Wikipedia

Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
WP:SK, drobne redakcyjne
-podwójne spacje, WP:SK, drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Stowarzyszenie infobox
|Nazwa stowarzyszenia = Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce
|Nazwa oryginalna = Polish Army Veterans' Association in America
|Logo =
|Opis =
|Motto =
|Prezes = Hieronim Wyszyński
|prezes_funkcja = Honorowy Naczelny Komendant
|Profil działalności = pomoc byłym polskim żołnierzom
|Nr KRS =
|Rok rejestracji w KRS =
|Dzień rejestracji w KRS =
|Status =
|Rodzaj stowarzyszenia =
|Rok założenia = maj 1921
|Rok rozwiązania =
|Siedziba = [[Nowy Jork]], [[Nowy Jork (stan)]]
|Członkowie =
|Zasięg = {{Państwo|USA}}<br />{{Państwo|CAN}}
|Powiązania =
|Telefon =
|Adres = 119 East 15th Street, New York, NY 10003
|E-mail =
|www = http://www.pava-swap.org/
}}
[[Plik:POL Polonia Restituta Oficerski BAR.svg|50px|right|Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski]]
[[Plik:POL Złoty Krzyż Zasługi BAR.svg|50px||right|Złoty Krzyż Zasługi]]
 
'''Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce''' (SWAP) ([[język angielski|ang.]] ''Polish Army Veterans' Association in America'') – niezależna, samopomocowa [[organizacja]] byłych polskich [[żołnierz]]y.
 
Za swoją patriotyczną działalność '''Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce''' zostało odznaczone [[Order Odrodzenia Polski|Krzyżem Oficerskim Orderu „Polonia Restituta”]] w 1923 roku i w 1939 roku, [[Krzyż Zasługi|Złotym Krzyżem Zasługi]].
 
== Historia ==
W czasie I wojny światowej Polonia amerykańska wniosła istotny wkład w odrodzenie [[Narodowe Święto Niepodległości|niepodległego państwaPaństwa polskiegoPolskiego]] po 123 latach [[Rozbiory Polski|niewoli]]. [[Polonia w Stanach Zjednoczonych]] i [[Polonia w Kanadzie|Kanadzie]] dostarczyła ponad 20 tysięcy ochotników do [[Armia Polska we Francji|Armii Polskiej we Francji]], popularnie zwanej „[[Armia Polska we Francji|Armią Błękitną]]”. Około 14,5 tys. z nich powróciło do Ameryki po zakończeniu walk o [[Narodowe Święto Niepodległości|niepodległość Polski]]. Po powrocie organizowali niezależne od siebie różne kluby i związki byłych polskich żołnierzy.
 
[[Polonia w Stanach Zjednoczonych]] i [[Polonia w Kanadzie|Kanadzie]] dostarczyła ponad 20 tysięcy ochotników do [[Armia Polska we Francji|Armii Polskiej we Francji]], popularnie zwanej „[[Armia Polska we Francji|Armią Błękitną]]”. Około 14,5 tys. z nich powróciło do Ameryki po zakończeniu walk o [[Narodowe Święto Niepodległości|niepodległość Polski]]. Po powrocie organizowali niezależne od siebie różne kluby i związki byłych polskich żołnierzy.
 
[[Plik:Teofil Starzynski.gif|thumb|250px|Teofil Starzyński – pierwszy prezes SWAP]]
[[Plik:Uczestnicy Zjazdu SWAP w Cleveland.jpg|thumb|250px|Uczestnicy I zjazdu SWAP w Cleveland, Ohio w 1921 roku.]]
W maju 1921 roku na zjeździe w [[Cleveland]], [[Ohio]], ich przedstawiciele powołali do życia jedna wspólną organizację o nazwie: '''Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce'''.
 
[[Plik:Weterani z Placowki 57 SWAP w Elizabeth NJ.jpg|thumb|250px|Weterani z Placowki 57 SWAP w Elizabeth NJ w 1928 roku]]
W maju 1921 roku na zjeździe w [[Cleveland]] ([[Ohio]]) ich przedstawiciele powołali do życia jedną wspólną organizację o nazwie: Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce. Jej pierwszym prezesem został dr med. Teofil Starzyński, wybitny działacz [[Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”|ZwiązkuPolskiego SokolstwaTowarzystwa PolskiegoGimnastycznego „Sokół”]] w Ameryce. Wielki wkład w pomoc dla [[weteran]]ów wniósł, światowej sławy pianista [[Ignacy Jan Paderewski]], który w 1926 roku ofiarował 10 tysięcy dolarów na rzecz [[Niepełnosprawność|inwalidów]] wojennych ze SWAP, zapoczątkowując nazwany jego imieniem i funkcjonujący do dziś Fundusz Inwalidzki.
 
