Eyrbyggja saga: Różnice pomiędzy wersjami
nowa strona |
(Brak różnic)
|
Wersja z 15:23, 16 lis 2014
Eyrbyggja saga (Saga o mieszkańcach Eyri) – XIII-wieczna islandzka saga opisująca historię długiej waśni pomiędzy dwoma nordyckimi wodzami, Snorrim Goðim i Arnkelem Goðim. Postać Snorriego pojawia się także w Sadze o Gislim (był on siostrzeńcem głównego bohatera) oraz w Sadze o Njalu i Sadze rodu z Laxdalu.
Eyrbyggja saga nie jest napisana w tak artystyczny sposób jak chociażby Saga o Egilu, czy Saga o Njalu, ale niemniej jednak jest cenna z kilku innych powodów. Zawiera bowiem opisy zarówno historyczne jak i folklorystyczne: stare rytuały, pogańskie praktyki, przesądy i wierzenia[1]. Znajduje się w niej też kilka odniesień do kolonizacji Grenlandii, wzmianka o wyprawie do Winlandii oraz podróż Guðleifra Guðlaugssona i jego ludzi do Irlandii Wielkiej.
Charakterystyka
Saga została spisana prawdopodobnie w połowie lub pod koniec XIII wieku przez nieznanego autora, a jej poszczególne fragmenty przetrwały w licznych manuskryptach z XIII i XIV wieku[2]. Wydarzenia w niej przedstawione rozpoczynają się na początku IX wieku, w czasie nordyckiej kolonizacji Islandii, ale większość opisanych zdarzeń ma miejsce na przełomie X i XI wieku. Niektóre opisy wskazują na to, że jej autor znał Sagę rodu z Laxdalu i Sagę o Egilu.
Choć wiele przedstawionych w tekście miejsc i ludzi jest prawdziwych, to niektóre wydarzenia wydają się wątpliwe. Ponadto autor wyraźnie skłania się do faworyzowaniu Snorriego, względem innych bohaterów. Wynikać to może z tego, że twórcą sagi był przypuszczalnie chrześcijański uczony lub mnich, który pragnął uhonorować w ten sposób Snorriego za popularyzację chrześcijaństwa na Islandii. Tekst przedstawia też stopniowe przechodzenie ludności z pogaństwa na chrześcijaństwo, które z grubsza trwało dwadzieścia lat.
Historie przytoczone w sadze często obracają się wokół walk wynikających z chciwości, lęku, ambicji lub jawnej podłości. Wszystkie wydarzenia rozgrywają się na niewielkim islandzkim półwyspie Snæfellsnes. Zamieszkujące go klany bezustannie toczą ze sobą walki o drewno, ziemię i zwierzęta. Snorri i Arnkel jako wikińscy wodzowie udzielają im rad oraz pozwoleń na podjęcie działań prawnych lub fizycznych przeciwko sprawcom, którzy wyrządzili im krzywdę.
Najważniejsi bohaterowie
Snorri
Snorri był jednym z wikińskich wodzów, którego autor sagi przedstawił jako mądrego i roztropnego człowieka. Główna część tekstu skupia się wokół jego życia i tego jak przeszedł z pogaństwa na chrześcijaństwo, które ogłosił oficjalną religią Islandii. Zezwolił także na wznoszenie chrześcijańskich kościołów na półwyspie Snæfellsnes[3].
Jednak Snorri nie zawsze kierował się chrześcijańskimi wartościami. Rozdział 37 opisuje, jak razem ze swoimi przybranymi braćmi zabija innego wikińskiego wodza – Arnkela, gdy ten pracuje w swoim gospodarstwie. Winni stają przed sądem, ale tylko jeden z nich, Thorleif Thorbrandsson zostaje skazany[4]. Później Snorri staje po stronie swoich przybranych braci, gdy ci toczą waśnie z rodziną Thormoda Thorlakssona. Razem z nimi bierze udział w kilku bitwach, a podczas jednej z nich ratuje im życie, gdy zostają ranni. Ostatecznie jednak zostaje zawarty pokój, za sprawą Snorriego, który zaręcza swoją córkę z synem Thormoda Thorlakssona. Po unormowaniu się sytuacji między zwaśnionymi stronami, Snorri podejmuje próbę zabicia Bjorna Asbrandssona, który miał romans z jego siostrą Thurid, gdy ta była w związku z Thoroddem, który on zaaranżował. Bjornowi udaje się ujść z życiem, ale zostaje zmuszony do opuszczenia Islandii[5].
W późniejszych latach Snorri z powodzeniem przeciwstawia się Ospakowi Kjallakssonowi – wikingowi, który z grupą swoich ludzi regularnie napada i plądruje okoliczne posiadłości. W końcu udaje się zabić wszystkich grabieżców, łącznie z Ospakiem. Oszczędzony zostaje jedynie jego syn, któremu Snorri pozwala zachować gospodarstwo ojca[6].
Arnkel
Arnkel był wikińskim wodzem mieszkającym w Holyfell. Saga często przedstawia go jako wroga Snorriego. Ich spór rozpoczął się po tym, jak ojciec Arnkela, Thorolf, oskarżył Snorriego o kradzież drewna. Ponieważ z czasem Arnkel zaczął sobie rościć prawa do dużych obszarów ziemi na półwyspie, ich spór doprowadził do otwartej walki. W końcu Snorri razem ze swoimi przybranymi braćmi zaatakował i zabił Arnkela, gdy ten pracował w swoim gospodarstwie[4].
Eryk Rudy
Saga wspomina również o odkryciu Grenlandii przez Eryka Rudego. Miał on tam mieszkać przez trzy zimy, a następnie powrócić na Islandię. Po kolejnej zimie wyruszył znów, by osiąść tam na stałe. W tekście brak informacji, kiedy dokładnie to miało miejsce, ale są przesłanki, które sugerują, że było to czternaście lat przed tym, jak Snorri ogłosił chrześcijaństwo oficjalną religią Islandii[7].
- ↑ Anna Wojtyńska: O staroislandzkiej literaturze i jej znaczeniu przy odtworzeniu mitologii Skandynawii. islandia.org.pl. [dostęp 2014-11-15]. (pol.).
- ↑ Jesse Byock: Viking Age Iceland. Londyn: Penguin Books Ltd., 2009, s. 99, 100, 104.
- ↑ Eyrbyggja saga – chapter 15. sagadb.org. [dostęp 2014-11-15]. (ang.).
- ↑ a b Eyrbyggja saga – chapter 37. sagadb.org. [dostęp 2014-11-15]. (ang.).
- ↑ Eyrbyggja saga – chapter 47. sagadb.org. [dostęp 2014-11-15]. (ang.).
- ↑ Eyrbyggja saga – chapter 62. sagadb.org. [dostęp 2014-11-15]. (ang.).
- ↑ Eyrbyggja saga – chapter 24. sagadb.org. [dostęp 2014-11-15]. (ang.).