Nowotaniec: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m WP:SK, drobne techniczne |
|||
Linia 109:
[[Plik:Nowoatniec - mapa katastralna (1852).jpg|thumb|250px|Plan Nowotańca z [[1852]]]]
Historia miejscowości datowana jest od [[1340]], gdy król [[Kazimierz III Wielki]] przyłączył [[Grody Czerwieńskie]] do [[Polska|Polski]]
W [[1366]] król [[Kazimierz III Wielki]] wydając przywilej lokacyjny pozwolił ''discreto Phalislao Rzoslon'' założyć wieś na prawie niemieckim (tzw. [[prawo magdeburskie]]) po obu stronach potoku zwanego [[Pielnica|Brzozowa]].
Linia 165:
== Polityka w Nowotańcu ==
Nowotaniec był przez szereg dziesięcioleci głównym ośrodkiem działalności lewicowej w powiecie sanockim. Tradycje te sięgają [[1918]], kiedy powstała tu jedna z pierwszych komunistyczna Rada Delegatów Chłopskich<ref>[[Mówia wieki]] (magazyn historyczny) Państwowe Zakłady Wydawn. Szkolnych. 1979, str. 11. " W [[1918]] robotnicy fabryki utworzyli w sanoku Radę Robotniczo-Chłopską na czele której stanął Czesław Sieradzki "</ref>. [[6 listopada]] [[1918]] na wiecu w [[Tarnobrzeg]]u proklamowano utworzenie tzw. [[Republika Tarnobrzeska|Republiki Tarnobrzeskiej]]. [[7 listopada]] powołano Radę Robotniczo–Żołnierską w [[Przemyśl]]u, tworząc tzw. Republikę Przemyską. W szeregu miejscowościach, m.in. w [[Sanok]]u, Nowotańcu, [[Nadolany|Nadolanach]] powstały rady robotniczo–chłopskie<ref name=autonazwa1 />. W okresie międzywojennym z Nowotańca wywodziło się wielu działaczy [[Komunistyczna Partia Polski|KPP]]. Mieszkali tu Ludwik, Czesław i Józef Sieradzccy, Kazimierz Konieczny, Bronisław Rakoczy (członek [[Francuska Partia Komunistyczna|Komunistycznej Partii Francji]]), Jan, Tadeusz i Feliks Dębiccy, Czesław Jakubowski, Bronisław Gackowski, [[Benedykt Krawiec]], Edward Pawiak, Władysław Drozd, Józef Długosz, a także współpracujący z nimi Andrzej Dębicki z Wolicy i Jan Próżny z Woli Sękowej. Po [[1942]] za pośrednictwem Benedykta Krawca oraz komunistów krakowskich powstała w Nowotańcu komórka organizacyjna [[Polska Partia Robotnicza|PPR]]. Pierwsze zebranie organizacyjne tej partii odbyło się w domu Józefa Długosza w Nowotańcu, po wcześniejszym kontakcie z Andrzejem Budą z Krakowa. W kilka dni później nastąpiło zaprzysiężenie nowych członków tej organizacji<ref>Tadeusz Sieradzki, Józef Sieradzki, Jan Próżny, Jan Długosz, Tadeusz Dębicki s. Jana, Kazimierz Konieczny, Tadeusz Długosz, Jan Dębicki s. Andrzeja, Bolesław Mindur, i Mieczysław Żytka. [[Edward Zając]] Z dziejów Sanoka i powiatu sanockiego str. 58. op. cit. Józef Długosz. Moich kilka wspomnień o powstaniu i działalności organizacji [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] w Nowotańcu 1943-1946. [w:] Zbiory Archiwum Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krośnie s.1-2.</ref>. Na sekretarza grupy wybrano wówczas [[Tadeusz Sieradzki|Tadeusza Sieradzkiego]]<ref>Bogdan Brzeziński, Leon Chrzanowski, Ryszard Halaba. Polegli w walce o władzę ludową . Zakład Historii Partii przy KC PZPR. Książka i Wiedza, 1970. str. 365 "Tadeusz Sieradzki, s. Czesława, ur. [[19 listopada]] 1922 r., Nowotaniec, pow. Sanok, w okresie okupacji czł. [[Polska Partia Robotnicza|PPR]] i [[Gwardia Ludowa|GL]], po wyzwoleniu czł. [[Polska Partia Robotnicza|PPR]], funkc. UBP, poległ [[15 maja]] 1945. Zastrzelony w Sanoku przez [[Antoni Żubryd|Antoniego Żubryda]], do tego czasu Sieradzki pełnił funkcję szefa sanockiego P[[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|UBP]]."