Aleksander Józef Lisowski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mix321 (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
m MalarzBOT: dodanie daty do szablonu fakt na podstawie edycji http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander%20J%C3%B3zef%20Lisowski&diff=prev&oldid=40679185
Linia 22:
Ród Lisowskich pochodził z Pomorza, a z czasem osiedlił się na Litwie{{fakt|data=2014-10}}. Urodził się prawdopodobnie w 1575 roku, jako jedno z dwanaściorga dzieci Jana Lisowskiego. O jego młodości nie wiadomo wiele, pierwszą pewną informacją jest służba w oddziałach walczących dla hospodara mołdawskiego w 1599 roku. Po klęsce Mołdawian [[Bitwa pod Bukowem|pod Bukowem]] Lisowski przeszedł na stronę zwycięskiego [[Jan Zamoyski|Jana Zamoyskiego]]. Następnie służył w Inflantach. Już w 1604 roku stał na czele konfederacji żołnierzy, którzy zbuntowali się z powodu niewypłacenia żołdu{{r|ah2209}}. Jako porucznik husarskiej chorągwi walczył przeciw Szwedom w [[bitwa pod Kircholmem|bitwie pod Kircholmem]]{{fakt|data=2014-10}}. Za przywódczą rolę w buncie został skazany na banicję, ale wyroku nie wykonano. W czasie [[rokosz Zebrzydowskiego|rokoszu Zebrzydowskiego]] stanął po stronie rokoszan z chorągwią kozaków, a po przegranej bitwie przeciw wojsku królewskiemu pod Guzowem uszedł z pola bitwy{{r|ah2209}}.
 
W 1607 roku na czele 200 żołnierzy zaangażował się w moskiewską wojnę domową ([[dymitriady]]), stając na służbie u [[Dymitr Samozwaniec II|Dymitra Samozwańca]]. W ciągu roku zwerbował na miejscu kolejnych żołnierzy, a w 1609 roku jego oddział liczył 5.000 zbrojnych{{r|ah2209}}. W swoim oddziale miał m.in. [[Kozacy dońscy|kozaków dońskich]], z którymi zajął tereny od ujścia Wołgi do Donu{{fakt|data=2014-10}}. Rok później przeszedł na służbę u Zygmunta III, przygotowującego wyprawę na Rosję i w następnym roku został powołany przez [[Jan Karol Chodkiewicz|Jana Karola Chodkiewicza]] do stworzenia lekkiej jazdy, nie obciążającej skarbu [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]], co oznaczało przyzwolenie na rabunek. Również w 1611 roku Sejm unieważnił nałożoną na niego karę banicji za wykroczenia popełnione w Inflantach{{r|ah2209}}. Lisowski zwerbował tysiąc szlachty służącej tylko za obietnice łupu, lecz szybkiej i sprawnej. Zasłynął prowadząc w czasie [[wojna polsko-rosyjska 1609-1618|wojny polsko-rosyjskiej]] wojnę podjazdową na północnych i wschodnich terenach [[Rosja|państwa moskiewskiego]]{{fakt|data=2014-10}}, aż po [[Morze Białe]]{{r|ah2209}}. W 1615 roku na rozkaz Chodkiewicza zdobył [[Briańsk]], Bilichów, Torsk, Kazym i Halecz. W odwrocie walczył z oddziałami Kukarina i Łopatyna{{r|ah2209}}, jednak udało się mu powrócić na czele oddziału do Warszawy w 1616 roku, tam też został entuzjastycznie powitany na Sejmie i nagrodzony kwotą 10.000 złotych. Wkrótce po uroczystym powitaniu został ponownie wysłany do Rosji i w czasie tej wyprawy zmarł nieoczekiwanie{{r|ah2209}} rażony paraliżem w obozie pod Starodubnem.
 
[[Józef Bartłomiej Zimorowic]] napisał ku jego czci elegię, wydaną w 1620 roku{{r|ah2209}}.