W okresie międzywojennym nastąpił znaczny rozwój organizacji. W 1921 roku '''SWAP''' posiadał w terenie 66 placówek, które skupiały łącznie 1746 członków. W 1939 roku ilość placówek '''SWAP''' wzrosła do 141. Działały one na terenie [[Stany Zjednoczone|USA]], [[Kanada|Kanady]] i [[Polska|Polski]] skupiając łącznie 4450 członków.<br />▼
Wieli wkład w pomoc dla [[weteran]]ów wniósł, światowej sławy pianista [[Ignacy Jan Paderewski]], który w 1926 roku ofiarował 10 tysięcy dolarów na rzecz [[Niepełnosprawność|inwalidów]] wojennych ze '''SWAP''', zapoczątkowując nazwany jego imieniem i funkcjonujący do dziś Fundusz Inwalidzki.
 
Przy '''SWAP''' działały również organizacje pomocnicze:▼
▲W okresie międzywojennym nastąpił znaczny rozwój organizacji. W 1921 roku '''SWAP''' posiadał w terenie 66 placówek, które skupiały łącznie 1746 członków. W 1939 roku ilość placówek '''SWAP''' wzrosła do 141. Działały one na terenie [[Stany Zjednoczone|USA]], [[Kanada|Kanady]] i [[Polska|Polski]] skupiając łącznie 4450 członków.<br />
▲Przy '''SWAP''' działały również organizacje pomocnicze:
# Korpus Pomocniczy (zał. w 1925 r.),
# Związek Przyjaciół Weteranów Armii Polskiej (zał. w 1931 r.)
# Synowie i Córki Weteranów Armii Polskiej (zał. w 1931 r.).
 
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] '''SWAP''' wspierał [[Rząd RP na uchodźstwie]] w [[Londyn]]ie i podległe mu [[Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie]], m.in. fundując ambulans rentgenowski dla oddziałów polskich stacjonujących na terenie Wielkiej Brytanii; wysyłając paczki dla polskich [[Jeniec wojenny|jeńców wojennych]] w Niemczech oraz pomagając w akcji rekrutacyjnej, [[żołnierz]]y do wojska polskiego, prowadzonej na terenie USA i Kanady w latach 1941-19421941–1942. W latach II wojny światowej powstały Placówki SWAP w Meksyku i na Kubie.
 
Po 1945 roku szeregi SWAP zasilili weterani II wojny światowej. Część weteranów, wystąpiła z szeregów SWAP i stała się bazą dla Stowarzyszenia Kombatantów Polskich w Stanach Zjednoczonych. W latach 1945–1985 SWAP oprócz standardowej działalności na rzecz swoich członków, spierał także finansowo i materialnie weteranów z [[I wojna światowa|I wojny światowej]] – dawnych ochotników z Ameryki, którzy żyjąc w [[Komunizm|komunistycznej]] Polsce pozbawieni byli wszelkich państwowych [[Zasiłek|świadczeń socjalnych]]. SWAP wydatkował na ten cel prawie 100 tys. dolarów. Ponadto wspierano w Polsce ofiary [[Klęska żywiołowa|klęsk żywiołowych]], zwłaszcza [[Powódź|powodzi]]. Wspierano ociemniałych inwalidów wojennych. Organizowano pomoc finansową dla „[[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|Solidarności]]” oraz w ramach akcji humanitarnej wysyłano lekarstwa, paczki żywnościowe, odzież i obuwie. W owym czasie SWAP wspierał również polskich inwalidów wojennych żyjących na Zachodzie oraz troszczył się o polskie cmentarze wojenne we Francji i Włoszech. W tym celu SWAP urządzał liczne zbiórki pieniężne oraz organizowano szereg dochodowych imprez. W tych działaniach pomocny okazywał się Korpus Pomocniczy Pań.
Po 1945 roku szeregi '''SWAP''' zasilili weterani II wojny światowej. Część weteranów, wystąpiła z szeregów '''SWAP''' i stała się bazą dla Stowarzyszenia Kombatantów Polskich w Stanach Zjednoczonych.
 
