Proces umierania w teorii wadżrajany: Różnice pomiędzy wersjami

W odróżnieniu od procesu umierania opisywanego w ogólnej teorii wadżrajany terminologia [[dzogczen]] z nintik (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] sNying thig) wyróżnia również dodatkowy stan bardo zwany bardo dharmaty ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Chos-nyid Bar-do); chodzi o pierwszy, świetlisty stan bardo pomiędzy śmiercią a następnym odrodzeniem. Stan ten występuje natychmiast po ostatnim zjawisku przejrzystego jesiennego nieba i ustaje przed stanem pośmiertnym [[Bardo (stan)|bardo]] zwanego stanem przejściowym bardo (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sidpai bardo), więcej czytaj art. [[Bardo (stan)#Sześć stanów bardo|sześć stanów bardo]].

Kluczowym terminem jest [[rigpa]] "pierwotna obecność", która ujawnia się po “przedarciu się” ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Khregs chod) poza Umysł ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Sems) w czasie "samowyzwolenia się" w "pierwotnej czystości" ([[Transliteracja Wyliego|wylie.]] Ka-dak) pod koniec procesu umierania, lub w czasie "spontanicznego urzeczywistnienia" ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Lhun-Grub) zjawisk stanu bardo dharmaty natychmiast po procesie umierania{{odn|Longchen|Thondup|2002|s=191-192}}.

Zgodnie z procesem reinkarnacji według [[Dwanaście ogniw współzależnego powstawania|dwunastu ogniw współzależnego powstawania]], każda czująca istota zanim narodzi się w świecie cierpień [[Sansara|samsary]] musi najpierw ulec [[niewiedza (buddyzm)|niewiedzy]] w czasie śmierci poprzedniego życia oraz w czasie stanu pośredniego [[Bardo (stan)|bardo]] przed narodzinami. Według dzogczen niewiedza to ''marigpa'' - brak wyzwolenia, która uniemożliwia rozpoznanie pierwotnej czystości (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Ka-dak) w czasie śmierci lub nie rozpoznanie spontanicznego urzeczywistnienia ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Lhun-Grub) zjawisk stanu bardo dharmaty{{odn|Longchen|Thondup|2002|s=208}}.

Dopiero po owych nierozpoznaniach manifestuje się stopniowo Umysł (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sems), który zaczyna doświadczać zjawisk jako dualistycznie oddzielonych od niego a w wyniku tego Umysłu następuje przekształcenie się zjawisk z bardo dharmaty (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Chos-nyid Bar-do) w samsaryczne formy pięciu żywiołów (przestrzeni, wiatru, ognia, wody, ziemi) w czasie drugiego bardo (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sidpai bardo), aż do odrodzenia po stanie bardo w świecie, a po odrodzeniu życie w świecie dualności "ja - inne" i konceptualności, kiedy aktywny jest Umysł{{odn|Longchen|Thondup|2002|s=206-210}}. [[Tybetańska Księga Umarłych]] opisuje, że niezwykle trudno być obecnym w pierwszym świetlistym bardo dharmaty ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Chos-nyid Bar-do), gdzie manifestuje się naturalnie całe bogactwo oświecenia (np. mandale z postaciami buddów), gdyż nawykowo następuje owe nierozpoznanie, przekształcenie zjawisk i przechodzi się natychmiast do drugiego stanu bardo (Wyl. Sidpai bardo) w celu odrodzenia się po nim w świecie. "Przedarcie się" ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Khregs chod) do stanu rigpy w praktyce dzogczen za życia jest kluczowe, w celu osiągnięcia oświecenia według buddyzmu (stanu pierwotnego buddy) wykraczającego poza doświadczenia [[dukkha|cierpień]] samsary. Wiele pozycji źródłowych, jak i udokumentowanych relacji, przytacza przykłady znaków wskazujących na całkowite zrealizowanie nauk takich jak trekciö ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Khregs chod). Mistrzowie historyczni, jak i współcześni, pod­czas naturalnego procesu umierania przed zrealizowaniem "stanu buddy Samantabhadry" manifestują tzw. tęczowe ciało (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] ‘Ja-lus), tj. osoby takie umierają pośród świateł tęcz (w stanie trekciö) aż ciała ich znikają pozostawiając po sobie jedynie włosy i paznokcie<ref>Jedną z ostatnich relacji zamanifestowania tęczowego ciała udokumentowano w związku ze śmiercią opata klasztoru [[gelug]] Khenpo Acho ([[Transliteracja Wyliego|Wylie.:]] mkhan po a chos; 1918–1998) w http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Khenpo_Ach%C3%B6 [dostęp 27.11.2012], co potwierdza XIV Dalajlama [[Tenzin Gjaco]] na podstawie rozmów z naocznymi świadkami w swojej książce "Mind in Comfort and Ease: The Vision of Enlightenment in the Great Perfection", s. 117, Wisdom Publications, 2007, ISBN 0861714938, oraz relacja o śmierci Togden Ugyen Tendzin (1888-1962), którego bratankiem jest [[Namkhai Norbu]] w "Rainbow Body. The Life and Realization of a Tibetan Yogin, Togden Ugyen Tendzin" Namkhai Norbu, Shang Shung, 2010, ISBN 8878341061. Inne przykłady zamanifestowania tęczowego ciała opisane są w takich książkach jak "Tybetańska księga życia i umierania", s. 188, Sogjal Rinpocze, Wydawnictwo EM, Warszawa 1997, ISBN 83-86-396-03-2, "The Practice of Dzogchen", s. 83, 137-142, Rabjam Longchen, Tulku Thondup, Snow Lion Publications, New York 2002, ISBN 1-55939-179-0, "Cuda naturalnego umysłu. Esencja dzogczen w rdzennej tybetańskiej tradycji Bön", Tenzin Wangyal, Wydawnictwo Verbum Marek Górny, Katowice 1994, ISBN 83-7058-015-7.</ref>.

