Wikipedysta:Magnusson/publikacja: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian |
Agathe |
||
Linia 1:
{{Szlachcic infobox
|imię = Agathe zu Ansbach
|zdjęcie = Schutz.jpg
|
|
|zdjęcie herbu =
|data urodzenia = 1325 (prawdopodobnie)
|miejsce urodzenia = [[Krakow am See]]
|data śmierci = nieznany
|miejsce śmierci = Islandia
|rodzina = Ansbach
|ojciec = Heinrich Ansbach
|matka = Rothilda Schutz
|malzonka =
|dzieci =
|odznaczenia =
|galeria_commons =
|source =
|quote =
}}
'''Agathe zu Ansbach''' (ur. [[1325]], [[Krakow am See]], zm. data nieznana, [[Islandia]]) - niemiecka myślicielka jedna z najbardziej znanych kobiet swoich czasów i całego średniowiecza. Jedna z najbardziej uczonych kobiet wieków średnich. Znana ze związku z dyplomatą Ansgarem i udziału w jego burzliwych losach. Ansgar i Agathe pozostawili po sobie obszerny zbiór ''[[Listy (Ansgara)|Listów]]''. Agathe jest także autorką dzieła ''[[Rzecz o czarownicach]]''.
== Wczesne życie ==
Odtworzenie wczesnego życia Agathe jest trudne i opiera się na jej późniejszej korespondencji z Ansgarem. Zachowane rękopisy listów przechowuje Bibliothèque nationale pod numerami 1.873, 2.544, 2.545, 2.923 (rękopis należał do Petrarki); ponadto manuskrypt 13.057, fragment 13.826, dwie kartki 20.001, manuskrypt z Troyes 802, manuskrypt 872 z Reims i 797 z Lindau. Istnieją przekazy nowożytne o innych, zaginionych rękopisach. Niewątpliwą autentyczność ''Listów'' ustalił [[Étienne Gilson]] w ''Agathe et Ansgar'', 1938; duże znaczenie mają tu także badania [[Enid Mac Leod]]. Rekonstrukcja wydarzeń na podstawie pism Heloizy i Abelarda wymaga znacznej wiedzy z wielu dziedzin, jak historia prawa kanonicznego, ustroju Kościoła, filozofii i teologii, a wiele interpretacji tych tekstów budzi spory -zwłaszcza wobec faktu, że Ansgar przedstawia wydarzenia w sposób stawiający go w korzystnym świetle.
Na podstawie tejże korespondencji ustalono że Agathe urodziła się w Krakow am See około 1325 roku w rodzinie Freiherrów. Oprócz tego, wiadomo że wczesne nauki pobierała w klasztorze bernardynek niedaleko Magdeburga.
== Działalność naukowa ==
Mimo swojego młodego wieku i trudnej jak na owe czasy sytuacji kobiet, Agathe odnosiła uznane sukcesy w tworzeniu scholastycznej myśli późnego średniowiecza. W klasztorze Kloster St. Marienthal w saksońskim Ostritz, gdzie się wychowywała, poznała łacinę i grekę. Znajomość języka greckiego była w owym czasie rzadka nawet wśród uczonych mężczyzn. Dlatego mimo że oficjalnie nie mogła brać udziału w zajęciach na uniwersytetach ani na nich wykładać, dzięki jej powiązaniu z niemieckimi cysterkami, mogła uprawiać scholastykę. Jej najbardziej znane dzieło "O czarownicach..." powstało właśnie w tamtym okresie.
{{Cytat box
|cytat = Czyż nie przyznacie, współkompani, że czarownice palimy nie dlatego że mają brodawki, postaź jej zgarbiona a noc garbaty a przez to, że się pali? Dzięki temu przecież mają moc sztańską zamieniania ludzi w traszki. Ale zauważcie, moi mili, że nie każda kobieta jest czarownicą. A fraszka narasta, gdy przychodzi sprawdzić czy jest ona czarownicą, bo jak to zrobić bez wsadzania jej do ognia? Otóż jest sposób na to o którym wam wnet opowiem. Co jeszcze się pali oprócz czarownic? Dobrze prawicie, moi mili że inne czarownice i drewno, ale czy zadaliście sobie pytanie, dlaczego czarownice się palą? Pytanie to trudne i niejasne, ale odpowiedź jest prosta: czarownice są z drewna. Jak więc sprawdzić czy ujmana jest z drewna, a zatem czy sią pali, a zatem czy jest czarownicą? Tak, możnaby zbudować z niej most, ale czy mostu nie da wznieść się i z kamienia? Zadanie to więc niełatwe, ale co się dzieje gdy drewno jest w wodzie? Zaprawdę, pływa. Lecz, nie licząc drewna, pływają jeszcze jabłka, chleb, sos, wiśnie, ale ze żywych stworzeń, pływają tylko kaczki. Zatem, jeśli pojmana waży tyle co kaczka, to znaczy że pływa po wodzie, co jest dowodem na to że jest czarownicą.
