Kalotypia: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
hasło napisane od nowa, c.d.n. |
rozbudowa |
||
Linia 1:
{{
[[Plik:GeorgeWilsonBridgesCalotype.jpg|thumb|[[George Wilson Bridges]], ''Świątynia Jupitera'', kalotyp, 1848]]
[[Plik:Hill & Adamson (Scottish, active 1843 - 1848) - (Mrs. Elizabeth Cockburn Cleghorn and John Henning as Miss Wardour and Eddie Ochiltree from Sir Walt... - Google Art Project.jpg|thumb|[[David Octavius Hill]], [[Robert Adamson (fotograf)|Robert Adamson]], ''Elizabeth Cockburn Cleghorn i John Henning jako Miss Wardour i Eddie Ochiltree z "Antykwariusza" Waltera Scotta'', odbitka na papierze solnym z kalotypu, 1846-1847]]
'''Kalotypia''' (również znana jako '''talbotypia''') – pierwsza [[fotografia|fotograficzna]] technika negatywowa, opatentowana przez jej wynalazcę, [[William Fox Talbot|Williama Foxa Talbota]], w 1841 roku. Stosowana była w latach 40. i 50. XIX wieku. Polega na naświetleniu papieru uczulonego azotanem srebra i [[wywoływanie|wywoływaniu]], dzięki czemu [[obraz utajony]] staje się widoczny. Z tak wykonanego negatywu (kalotypu) wykonywano [[odbitka fotograficzna|odbitki]], najczęściej na [[odbitka na papierze solnym|papierze solnym]]. Idea, na której oparta była kalotypia – tzn. wykonywanie negatywu pozwalającego na otrzymanie wielu pozytywów (odbitek) – stała się podstawą dla dalszego rozwoju fotografii.
W XX wieku terminów kalotypii i talbotypii zaczęto używać w szerszym znaczeniu, obejmując nimi wszelkie obrazy pozytywowe z papierowych negatywów, jednak w ścisłym znaczeniu kalotypia (talbotypia) odnosi się wyłącznie do negatywowej techniki opracowanej przez Talbota, a nie do odbitek. Termin ten nie obejmuje także innych technik negatywowych na papierze, w tym także wywodzących się z kalotypii i będących jego modyfikacjami, takich jak np. negatywy na papierze woskowanym<ref>Lee Ann Daffner, ''Calotype and talbotype'' [w:] ''Encyclopedia of nineteenth-century photography'', red. John Hannavy, New York 2008, s. 239.</ref><ref>Dusan C. Stulik, Art Kaplan, ''Salt print'', Los Angeles 2013 (=''The Atlas of Analytical Signatures of Photographic Processes'') [na:] [http://www.getty.edu/conservation/publications_resources/pdf_publications/pdf/atlas_saltprint.pdf getty.edu], s. 7.</ref>.
== Historia ==
Linia 8 ⟶ 11:
Na początku 1839 roku z Francji dotarła wieść o wynalezionym przez [[Louis Daguerre|Louis Daguerre'a]] procesie fotograficznym, jednak nie zostały upublicznione żadne szczegóły na jego temat. Talbot, obawiając się, że Daguerre wynalazł identyczną technikę, jeszcze w styczniu tego roku zaprezentował swoje dotychczasowe prace w [[Royal Institution]] i [[Royal Society in London]].
Talbot kontynuował swoje eksperymenty, chcąc zwiększyć czułość papieru, tak aby można było go naświetlać w aparacie. Pracował także nad metodami utrwalania obrazu i za radą [[John Herschel|Johna Herschela]] jako utrwalacza zaczął używać [[tiosiarczan sodu|tiosiarczanu sodu]].
W rezultacie tych ulepszeń Talbot opracował wywodzącą się z ''fotogenicznego rysowania'' technikę kalotypii, w której na papierze umieszczonym w prostym aparacie otrzymywał negatywowy obraz. Z niego mógł następnie wykonać wiele pozytywów ([[odbitka fotograficzna|odbitek]]). Proces kalotypii opatentował 8 lutego 1841 roku, inaczej niż Daguerre, który zezwolił na swobodne korzystanie ze swojego wynalazku (poza Anglią). Patent przyczynił się do mniejszej popularności kalotypii od dagerotypii, która spotkała się z natychmiastowym sukcesem w Europie i Stanach Zjednoczonych. Z czasem jednak to właśnie system negatywowo-pozytywowy, pozwalający na multiplikowanie obrazów, wyparł dagerotypię i stał się podstawą współczesnej fotografii.
Rzadsze wykorzystanie kalotypii od dagerotypii, a później negatywów szklanych, spowodowane było także właściwościami samej techniki, odznaczającej się mniejszą ostrością obrazu. Niektórzy fotografowie poświęcili się jednak właśnie fotografii na papierze, osiągając niemal malarskie, „impresjonistyczne” efekty.
== Technika ==
Arkusz wysokiej jakości papieru poddawany jest uczuleniu poprzez umieszczenie w roztworze azotanu srebra i roztworze jednego z [[halogenki|halogenków]], zazwyczaj [[jodek potasu|jodku potasu]], w wyniku czego na papierze powstaje [[jodek srebra]]. Następnie papier pokrywany jest roztworem kwasu galusowego i azotanu srebra. Po wypłukaniu papier jest umieszczany w aparacie i naświetlany. Czas naświetlania, w zależności od wielu czynników, może wynosić kilka sekund lub minut, a nawet dłużej. W tym czasie powstaje obraz utajony, który następnie jest wywoływany przy pomocy roztworu kwasu galusowego i azotanu srebra, dzięki czemu staje się widoczny. Później zostaje utrwalony przy pomocy [[tiosiarczan sodu|tiosiarczanu sodu]].
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
{{Commonscat|Calotypes}}
* Lee Ann Daffner, ''Calotype and talbotype'' [w:] ''Encyclopedia of nineteenth-century photography'', red. John Hannavy, New York 2008, ISBN 0-415-97235-3, s. 239-242.
* Bertrand Lavédrine, ''Photographs of the Past. Process and Preservation'', Los Angeles 2009, ISBN 978-0-89236-957-7.
* Roger Watson, ''William Fox Talbot'' [w:] ''Encyclopedia of nineteenth-century photography'', red. John Hannavy, New York 2008, ISBN 0-415-97235-3, s. 1376-1379.
| |||