Trzciana (powiat rzeszowski): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m dodanie kodu SIMC
m MalarzBOT: porządkowanie poziomów nagłówków
Linia 28:
'''Trzciana''' – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo podkarpackie|województwie podkarpackim]], w [[powiat rzeszowski|powiecie rzeszowskim]], w [[Świlcza (gmina)|gminie Świlcza]].
 
=== Legenda powstania Trzciany ===
W czasach najazdów tatarskich, w tutejszej okolicy pełnej [[Bagno|bagien]] i [[Torfowisko|torfowisk]], mieli podobno znaleźć schronienie czterej mnisi. Uciekli oni ze zniszczonego przez [[Tatarzy|Tatarów]] [[Sandomierz]]a. Wybudowali tu szałas z trzcin i mchu oraz drewnianą kapliczkę pw. św. Wawrzyńca (ku czci patrona jednego z nich). Okolice porośnięte [[Tatarakowce|tatarakiem]], [[sitowie]]m i [[Trzcina|trzciną]] nazwali Trzcianą. W miejscu kapliczki wybudowano później kościół pw. św. Wawrzyńca.
 
=== Właściciele wsi ===
Trzciana została założona pod koniec XIV wieku. Pierwszym wzmiankowanym w źródłach właścicielem wsi (1414 r.) był niejaki Paweł, dziedzic Trzciany i [[Dąbrowa (powiat rzeszowski)|Dąbrowy]]. Właściciele: w 2. poł XV wieku właścicielką Trzciany była Anna, która wychodząc za mąż za Jana Sopichowskiego z [[Będziemyśl]]a, wniosła mu w posagu tę posiadłość. W rękach rodziny Sopichowskich Trzciana (wraz z Dąbrową) utrzymała się do połowy XVI wieku. W 2. poł. XVI i 1. poł. XVII stulecia obięli ją w posiadanie Leśniewscy. W 2. poł. XVII wieku przeszła w ręce, kolejno: Lubomirskich i Potockich. U schyłku XVII wieku Trzciana znalazła się posiadaniu rodu Hynków [[Topór (herb szlachecki)|herbu Topór]]. Na przełomie XVIII/XIX wieku właścicielem wsi był Aleksander Pilincki, a w latach 30. XIX wieku Franciszek Potocki. Niedługo potem wieś zakupiła rodzina Christianich. W 1844 r. posiadał ją Jan Christiani Grabiński. W 2. poł XIX i 1. poł. XX wieku posesorami obszarów dworskich Trzciany byli kolejni przedstawiciele rodu Christiani Kronwald: Teodor i Luidgarda oraz Henryk i jego żona Olga. Rodzina Christianich utrzymała się w Trzcianie aż do zakończenia [[II wojna światowa|II wojny światowej]] (1944-1945), kiedy dwór został przejęty przez ówczesne władze a obszar dworski [[Parcelacja|rozparcelowany]].
 
=== Parafia ===
Parafię Trzciana [[Erygowanie|erygowano]] w 1417 r. Do lat 80./90. XX wieku tworzyły ją: Trzciana ze Słotwinką, Dąbrowa i [[Błędowa Zgłobieńska]]. Obecnie parafię tworzy Trzciana ze Słotwinką. Nad wsią góruje kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca, murowany, [[Neogotyk|neogotycki]], wybudowany w latach 1897 – 1898.
 
=== Inicjatywy gospodarczo-społeczne i kulturalne ===
Wieś Trzciana pod koniec XIX i w XX wieku brylowała w okolicy inicjatywami gospodarczymi i obywatelskimi. Już w 1. poł. XIX wieku istniała we wsi szkoła parafialna, która utrzymała się do powołania etatowej szkoły ludowej w 1875 r. Od 1880 r. funkcjonował w Trzcianie gminna kasa pożyczkowa. Pod koniec XIX wieku powołano do życia [[kółko rolnicze]]. W 1899 r. złożono spółkę oszczędności i pożyczek (późniejszą [[Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa|Kasę Stefczyka]]). Od 1900 r. zaczął działać w Trzcianie amatorski teatr, w 1912 r. [[orkiestra dęta]], a w 1932 r. chór mieszany. W latach 1907 – 1913, Antoni Smagała, razem z wspólnikami, prowadził spółkę włościańską, zajmującą się eksploatacją torfu na opał. W 1908 roku założono trzciańską straż pożarną, a w roku 1909 drużynę [[Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”|Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”]]. Tuż przed wybuchem II wojny światowej (lata 1938 -1939) ruszyła produkcja w spółdzielczej cegielni, która już w okresie powojennym miał duży udział w przebudowie Trzciany.
 
Linia 47:
[[Bratkowice]], [[Świlcza]], [[Dąbrowa (powiat rzeszowski)|Dąbrowa]], [[Woliczka]], [[Błędowa Zgłobieńska]].
 
=== Zobacz też ===
* [[Trzciana]]