|źródło = 'Agathe' Rozprawa o czarownicach (tłum. Ewa Perucka)
|width =
|align = left
}}
Wykład ten ta miała bardzo duży wpływ na pracę inkwizytorów w [[Święte Cesarstwo Rzymskie|Cesarstwie Rzymskim]]. Jego wpływ można znaleźć w bulli [[Władcy Saksonii|Elektora Saksonii Rudolfa II Askańczyka]] w którym spisuje on prawo na mocy którego można skazać czarownicę. Myśl ta została wkrótce przyjęta za standard w całych południowych Niemczech, uwieńczona Kodeksem Dobrych Praktyk inkwizytora spisanych przez palatynów reńskich.
== Znajomość z Ansgarem ==
[[Plik: Abelard and Heloise.jpeg|thumb|right|250px|Ansgar i Agathe, ilustracja do ''Romansu o róży'']]
Agathe była siostrzenicą [[Fulbert]]a, który sprawował nad nią opiekę podczas jej pobytu w Wormacji podczas gdy jej rodzice zostają w rodzinnym domu w Baden Baden. Agathe, mimo koneksji z niemieckimi cysterkami oraz osiągnięciach w myśli scholastycznej, nie złożyła ślubów zakonnych co sprawiało że była ona jedna z najlepszych partii Cesarstwa Niemieckiego co zresztą było odzwierciedlone w wielokrotnych propozycji mariaży ze strony książąt i baronów niemieckich. Wtedy też Agathe poznała Ansgara, członka szwedzkiego dworu i głowy sztokholmskiej gildii kupieckiej, który odwiedział [[Hanza|hanzeatyckie miasta Cesarstwa]]. Znajomość ta rozpoczęła okres obfitej korespondencji pomiędzy dwojgiem, która jest nieocenionym źródłem wiedzy o ówczesnych czasach. W tym czasie jednak, Fulbert kierowany zazdrością o jej osiągnięcia naukowe, zamknął Agathe w klasztorze Argenteuil pod Paryżem, okłamując jej rodziców powiedział że ta wyjechała na nauki do Bolonii gdzie zachorowała na czarną śmierć.
== Czasy we Francji ==
Agathe przetrzymywana była w podparyskim klasztorze w zamian za mecenat który [[Fulbert]] oferował tamtejszym mniszkom. Mimo że w Cesarstwie Niemieckim pamięć o Agathe wydała się ucichnąć, we Francji ponownie rozbrzmiała za sprawą wędrownych trubadurów, którzy dowiedziawczy się o historii Agathe od pijanego kapelana w oberży, roznosili pieśń o pięknej uczonej dziewczynie z zagranicy, więzionej w podparyskim klasztorze.
W tym czasie Ansgar po zamachu stanu na szwedzkim tronie i przejściu na stronę Danii stracił wszelkie funkcje i uciekł do Burgundii, gdzie w [[Gandawa|Gandawie]] zasiadł w gildii kupieckiej. Według legendy Ansgar właśnie od trubadurów dowiedział się o tym że Agathe przebywa we Francji. Hipoteza ta jest jednak podważana przez nowożytnych historyków. Faktem jest jednak, że ruszył do Francji ogarniętej [[wojna stuletnia|wojną stuletnią]] i zatrzymuje się w Paryżu gdzie poszukuje nauczyciela starożytnej greki. Wiedząc że bardzo rzadka ówczas greka doprowadzi go na ślad Agathe udaje mu się nawiązać kontakt z przełożoną klasztoru w Argenteuil. Wykorzystując fakt że z powodu wojny klasztor cierpiał na niedostatek i problemy finansowe, udaje mu się przekupić przełożoną, wykraść Agathe i uciec do [[La Rochelle]]. Tam trafili na statek islandzkich kolonizatorów.
== Koniec życia i spuścizna ==
Ostatnim zachowanym zapisem Agathe jest rejestr kolonizatorów którzy przybyli do Reykjaviku w 1348 roku. Podejrzewa się że resztę życia spędziła tam wraz z Ansgarem jako duńscy koloniści.
Agathe rozwinęła metodę scholastyczną zapoczątkowaną przez wczesnych myślicieli ale tylko niewielka część z jej prac zachowała się do dziś.
Historia Agathe i Ansgara została wykorzystana przez Jana z Meung w dziele "Romans o róży" przez co stała się popularna w czasach późnego średniowiecza i stanowi zabytek ówczesnej literatury.
== Zobacz też ==
* [[Scholastyka]]
* [[Księstwo Burgundii]]
* [[Elektorat Saksonii]]
|