Lawa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
nic
Znaczniki: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) VisualEditor
m Wycofano edycje użytkownika 83.31.74.198 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to PawełMM.
Linia 1:
{{Inne znaczenia|wulkanizmu|[[Lawa (film)]]}}
[[Plik:Aa_large.jpg|thumb|250px|Lawa wulkaniczna]]
[[Plik:Pahoeoe fountain original.jpg|thumb|right|250px|10 metrowa fontanna lawy]]
'''Lawa''' – ciekły produkt działalności [[wulkanizm|wulkanicznej]], składający się głównie ze stopionych tlenków [[dwutlenek krzemu|krzemu]], [[tlenek żelaza|żelaza]], [[tlenek sodu|sodu]], [[tlenek potasu|potasu]], [[tlenek wapnia|wapnia]] i innych metali. Ma podobny skład jak [[magma]], z której stopienia powstaje, ale jest zubożona o składniki lotne.
 
Lawy można podzielić ze względu na zawartość [[dwutlenek krzemu|dwutlenku krzemu]] (SiO<sub>2</sub>) na:
* kwaśne - zawierające dużo SiO<sub>2</sub>, są lepkie i gęste, płyną wolno i stosunkowo szybko krzepną; często powodują zaczopowanie [[krater wulkaniczny|krateru]], co doprowadza do gwałtownych erupcji,
* zasadowe - zawierające mało SiO<sub>2</sub>, mają mniejszą lepkość i gęstość, dlatego szybciej płyną, a ich wylewy mają spokojny przebieg.
* pośrednie, o wartościach pomiędzy kwaśnymi a zasadowymi.
Kryterium tego podziału law jest analogicznie do skał magmowych.
 
[[Temperatura]] lawy dochodzi do 1350-1400&nbsp;°C, jej krzepnięcie następuje w temperaturach 600-800&nbsp;°C. Temperatura lawy zależy w dużej mierze od jej składu chemicznego. Lawy zasadowe mają zwykle temperaturę 1100&nbsp;°C lub więcej, a lawy kwaśne poniżej 1000&nbsp;°C. Prędkość spływu lawy uwarunkowana jest jej lepkością oraz nachyleniem podłoża. Lawy zasadowe, cieplejsze i o mniejszej ilości gazów, mają znacznie mniejszą lepkość, są bardziej ruchliwe i przy odpowiednim nachyleniu podłoża osiągają prędkość do 50 km/h (np. pomierzono prędkości rzędu 40 km/h dla wulkanów [[Mauna Kea]], [[Kilauea]]). Lawy kwaśne mają prędkości poruszania się rzędu kilku centymetrów na godzinę, notowano też, choć rzadko tempo 2-3 m/miesiąc. Objętości lawy wyrzucanej przez wulkany są różne jednak zwykle w czasie [[Erupcja wulkanu|erupcji]] wydobywa się kilkaset metrów sześciennych lawy<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Książkiewicz | imię = Marian. | tytuł = Geologia Dynamiczna | data = 1968 | wydawca = Wydawnictwa Geologiczne | miejsce = Warszawa | isbn = | strony = 663}}</ref>. Niekiedy objętość erupcji może być znacznie większa (np. erupcja wulkanu [[Laki]] na [[Islandia|Islandii]] [[1783]]-[[1784|84]] - 12 km³ lawy) <ref>[http://perso.club-internet.fr/acatte/Iceland_Laki_in_english.htm Zdjęcia i podstawowe informacje o wulkanie Laki]
</ref>. Wulkany na [[Islandia|Islandii]] potrafią wylewać lawę w tempie nawet 75 ton na sekundę<ref>[http://globalist.org.ua/eng/1441354-volcano-in-iceland-erupts-75-tons-of-magma-in-a-second Wulkan wylewający lawę w tempie 75 ton na sekundę.]</ref>.
 
Trzy częste postaci lawy to: [[Aa (lawa)|aa]], [[pahoehoe]] i [[lawa poduszkowa]].
 
{{przypisy}}
 
== Bibliografia ==
* K. Dziedzic, 1984. ''Wulkany jako przejaw aktywności wnętrza Ziemi''. Acta Universitis Wratislaviensis, 611: 7-13.
* Ryka W., Maliszewska A., ''Słownik Petrograficzny'', Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1991 (wyd. II popr. i uzup.), ISBN 83-220-0406-0
 
{{commons|lava}}
{{wikisłownik|lawa}}
 
[[Kategoria:Wulkanizm]]