Po 1989 roku '''SWAP''' nawiązał regularne kontakty z Polską. W 1992 r. duża reprezentacja '''SWAP''' i Korpusu Pomocniczego Pań uczestniczyła w światowym zjeździe polskich weteranów i kombatantów w Warszawie. W 1996 roku '''SWAP''' ufundował tablicę pamiątkową w [[Katedra Polowa Wojska Polskiego w Warszawie|Katedrze Polowej Wojska Polskiego]] w [[Warszawa|Warszawie]]. Dwa lata później, w 1998 r. w stolicy Polski na Żoliborzu odsłonięto pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej. Pomnik autorstwa Andrzeja Pityńskiego (obecnego komendanta Placówki 123 SWAP w Nowym Jorku) jest największym, namacalnym dowodem pracy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce na rzecz niepodległej Polski. W 2005 roku SWAP zainicjował akcję na rzecz ratowania czterech zbiorowych grobów polskich bohaterów narodowych (weteranów [[Wojny napoleońskie|wojen napoleońskich]], [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] i [[Wiosna Ludów|Wiosny Ludów]]) znajdujących się na [[Cmentarz Montmartre|cmentarzu Montmartre]] w [[Paryż]]u.▼
W latach 1945-1985 '''SWAP''' oprócz standardowej działalności na rzecz swoich członków, spierał także finansowo i materialnie weteranów z [[I wojna światowa|I wojny światowej]] – dawnych ochotników z Ameryki, którzy żyjąc w [[Komunizm|komunistycznej]] Polsce pozbawieni byli wszelkich państwowych [[Zasiłek|świadczeń socjalnych]]. '''SWAP''' wydatkował na ten cel prawie 100 tys. dolarów.
 
Od 1921 roku do chwili obecnej przez szeregi '''SWAP''' przewinęło się prawie 19 tys. członków.▼
Ponadto wspierano w Polsce ofiary [[Klęska żywiołowa|klęsk żywiołowych]], zwłaszcza [[Powódź|powodzi]]. Wspierano ociemniałych inwalidów wojennych. Organizowano pomoc finansową dla „[[Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”|Solidarności]]” oraz w ramach akcji humanitarnej wysyłano lekarstwa, paczki żywnościowe, odzież i obuwie.
 
W owym czasie '''SWAP''' wspierał również polskich inwalidów wojennych żyjących na Zachodzie oraz troszczył się o polskie cmentarze wojenne we Francji i Włoszech. W tym celu '''SWAP''' urządzał liczne zbiórki pieniężne oraz organizowano szereg dochodowych imprez. W tych działaniach pomocny okazywał się Korpus Pomocniczy Pań.
 
▲Po 1989 roku '''SWAP''' nawiązał regularne kontakty z Polską. W 1992 r. duża reprezentacja '''SWAP''' i Korpusu Pomocniczego Pań uczestniczyła w światowym zjeździe polskich weteranów i kombatantów w Warszawie. W 1996 roku '''SWAP''' ufundował tablicę pamiątkową w [[Katedra Polowa Wojska Polskiego w Warszawie|Katedrze Polowej Wojska Polskiego]] w [[Warszawa|Warszawie]]. Dwa lata później, w 1998 r. w stolicy Polski na Żoliborzu odsłonięto pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej. Pomnik autorstwa Andrzeja Pityńskiego (obecnego komendanta Placówki 123 SWAP w Nowym Jorku) jest największym, namacalnym dowodem pracy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce na rzecz niepodległej Polski.
 
W 2005 roku '''SWAP''' zainicjował akcję na rzecz ratowania czterech zbiorowych grobów polskich bohaterów narodowych (weteranów [[Wojny napoleońskie|wojen napoleońskich]], [[Powstanie listopadowe|Powstania Listopadowego]] i [[Wiosna Ludów|Wiosny Ludów]]) znajdujących się na [[Cmentarz Montmartre|cmentarzu Montmartre]] w [[Paryż]]u.
 
▲Od 1921 roku do chwili obecnej przez szeregi '''SWAP''' przewinęło się prawie 19 tys. członków.
 
== Zakres działalności ==
Zadaniem jakie postawił sobie '''SWAP''' u progu działalności było organizowanie pomocy dla swoich członków żyjących na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady, głownie inwalidów wojennych, chorych, bezrobotnych i bezdomnych byłych polskich żołnierzy. Temu celowi służyły zbiórki pieniężne, tzw. „Bławatek”, zakładanie schronisk dla bezdomnych i zakładanie warsztatów pracy dla bezrobotnych.
 
Temu celowi służyły zbiórki pieniężne, tzw. „Bławatek”, zakładanie schronisk dla bezdomnych i zakładanie warsztatów pracy dla bezrobotnych.
 
== Okręgi SWAP ==
Linia 84 ⟶ 66:
== Korpus Pomocniczy Pań ==
[[Plik:Korpus Pomocniczy Pan.jpg|thumb|250px|Korpus Pomocniczy Pań]]
W roku 1922, w [[Chicago]], z inicjatywy Agnieszki Wisły, zawiązał się Komitet Pomocy Weteranom. Agnieszka Wisła była jedną z 42 kobiet – ochotniczek ze Stanów Zjednoczonych, które jako pielęgniarki Polskiego Białego Krzyża w latach 1918-1921 opiekowały się rannymi żołnierzami w szpitalach wojskowych we Francji i w Polsce. Pomysł zorganizowania komitetu przy Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej w Ameryce narodził się w początkach 1925 roku w Milwaukee, gdzie przy miejscowej Placówce Nr. 3 SWAP, powołano do życia tzw. Korpus Pomocniczy, składający się z 39 mężczyzn i kobiet, którzy chcieli pomagać weteranom. Korpus Pomocniczy w Milwaukee, działający wg swojego wewnętrznego regulaminu, stał się wzorem dla innych samodzielnie funkcjonujących różnych kółek i komitetów pomocy.
W roku 1922, w Chicago (IL), z inicjatywy Agnieszki Wisły, zawiązał się Komitet Pomocy Weteranom.
 
