Tarcza (uzbrojenie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Pernambuko (dyskusja | edycje) drobne redakcyjne |
Pernambuko (dyskusja | edycje) drobne merytoryczne |
||
Linia 2:
[[Plik:Australian Aboriginal shield.JPG|thumb|Tarcze [[Aborygeni australijscy|aborygenów]]]]
'''Tarcza''' ([[język staropolski|staropol.]] ''szczyt''{{r|Kwasniewicz}})- obronna część [[uzbrojenie|uzbrojenia]] używana przez formacje konne i piesze, wyrabiana z drewna, kory, [[wiklina|wikliny]] lub [[skóra|skóry]] a z czasem głównie z drewna powlekanego skórą, często obijanego metalem lub skórą, później także w całości z metalu, współcześnie także z tworzyw sztucznych. Była używana co najmniej od okresu brązu, w [[starożytność|starożytności]] i w [[średniowiecze|średniowieczu]], tracąc na znaczeniu po wprowadzeniu [[broń palna|broni palnej]] przez [[piechota|piechotę]] i [[jazda|jazdę]], stosowana w specjalnych sytuacjach także współcześnie.
== Podział==
Występowała w różnych kształtach i rozmiarach.
* [[scutum]]
* [[clipeus]]
* parma
W historii występowały również tarcze:
* paradne lub ceremonialne - pozbawione funkcji bojowych i uzywane jedynie do ozdoby w celach reprezentacyjnych,
* normandzkie - posiadające charaktertstyczny kształt migdała,
* szermiercze - służące do [[szermierka|szermierki]],
* tarcza węgierska - w kształcie ptasiego skrzydła
== Budowa ==
Wielkie tarcze germańskie, drewniane lub plecione z [[wiklina|wikliny]], były najczęściej czworokątne i pokryte [[skóra|skórą]]. Przypuszcza się, że kształt wczesnych tarcz miał związek z taktyką walki. Europejscy wojownicy piesi stosowali zazwyczaj tarcze okrągłe, wyposażone w [[umbo]] chroniące znajdującą się za nim dłoń<ref>[http://www.muzarp.poznan.pl/muzeum/muz_pol/Wyst_czas/sl_wik/index_slwik.html Muzeum Archeologiczne w Poznaniu: ''Świat Słowian i Wikingów'']</ref>, jeźdźcy używali raczej tarcz dłuższych, owalnych, później migdałowatych, lepiej chroniących sylwetkę konnego wojownika<ref>[http://www.gazetarycerska.pl/readarticle.php?article_id=68&rowstart=1 ''Gazeta Rycerska'']</ref>. Znane z licznych i dość dobrze zachowanych wykopalisk tarcze skandynawskie z początków naszej ery i wczesnośredniowieczne tarcze wikińskie były zazwyczaj okrągłe, wykonane z kilku desek różnego rodzaju drewna, najczęściej wyposażone w umbo, wzmacniane drobnymi okuciami, niekiedy z okutym rantem. Niektóre egzemplarze były oklejane jednostronnie, obustronnie lub na krawędziach skórą, o średnicy od ok. 80 cm do 100 cm<ref>[http://www.platnerz.com/platnerz-com/scriptorium/tarczaprzeworska/tarczap.html ''Tarcza przeworska'']</ref>. Tarcze wikińskie były z reguły malowane<ref>[http://members.ozemail.com.au/~chrisandpeter/shield/shield.html ''Viking shields'']</ref>. Tarcze słowiańskie z tego okresu, zwane szczytami były często tarczami jeźdźców, wydłużonymi pionowo, do formy owalu. Zabytki ikonograficzne pokazują, że stosowanie tych typów tarcz nie było regułą, m.in. pruscy wojownicy piesi na [[Drzwi Gnieźnieńskie|Drzwiach Gnieźnieńskich]] przedstawieni są z tarczami owalnymi. W [[XII wiek|XII]] i [[XIII wiek|XIII]] w Zachodniej Europie popularne stają się tarcze normandzkie, spiczaste u dołu (wysokości. od ok. 120 cm do 180 cm, szerokości ok. 80 cm do 90 cm), zdobione jaskrawymi malowidłami, często o motywach fantastycznych zwierząt, znane m.in. z [[Tkanina z Bayeux|tkaninya z Bayeux]]. Z czasem tarcze zaczęły się zmniejszać, przybierając kształt zbliżony do trójkąta.
Linia 26 ⟶ 35:
{{Przypisy|1|przypisy=
* <ref name=Damrot>{{Cytuj książkę | autor = [[Konstanty Damrot]] | tytuł = Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde | strony = 116| miejsce = Beuthen | wydawca = Verlag von Felix Kasprzyk | data = 1896 | isbn = }}</ref>
* <ref name=Kwasniewicz>{{Cytuj książkę | autor = [[Włodzimierz Kwaśniewicz]] | tytuł = 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym hasło szczyt, szczytnicy oraz
}}
| |||