Strukturalizm (filozofia): Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Ferdinand de Saussure.jpg|thumb|150px|Ferdinand de Saussure]]

 

Strukturalizm narodził się na początku [[XX wiek|XX]] w. w [[językoznawstwo|językoznawstwie]] za sprawą szwajcarskiego językoznawcy [[Ferdinand de Saussure|Ferdinanda de Saussure]]. Wbrew dominującym poglądom, głosił on że dany [[znak (semiotyka)|znak]] rozpoznajemy poprzez opozycję do innych znaków występujących w danym [[system]]ie. Tak więc aby rozumieć dany znak (w tym przypadku językowy) musimy znać cały język - całą [[struktura|strukturę]], w której ten znak występuje<ref>"Język jest [[system]]em, którego wszystkie części mogą i powinny być rozważane w ich synchronicznej całości "Ferdinand de Saussure, ''Kurs językoznawstwa ogólnego'', przekł. Krystyna Kasprzyk. Wyd. 1: wstęp Witold Doroszewski, Warszawa 1961.</ref>. Strukturalizm postulował, aby język badać nie jako luźny zbiór elementów, ale jako system wzajemnie sprzężonych relacji<ref>[http://portalwiedzy.onet.pl/72026,,,,strukturalizm,haslo.html Strukturalizm - WIEM, darmowa encyklopedia<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.

 

Dominującą wówczas metodologią nauk była metodologia [[pozytywizm|pozytywistyczna]], wyjaśniająca problemy przez rozbijanie ich na najbardziej podstawowe elementy, szukająca wyjaśnienia zjawisk poprzez ich [[filozofia analityczna|analizę]] i rozkład na atomowe składniki. Stąd dla pewnej grupy nauk - np. dla [[psychologia|psychologii]], [[biologia|biologii]] czy [[historia|historii]] - strukturalizm, propagujący myślenie [[synteza filozoficzna|syntetyczne]] i intuicyjne, miał znaczenie przełomowe.

 

Strukturalizm de Saussure'a miał jeszcze jedną szczególną [[teza|tezę]]: głosiła ona, że język jest systemem [[transcendencja (filozofia)|transcendentnym]] wobec świadomości mówiącego. De Saussure odróżnił język ''(langue)'' od mowy ''(parole)'', przy czym mowa jest indywidualnym aktem realizacji języka, jest indywidualna, uboczna, przypadkowa, i dzięki temu różnorodna. Reguły i konwencje niezbędne do posługiwania się mową czerpiemy z języka - abstrakcyjnego, nieuświadamianego i biernie realizowanego przez jednostkę w samym akcie mówienia. Język jest zbiorem znaków i reguł ich łączenia (konwencji), bez których nie da się realizować mowy.

 

Analogicznie, mit okazał się nie być prymitywnym wyjaśnieniem niezrozumiałych zjawisk, lecz [[element znaczący|elementem znaczącym]].

 

[[Poststrukturalizm]] wiąże się przede wszystkim z osobą [[Michel Foucault|Michela Foucaulta]]. Zajmował się on "archeologią wiedzy"<ref>"Archeologia" to termin w filozofii Foucaulta występujący w szczególnym znaczeniu: chodzi o dyskurs zajmujący się badaniem historycznej ewolucji roli i znaczenia pojęć takich jak podmiot, władza, wiedza etc.</ref>: analizował rozmaite pojęcia tak, by pokazać, że pewne oczywiste dla nas mechanizmy pojmowania świata są współczesnymi wynalazkami, nieznanymi wcześniej w dziejach.