Gendun Drup: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Przekierowanie do Dalajlama |
nowy artykuł |
||
Linia 1:
{{Polityk infobox
|polityk = Gendun Drup
|grafika = [[Plik:1stDalaiLama.jpg|240px]]
|opis grafiki =
|data urodzenia = 1391
|miejsce urodzenia = Gyurmey Rupa, w pobliżu [[Sakja (klasztor)|klasztoru Sakja]] w regionie [[Ü-Tsang]], [[Tybet (region)|Tybet]]
|data śmierci = 1474{{r|"DL"}} lub 11 stycznia 1475<ref name="HofT">{{Cytuj książkę | tytuł = The History of Tibet (pod red. A.McKaya) | wydawca = RoutledgeCurzon | miejsce = Londyn, Nowy Jork | data = 2003 | strony = 568 | isbn = 0-415-30843-7 | tom = II | tytuł tomu = The Medieval Period: c.850-1895 The Development of Buddhist Paramountcy | rozdział = The Dalai-Lamas and regents of Tibet: a chronological study | imię r = L.Petech}}</ref>
|miejsce śmierci = klasztor [[Taszilunpo]], Tybet
|funkcja = Opat klasztoru Taszilunpo (pośmiertnie uznany za I Dalajlamę)
|partia =
|od =
|do =
|poprzednik =
|następca = [[Gendun Gjaco]]
|odznaczenia =
|commons = Category:Gendun Drup, 1st Dalai Lama
|quote =
}}
'''Gendun Drup''' ([[Język tybetański|tyb.]] དགེ་འདུན་གྲུབ།, [[Transliteracja Wyliego| Wylie]] ''Dge-'dun grub''; ur. jako '''Pema Dordże''' w 1391 w Gyurmey Rupa, zm. 1474 w klasztorze [[Taszilunpo]]<ref name="DL">{{Cytuj stronę | url = http://www.dalailama.com/biography/the-dalai-lamas#1 | tytuł = The First Dalai Lama, Gedun Drupa | praca = The Dalai Lamas | opublikowany = dalailama.com | język = en | data dostępu = 2014-01-16}}</ref>) – uznany pośmiertnie za pierwszego w linii inkarnacji [[Dalajlama|dalajlamów]]. W swoim czasie jeden z najważniejszych [[Lama (religioznawstwo)|lamów]] tradycji [[gelug]], uczeń jej założyciela i jednocześnie wielkiego reformatora buddyzmu tybetańskiego [[Congkhapa|Tsongkhapy]]. Budowniczy i opat klasztoru Taszilunpo w [[Xigazê]] (Shigatse), nie sprawował funkcji politycznych.
Zgodnie z doktryną [[Buddyzm tybetański|buddyzmu tybetańskiego]], podobnie jak wszyscy późniejsi dalajlamowie, uznany za emanację [[Awalokiteśwara|Awalokiteśwary]] ([[Język tybetański|tyb.]] ''Czenreziga''), [[Bodhisattwa|bodhisattwy]] współczucia.
== Życiorys ==
Jego rodzicami byli koczowniczy hodowcy bydła Gonpo Dordże i Jomo Namkha Kyi. ''Gendun Drup'' przyszedł na świat w roku 1391 jako Pema Dordże w Gyurmey Rupa, w tybetańskim regionie [[Ü-Tsang]], nieopodal [[Sakja (klasztor)|klasztoru Sakja]]{{r|"DL"}}.
W wieku 14 lat rozpoczął nowicjat w klasztorze Narthang, a pieczę nad nim objął opat Kenczen Drupa Szerab{{r|"DL"}}. W 1410 jako 18-latek został uczniem wielkiego nauczyciela i reformatora Tsongkhapy (uznawanego czasami za jego wuja)<ref name="TandIH">{{Cytuj książkę | nazwisko = H.E.Richardson | tytuł = Tibet and Its History | wydawca = Shambala | miejsce = Boulder Kol., Londyn | data = 1984 | strony = 40 | isbn = 978-0-394-54072-6}}</ref>. ''Gendun Drup'' był jednym z głównych spadkobierców i ''de facto'' twórcą szkoły opartej o jego nauczanie (późniejsza szkoła [[gelug]]), która z czasem stała się jedną z dominujących tradycji, linii przekazu buddyzmu tybetańskiego<ref name="ACHofT">{{Cytuj książkę | nazwisko = D.Snellgrove, H.E.Richardson | tytuł = A Cultural History of Tibet | wydawca = Frederick A. Praeger, Publishers | miejsce = Nowy Jork, Waszyngton | data = 1968 | strony = 182}}</ref>.
W 1445 przy wsparciu możnych protektorów rozpoczął budowę klasztoru Taszilunpo niedaleko Szigatse zakończoną ok. roku 1453. Jego opatem był aż do śmierci w 1474/5{{r|"HofT"}}{{r|"TandIH"}}.
== Reinkarnacja ==
Będąc świadomym prestiżu jaki starszym szkołom przynosiła tradycja sukcesji opartej o reinkarnujących się lamów (np. w [[karma kagju]]), najprawdopodobniej uznał, że również w gelugpa sprawdziłoby się podobne rozwiązanie. W jakiś czas po śmierci ''Gendun Drupy'', jego inkarnacja została rozpoznana w chłopcu znanym później jako II Dlajlama [[Gendun Gjaco]]{{r|"ACHofT"}}<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = The History of Tibet (pod red. A.McKaya) | wydawca = RoutledgeCurzon | miejsce = Londyn, Nowy Jork | data = 2003 | strony = 556 | isbn = 0-415-30843-7 | tom = II | tytuł tomu = The Medieval Period... | rozdział = The Dalai Lamas | imię r = H.E.Richardson}}</ref>.
Warto również zauważyć, że tytuł „dalajlamy” został przyznany przez władcę Mongołów Ałtan-chana dopiero trzeciemu w kolejności przywódcy szkoły gelug w 1578 i jako jeden z wielu przynależnych im tytułów zyskał na znaczeniu dopiero za rządów V Daljlamy [[Lobsang Gjaco|Lobsanga Gjaco]]<ref>{{Cytuj książkę | tytuł = The Tibetan History Reader (pod red. G.Tuttlea i K.R.Schaeffera) | wydawca = Columbia University Press | miejsce = Nowy Jork, Chichester | data = 2013 | strony = 339 | isbn = 979-0-231-51354-8 | rozdział = The Dalai Lamas and the Origins of Reincarnate Lamas | nazwisko r = L.W.J.van der Kuijp}}</ref>.
{{Przypisy|2}}
| |||