Sardela europejska: Różnice pomiędzy wersjami

'''Sardela europejska'''{{r|Nikolski}}, '''chamsa'''{{r|Nikolski}}, '''sardela'''{{r|Rutk}} (''Engraulis encrasicolus'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] morskiej [[ryby]] z [[Rodzina (biologia)|rodziny]] [[Sardelowate|sardelowatych]] (Engraulidae).

 

Wody [[pelagial]]ne wschodniego [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]], od [[Norwegia|Norwegii]] do południowych krańców [[Afryka|Afryki]]. Z racji swego upodobania do ciepłej wody (ok. 12–18 [[Skala Celsjusza|°C]]) jest rzadko spotykana w [[Morze Bałtyckie|Bałtyku]]. Najczęściej pojawia się w basenie [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]], [[Morze Czarne|Czarnego]], [[Ocean Atlantycki|Oceanu Atlantyckiego]] (wybrzeża [[Maroko|Maroka]], [[Hiszpania|Hiszpanii]] i [[Portugalia|Portugalii]]).

 

Niewielka, dość oścista [[Ryby|ryba]] osiągającą długość około 15 cm, czasem do 20 cm.

Bardzo wydłużone i bocznie ścieśnione ciało, niepiłkowana krawędź brzucha. [[Otwór gębowy]] w położeniu dolnym, bardzo szeroki, sięgający tylnej krawędzi oka. Górna szczęka – długa i spiczasta. Brak powiek tłuszczowych na oku i [[Linia boczna|linii bocznej]]. [[Płetwa]] grzbietowa z 15–18 miękkimi promieniami, zaczyna się pośrodku odległości pomiędzy końcem pyska, a nasadą płetwy ogonowej. W płetwie odbytowej 20–26 promieni miękkich. Nasada płetw brzusznych wysunięta przed płetwę grzbietową. Na nasadzie trzona ogonowego dwie duże [[Łuski (ryby)|łuski]]. Grzbiet zielony lub zielononiebieski, boki i strona brzuszna jasnosrebrzysta. Wzdłuż boków biegnie długa, szaroniebieska, srebrzyście lśniąca wstęga zanikająca z wiekiem ryby.

 

Stadna ryba strefy [[pelagial|otwartej wody]], ciągnąca latem w pobliże wybrzeży, skąd okresowo wchodzi również do wód słonawych. W Atlantyku podejmuje późną wiosną wędrówkę pokarmową na północ, w kierunku wybrzeży, powracając jesienią na południe, gdzie zimuje prawdopodobnie w głębszych warstwach wody.

 

Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku 2 lat przy długości 9–12 cm. [[Tarło]], zależnie od zamieszkiwanego rejonu, odbywa się w różnych porach: od czerwca do września ([[Morze Śródziemne]]), od maja do sierpnia ([[Morze Czarne]]). Owalna, swobodnie unosząca się w wodzie [[ikra]] składana jest porcjami w czasie długo ciągnącego się tarła. Maksymalna liczba składanych przez samicę jaj wynosi 20 000 sztuk. Po 2–4 dniach od złożenia wylęgają się [[Larwa|larwy]] długości ok. 3 mm.

 

Gatunek o dużym znaczeniu gospodarczym. Przetwory z sardeli europejskiej określane są [[język francuski|francuską]] nazwą ''[[anchois]]'' (wym. pol. ''ãszuạ'').

 

* [[ryby Polski]]

 

* <ref name=Nikolski>{{Cytuj książkę | nazwisko = Nikolski |imię = G. | inni = Tłum. [[Franciszek Staff]] | tytuł = Ichtiologia szczegółowa | rok = 1970 | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne|miejsce=Warszawa}}</ref>

* <ref name=Rutk>{{Cytuj książkę | nazwisko = Rutkowicz | imię = Stanisław | tytuł = Encyklopedia ryb morskich | wydawca = Wydawnictwo Morskie | miejsce = Gdańsk | data = 1982 | isbn = 83-215-2103-7}}</ref>

}}

 

* {{FishBase gatunek | id = 66| nazwa = Engraulis encrasicolus| data = 22 marca 2009}}

* {{cytuj książkę | tytuł= Mały słownik zoologiczny: ryby | data=1976 | wydawca=Wiedza Powszechna | miejsce=Warszawa}}