W maju 1925 roku na III Walnym Zjeździe SWAP w [[Detroit]], z inicjatywy Agnieszki Wisły z Chicago, zapadła decyzja aby podobne Korpusy Pomocnicze tworzyć przy innych Placówkach SWAP. Ustalono też oficjalną nazwę nowej organizacji jako „Korpus Pomocniczy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce”.▼
Agnieszka Wisła była jedną z 42 kobiet – ochotniczek ze Stanów Zjednoczonych, które jako pielęgniarki Polskiego Białego Krzyża w latach 1918-1921 opiekowały się rannymi żołnierzami w szpitalach wojskowych we Francji i w Polsce.
 
Pomysł zorganizowania komitetu przy Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej w Ameryce narodził się w początkach 1925 roku w Milwaukee (WI), gdzie przy miejscowej Placówce Nr. 3 SWAP, powołano do życia tzw. Korpus Pomocniczy, składający się z 39 mężczyzn i kobiet, którzy chcieli pomagać weteranom.
 
Korpus Pomocniczy w Milwaukee, działający wg swojego wewnętrznego regulaminu, stał się wzorem dla innych samodzielnie funkcjonujących różnych kółek i komitetów pomocy.
 
▲W maju 1925 roku na III Walnym Zjeździe SWAP w Detroit, z inicjatywy Agnieszki Wisły z Chicago, zapadła decyzja aby podobne Korpusy Pomocnicze tworzyć przy innych Placówkach SWAP.
 
Ustalono też oficjalną nazwę nowej organizacji jako „Korpus Pomocniczy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce”.
 
W opracowanym „Regulaminie” znalazło się stwierdzenie, że:
Linia 102 ⟶ 76:
* Czasopismo – „Weteran” wydawane od 1921 r.
 
== Bibliografia ==
==* Bibliografia<ref>[http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam.php?l=&mode=search&nrarchiwum=704&nrzespolu=&zesp1=&operator=and&zesp2=&kat=0&dzial=0&bib1=&boperator=and&bib2=&zaw1=&zoperator=and&zaw2=&data1=&data2=&p=1&szukaj=1 Archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce].</ref> ==
* {{cytuj książkę
| nazwisko = Cenckiewicz
Linia 108 ⟶ 83:
| tytuł = Polonika nad Hudsonem
| wydawca = Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej
| tom = 4(15)
| miejsce = Warszawa
| rok = 2002
| isbn =
| url =
| język =
}}
* {{cytuj książkę
Linia 121 ⟶ 96:
| wydawca =
| miejsce = Warszawa
| rok = 2004
| isbn =
| url =
| język =
}}
* {{cytuj książkę
Linia 130 ⟶ 105:
| imię = Teofil
| tytuł = Archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce
| tom = CIII
| wydawca = Archeion
| miejsce = Warszawa
| rok = 2001
| isbn =
| url =
| język =
}}
* {{cytuj książkę
Linia 144 ⟶ 119:
| wydawca = Nowy Dziennik
| miejsce = New York
| rok = 7 stycznia 1994
| strony = 4
| isbn =
| url =
| język =
}}
* {{cytuj książkę
Linia 156 ⟶ 131:
| wydawca = Oficyna Wydawnicza RYTM
| miejsce = Warszawa
| rok = 2002
| strony =
| isbn = 83-88794-93-0
| url =
| język =
}}
* {{cytuj książkę
Linia 168 ⟶ 143:
| wydawca = Ślady polskości. Polonia i emigracja w świetle badań i źródeł historycznych, pod red. D. Nałęcz
| miejsce = Warszawa
| rok = 1999
| strony = 168-169
| isbn =
| url =
| język =
}}
* {{cytuj książkę
Linia 179 ⟶ 154:
| tytuł = Archiwum SWAP – teraźniejszość i prognozy
| wydawca = Weteran, nr 786
| miejsce = New York
| rok = 1987
| strony = 20-22
| isbn =
| url =
| język =
}}
 
== Linki zewnętrzne ==
{{Przypisy}}
 
== Zobacz też ==
* [http://www.hallersarmy.com/ Armia Hallera we Francji] {{lang|en}}
* [http://www.youtube.com/user/pavany09 Wypowiedzi weteranów SWAP na portalu filmowym YouTube]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Stowarzyszenie_Weteranów_Armii_Polskiej_w_Ameryce”