Bardo dharmaty ma cztery fazy; każda z nich ma szansę na osiągnięcie wyzwolenia. Muszę podkreślić, że słowa dają jedynie konceptualny obraz. Zjawiska bardo dharmaty pozostaną jedynie wyobrażeniami, dopóki adept (dzogczen) nie osiągnie rezultatów praktyki [[dzogczen|tögal]] (tj. realizując tzw. Cztery Wizje; [[Transliteracja Wyliego|wylieWylie:]]: snang ba bzhi):

# Zjednoczenie - "bóstwa"... jeżeli nie rozpoznaliście (pierwszej fazy) "spontanicznego urzeczywistnienia" rigpy, promienie swiatła i kolory zaczną łączyć się i zlewać w punkty lub kule światła różnej wielkości ([[język tybetański|tyb]]. tikle). Wewnątrz nich pojawiają się "mandale łagodnych i gniewnych bóstw" jako olbrzymie, kuliste skupiska światła, które zdają się zajmować całą przestrzeń... Wizje te odbierana są wszystkimi zmysłami, są tak intensywne, że jeśli nie rozpoznacie w nich tego czym są (ich "spontanicznego urzeczywistnienia" poza dualizmem, w jedności doświadczeń i doświadczającego, [[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Lhun-Grub) "śmiertelnie" was przerażą. Owładnięci strachem i paniką, stracicie przytomność.

# Spontaniczna obecność... rozpuszczenie się mądrości w spontaniczna obecność. Teraz w oszałamiającym spektaklu, manifestuje się cała rzeczywistość. Pojawiają się łagodne i gniewne "bóstwa", potem czyste krainy buddów i poniżej sześć światów [[Sansara|samsarycznego istnienia]]. Bezmiar owej wizji przekracza wszelkie zwyczajne wyobrażenia. Przedstawiają się wszystkie możliwości: od mądrości i wyzwolenia po pomieszanie i odrodzenie (w samsarze). W jednej chwili przypomnicie sobie wszystkie nauki, jakie kiedykolwiek otrzymaliście, w waszych umysłach obudzą się nawet nauki, o których nigdy nie słyszeliście, a potem cała wizja roztopi się w swej pierwotnej esencji (w czasie "samowyzwolenia się" w "pierwotnej czystości" ([[Transliteracja Wyliego|wylie.Wylie:]] Ka-dak), jak namiot padający po przecięciu podtrzymujących go linek (według nauk dzogczen istnieje osiem sposobów manifestowania się spontanicznego urzeczywistnienia (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Lhun-Grub) w [[nirwana|nirwanie]], lub w samsarze{{odn|Longchen|Thondup|2002|s=206}}).

[[Tybetańska Księga Umarłych]] dzieli (owe) doświadczenia bardo dharmaty na dni... poza ograniczeniami czasu i przestrzeni. Bez stabilności w praktyce (tögal; [[Transliteracja Wyliego|wylieWylie]]: thod-rgal) dni te mogą być nieprawdopodobnie krótkie. Łagodne i gniewne "bóstwa" znikną tak szybko, że nawet nie zauważymy, iż się pojawiły (gdyż nawykowo następuje owe nierozpoznanie, przekształcenie zjawisk i przechodzi się natychmiast do drugiego stanu bardo "odradzania się" (wylie.[[Transliteracja Wyliego|Wylie:]] Sidpai bardo) w celu narodzenia się po nim w świecie, np. aby świadomość "umiejscowiła się" w łonie przyszłej matki i nastąpiły kolejne narodziny [[reinkarnacja]] jako człowiek lub zwierzę, więcej czytaj artykuł [[bardo (stan)]]). }}