Racetrack Playa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m brak źródeł WP:WER |
→Wędrujące kamienie: pierwsza bezpośrednia obserwacja |
||
Linia 51:
Profesor [[John Reid (geolog)|John Reid]] przyprowadził sześciu doktorantów z [[Hampshire College]] i [[University of Massachusetts Amherst|Uniwersytetu Massachusetts]] w [[1995]]. Stwierdzili, że w wąskich dolinach wiatr jest ''ściśnięty'', a przez to wzmocniony. Niektóre twory geologiczne spowalniają go. Tym sposobem wiatry blisko powierzchni jeziora mogą osiągać 145 km/h zimą. Uważa się, że o połowę niższa siła wystarczy, by poruszyć wiele kamieni.
W roku 2013 naukowcom udało się bezpośrednio zaobserwować „wędrówkę kamieni” i odkryć w jakich warunkach zjawisko to występuje. Eksperyment rozpoczął się w 2011 roku, naukowcy wyposażyli wówczas kilkanaście kamieni w prezyzyjne odbiorniki [[Global Positioning System|GPS]] i ustawili w dolinie automatyczną [[stacja meteorologiczna|stację meteorologiczną]] rejestrującą warunki atmosferyczne. Zjawisko wystąpiło 21 grudnia 2013 roku, przypadkowo naukowcy byli wówczas w dolinie i mogli szczegółowo obserwować jego przebieg<ref name="Norris2014">{{Cytuj pismo | autor = Richard D. Norris, James M. Norris, Ralph D. Lorenz, Jib Ray, Brian Jackson | tytuł = Sliding Rocks on Racetrack Playa, Death Valley National Park: First Observation of Rocks in Motion | czasopismo = PLOS one | wolumin = 9 | język = en | data = 2014-08-127 | url = http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0105948 | doi = 10.1371/journal.pone.0105948}}</ref>. Do zajścia zjawiska, jak się okazało, konieczny jest rzadka kombinacja warunków:
* dno doliny musi być pokryte warstwą wody głęboką na kilka centymetrów, tak aby możliwe było utworzenie się pływającej warstwy lodu, ale aby woda nie zakrywała całkowicie kamieni;
* w mroźną noc na powierzchni musi wytworzyć się warstwa lodu o odpowiedniej grubości: zbyt cienki nie będzie dość wytrzymały, zbyt gruby spowoduje miejscami zamarznięcie zbiornika do dna;
* za dnia słońce musi ogrzać lód tak, by pękł on tworząc duże pływające po powierzchni wody płaty.
W takich warunkach nawet stosunkowo słaby wiatr wystarczy, by wprawić w ruch płaty lodu, a te będą popychać ze sobą kamienie. Kamienie poruszają się stosunkowo powoli, z prędkością kilku metrów na minutę. Autorzy pracy podają, że ruch ten jest trudny do zaobserwowania gołym okiem, ze względu na brak stałych punktów odniesienia. Jest więc możliwe, że turyści byli już wcześniej świadkami wędrówki, ale jej po prostu nie zauważyli.
== Linki zewnętrzne ==
| |||