez nieprzyjacielskie [[czołg]]i. Pododdziały zostały zmasakrowane przez artylerię i czołgi, ale zdołali przejść przez Bzurę. Silny [[kontratak]] niemiecki odrzucił, jednak część z nich ponownie za rzekę.
 
W ciągu nocy z 18 na 19 września 55 pp przestał istnieć jako zwarta jednostka bojowa. Żołnierze, którzy zdołali przejść Bzurę, przebijali się małymi grupkami przez obszary leśne [[Puszcza Kampinoska|Puszczy Kampinoskiej]] w kierunku Warszawy. Pozostali przez parę najbliższych dni dostali się do niewoli niemieckiej. Płk Wiecierzyński, który przebijał się z małym oddziałem żołnierzy, 20 września dotarł w okolice [[Modlin (województwo kujawsko-pomorskie)|Modlina]], dostając się do niewoli. Do [[Kazuń Nowy|Kazunia]] przedarła się część żołnierzy II batalionu mjr. Sosienia. Oddział ten przebijając się dalej w kierunku Warszawy, stoczył o świcie 20 września swoją ostatnią walkę pod miejscowością [[Czosnów]]. Z 55 pp dotarli tu tylko nieliczni żołnierze, zasilając szeregi 60 pp, w ramach, którego walczyli aż do kapitulacji.