Nexum: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Bot: Przenoszę linki interwiki (7) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q1422780 |
Pilot Pirx (dyskusja | edycje) uzupełnienie |
||
Linia 3:
''Nexum'', podobnie jak inne formalne czynności prawne w prawie rzymskim, musiało zostać dokonane w obecności pięciu świadków oraz ''libripensa'', osoby trzymającą wagę. Pożyczkodawca przenosił na własność pożyczkobiorcy określoną ilość kruszcu odważaną przez ''libripensa'' na wadze (w czasach późniejszych kruszec został zastąpiony przez bity [[pieniądz]]). Pożyczkobiorca w uroczystych, ściśle określonych formą słowach zobowiązywał się zwrócić pożyczkodawcy taką samą ilość kruszcu (pieniędzy), jaką otrzymał. ''Nexum'' jako akt ściśle formalny, wywodzący się z najstarszego ''ius civile'' był dostępny wyłącznie dla pełnoprawnych [[obywatele rzymscy|obywateli rzymskich]] i musiał być dokonany z pełnym zachowaniem przewidzianej prawem formy.
Wierzycielowi przeciwko dłużnikowi, który nie zwrócił otrzymanej pożyczki, przysługiwała ''legis actio per manus iniectionem'', prawdopodobnie najstarsza z ''actiones in personam'' (skarg służących dochodzeniu [[prawo podmiotowe|praw podmiotowych]] względnych wynikających ze [[prawo zobowiązań|zobowiązań]]). Wierzyciel przed [[pretor]]em dokonywał aktu nałożenia ręki na osobę dłużnika (''manus iniectio''), wypowiadając przy tym odpowiednią formułę<ref>Treść formuły przytoczona przez [[Gajusz (jurysta rzymski)|Gaiusa]] w ''Instytucjach'': ''Quod tu mihi iudicatus sive damnatus es sestertium X milia, quandoc non solvisti, ob eam rem ego tibi sestertium X milium iudicati manum inicio.'' "Ponieważ zasądzono mi od ciebie lub jesteś mi winien [na innej podstawie] 10 000 [[sesterc]]ji, a ponieważ nie wywiązałeś się z tego zobowiązania, ja z powodu tych 10 000 sestercji nakładam na ciebie mą rękę" (G. 4,21).</ref>. Akt ten stanowił symboliczne wzięcie dłużnika pod władzę (''manus'') wierzyciela. Dłużnik mógł odtrącić rękę wierzyciela rozpoczynając w ten sposób [[postępowanie sądowe]]. Jeżeli dłużnik nie odtrącił ręki wierzyciela lub proces przegrał, pretor zezwalał wierzycielowi na zabranie dłużnika w celu dokonania egzekucji osobistej. W dawniejszych czasach dłużnik mógł zostać sprzedany przez wierzyciela w niewolę "za Tybr" (''trans Tiberim''), czyli poza granice [[starożytny Rzym|państwa rzymskiego]], a nawet zabity ([[Lex duodecim tabularum|Ustawa XII tablic]] dopuszczała podział ciała dłużnika między kilku wierzycieli - ''Tertis nundinis partis secanto''). Po [[326 p.n.e.]] (''lex Pœtelia'') sytuacja niewypłacalnego dłużnika poprawiła się, pozostawał w stanie zależności u wierzyciela jako ''nexus'', do czasu odpracowania lub darowania długu.
{{przypisy}}
| |||