Ordynacja większościowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m wstawienie informacji o błędnych parametrach
drobne techniczne
Linia 1:
'''Ordynacja większościowa''' – system [[Ordynacja wyborcza|ordynacji wyborczej]], w którym mandaty otrzymują kandydaci, bądź tylko jeden kandydat, który uzyskał określoną prawem większość głosów w danym [[Okręg wyborczy|okręgu wyborczym]]. {{fakt|Za typową ordynację większościową wielu politologów uważa system ordynacji wyborczej w jednomandatowych okręgach 'pierwszy na mecie', gdzie zwycięża tylko jeden kandydat|03-2013|data=2013-03}}.
 
{{fakt|Większościowa ordynacja wyborcza do niedawna przeciwstawiana była w naukach społecznych tzw. systemowi [[ordynacja proporcjonalna|ordynacji proporcjonalnej]]|data=<!-- UWAGA: ten parametr nie jest uwzględniany przez szablon; Zobacz [[WP:DUPLIKATY]] -->03-2013|data=2013-03}}. W praktyce jednak podział ten okazuje się nieprecyzyjny, gdyż obok wielomandatowej ordynacji proporcjonalnej ([[Rumunia]], [[Belgia]], [[Ukraina]], [[Polska]]) występuje też wielomandatowa ordynacja większościowa (np. w Japonii do 1993 roku oraz w wyborach senackich w Polsce do 2010 roku gdy w okręgu wielomandatowym wygrywało kilku kandydatów, którzy zdobyli najwięcej głosów) lub proporcjonalny (poprzez [[pojedynczy głos przechodni|głos przechodni]]) system jednomandatowy ([[Australia]]). Jednomandatowa ordynacja większościowa typu 'pierwszy na mecie' stosowana jest w Polsce od 2011 r. w wyborach do Senatu<ref name=autonazwa1>ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy ({{Dziennik Ustaw|2011|21|112}})</ref>. O tym że głosowanie jest większościowe decyduje rezultat uwzględniający preferencje tylko jednej, najsilniejszej grupy wyborców, a nie wszystkich głosujących, którzy oddali głos skuteczny (a więc poprawnie wypełnili kartę do głosowania). System większościowy pojawia się zatem w przypadku zastosowania ordynacji 'pierwszy na mecie' w jednomandatowych okręgach, przy zastosowaniu tej samej zasady w okręgu wielomandatowym (w tym przypadku można więc mówić o typie 'dwóch/trzech/ lub czterech pierwszych na mecie'), oraz w jednomandatowych okręgach z głosowaniem w dwóch turach, gdzie do drugiej tury przechodzi dwóch najsilniejszych kandydatów z pierwszej tury ([[Francja]]).
 
Porównując system większościowy 'dwóch/trzech/czterech pierwszych na mecie' z systemem [[pojedynczy głos przechodni|Brytyjskiej Reprezentacji Proporcjonalnej]] łatwo zauważyć że jedyną różnicą między metodami wyborczymi, która decyduje o tym czy procedurę wyborczą należy uznać za proporcjonalną lub większościową jest występowanie lub też brak głosowania za pomocą skali rangowej z metodą redukcji najmniej istotnych obserwacji (najmniej pożądanych kandydatów). A zatem występowanie lub brak zastosowania "głosu przechodniego", który może występować zarówno w odmianie wielomandatowej (np. BRP) jak i w jednomandatowym wariancie (np. proporcjonalnym głosie alternatywnym), pozwala rozpoznać czy w typologii ordynacji wyborczych daną ordynację należy umieścić w kategorii ordynacji większościowych czy też proporcjonalnych. Wyjątkiem o którym należy pamiętać jest głosowanie na zamknięte listy partyjne z formułą [[Metoda d'Hondta|d'Hondta]] lub [[Metoda Sainte-Laguë|Sainte-Laguë]], gdzie proporcjonalność wyniku wyborów wobec preferencji wyborców uzyskiwana jest poprzez przydział mandatów parlamentarnych w proporcji do głosów oddanych na daną partie, a nie poprzez bezpośrednio proporcjonalne do preferencji wyborczych rozdzielanie głosów między kandydatów. Można więc powiedzieć że system zamkniętych list partyjnych jest kolektywną wielomandatową ordynacją proporcjonalną. Indywidualistyczne ordynacje proporcjonalne i większościowe (takie jak Brytyjska Reprezentacja Proporcjonalna, jednomandatowe 'pierwszy na mecie' lub alternatywnego głosu proporcjonalnego, bądź wielomandatowe 'dwóch/trzech/czterech na podium') wydają się lepiej odzwierciedlać duch demokracji, w której najistotniejszą rolę odgrywają prawa jednostki do niezależnego funkcjonowania w społeczeństwie, nie zaś prawa określonych organizacji skonstruowanych hierarchicznie do decydowania o jednostce.