</ref><ref>Andrzej Daszkiewicz. Ruch oporu w regionie Beskidu Niskiego. Min. Obrony Narodowej, 1975. str. 170. " Tadeusz Dębicki, Tadeusz Sieradzki, Józef Długosz, Czesław Jakubowski"</ref>, Nowotaniecka komórka PPR stanowiła jedną spośród 18 dzielnic Komitetu Podokręgowego "Nafta". Kontakt z okręgiem utrzymywała Jadwiga Ludwińska "Sabina", która kwaterowała w domu Anastazji Szczerby w [[Nadolany|Nadolanach]]. Późną jesienią 1943 spośród członków PPR z Nowotańca zorganizowana została grupa wypadowa [[Gwardia Ludowa|Gwardii Ludowej]]<ref>Tadeusz Sieradzki (dowódca), Józef Długosz, Kazimierz Konieczny, Mieczysław Żytka i Tadeusz Długosz. Od stycznia 1944 grupa przyjęła nowych członków. Wśród nich byli; Zdzisław Drozd, Edward Pawiak, Kazimierz Sieradzki s. Czesława, Czesław Sieradzki s. Józefa, Władysław Wojtoń. [w:][[Edward Zając]] Z dziejów Sanoka i powiatu sanockiego str. 59</ref>. W lipcu 1944 nastąpił kolejny nabór do GL. We wrześniu [[1944]] sekretarzem został Tadeusz Dębicki. Początkowo w partii było niewielu członków – 20 w Sanoku i 15 na terenie powiatu. "Rozwojowi PPR skutecznie przeszkadzała działalność zbrojnych band ukraińskich i polskich"<ref>Andrzej Daszkiewicz. Międzypartyjne stosunki polityczne w Polsce południowo-wschodniej, lata 1944-1947. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987. str. 67</ref>. Równolegle z działalnością komunistów z Nowotańca, podjęła współpracę wywiadowczą na rzecz [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] konspiracyjna komórka z [[Sanok]]a<ref>"W skład komórki wchodzili sanoccy komuniści, m.in. Jan i Aniela Hnatuśko, Władysław Leśniak oraz Stanisław i Bolesław Błaszczyk. Do 1943 komórką kierował mjr Armii Czerwonej – Zimin, a następnie płk Kowalenko ps. Wiktor. Działalnością swą grupa objęła obszar aż po Kraków". [[Edward Zając]] Z dziejów Sanoka i powiatu sanockiego w okresie okupacji hitlerowskiej 1939-1944. Księga Pamiątkowa Gimnazjum i Liceum w Sanoku. Sanok, [[1980]], nakład. 3000 egz. Druk. Kraków. str. 57-67 op. cit. Mieczysław Przystasz. s . 241.</ref>.
Działalność polityczną prowadzili również członkowie powiatowej trójki politycznej [[Stronnictwo Chłopskie|Stronnictwa Chłopskiego]] Wł. Mistrzyk i L. Harkała, komendant SCh Władysław Malik, Kazimierz Sokołowski i Stanisław Silarski "Jałowiec" z Nadolan, następnie członek Stronnictwa Ludowego, członkowie gminnej trójki w Bukowsku oraz Mieczysław Śliwiak<ref>Andrzej Daszkiewicz. Ruch oporu w regionie Beskidu Niskiego. Wydawnictwo Min. Obrony Narodowej. 1975. str. 148.; Józef Marcinkowski. Ruch ludowy w Małopolsce i na Śląsku 1939-1945. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1987. str. 665-674.</ref>. W tajemnicy przed dowódcami NOW i AK poszczególni członkowie tych organizacji przechodzili do Sch a później BCh. Według części członków AK przystąpienie dowódca — plutonu z Nowotańca Jana Banasiewicza („Bohuna") do Batalionów Chłopskich nastąpiło latem 1944<ref>[[Andrzej Brygidyn]]. Kryptonim "San": żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej, 1939-1944 str. 81.</ref>.
|