Wikipedia

Umowa graniczna pomiędzy Polską a ZSRR z 16 sierpnia 1945 roku: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
[[Plik:Linie A-F ang.png|thumb|245px|[[Linia Curzona]] i [[linia Namiera]]]]
Umowa pomiędzy [[Polska Rzeczpospolita Ludowa#Lata 1944–1952 (Rzeczpospolita Polska)|Rzecząpospolitą Polską ]] a [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich]] na temat przebiegu granicy polsko-sowieckiejradzieckiej zawarta w [[Moskwa|Moskwie]] 16 sierpnia 1945<ref>Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej ({{Dziennik Ustaw|1946|2|5}}).</ref>.
 
Powołując się na ustalenia [[Konferencja jałtańska|konferencji jałtańskiej]] (zwanej też krymską) wyznaczono nową granicę wzdłuż "[[Linia Curzona|linii Curzona]]", '''z odchyleniami od tej linii na rzecz Polski''', co podkreślano w ówczesnej propagandzie komunistycznej wskazując na tekst umowy (chociaż faktycznie było odwrotnie).
 
W imieniu RP umowę podpisał [[Edward Osóbka-Morawski]], a w imieniu ZSRR [[Wiaczesław Mołotow]]. Wymiana ratyfikowanych dokumentów nastąpiła [[5 lutego]] [[1946]] w [[Warszawa|Warszawie]], i od tego dnia umowa była obowiązującą, tzn. od tego dnia ''de iure'' istnieje w swoim dzisiejszym kształcie polska granica wschodnia (poza mniejszymi późniejszymi zmianami (zob. [[Umowa o zmianie granic z 15 lutego 1951]]). Zakończyła się tym samym formalnie okupacja [[Kresy Wschodnie|Kresów]] (chociaż opór zbrojny i represje wobec ludności trwały do początku lat pięćdziesiątych) oraz w drodze cesji nabył to terytorium [[ZSRR|Związek SowieckiRadziecki]]. W świetle prawa polskiego wszystko co działo się wcześniej na Kresach Wschodnich w granicach określonych w [[Traktat ryski (1921)|traktacie ryskim]] działo się na terytorium RP.
 
Podstawą wytyczenia granicy miała być tzw. linia Curzona. Faktycznie granica wschodnia odchylała się na długości 80 km od styku z granicą litewską ku południowi na niekorzyść Polski, w tym maksymalnie w rejonie [[Grodno|Grodna]] o 22 km (gdzie linia Curzona przebiegała wzdłuż [[Niemen (rzeka)|Niemna]]), chociaż w umowie granicznej z 1945 r. (art. 1) stwierdzano formalnie (propagandowo) jedynie o odchyleniach na rzecz Polski od tzw. linii Curzona („to Zachód wymyślił tę linię, a my jeszcze od niej odstępujemy na rzecz Polski”). Nie było to nawet zgodne ze zobowiązaniami podjętymi wobec aliantów zachodnich w [[Konferencja jałtańska|Jałcie]] według których granica miała być wzdłuż tzw. "linia Curzona z odchyleniami na rzecz Polski"<ref>P. Eberhardt, ''Polska granica wschodnia 1939-1945'', s. 204-205.</ref>.
W rezultacie po stronie [[ZSRR|sowieckiejradzieckiej]] znalazły się takie regiony i miejscowości jak np. zamieszkane w 100% przez Polaków [[Suwalszczyzna Sopoćkińska]] i [[Odelsk]]. Jedynym wyjątkiem na całej długiej granicy polsko-sowieckiejradzieckiej, gdy ustalono jej przebieg na wschód od tzw. linii Curzona, czyli na korzyść Polski, jest przypadek [[Białowieża|Białowieży]]<ref>P. Eberhardt, ''Polska granica wschodnia 1939-1945'', s. 155.</ref>.
 
Mieszkańcy miejscowości po zachodniej stronie tzw. linii Curzona przez długi czas łudzili się, że administracja sowieckaradziecka jest jedynie czasowa. Zbierali podpisy, pisali do władz w Warszawie, stawiali bierny i czynny opór sowietyzacji (zob. [[Dorguń|wypadki w Dorguniu]] w 1953 r.) albo zagrożeni represjami masowo uciekali na zachód (zob. [[Odelsk]])<ref>Stanisław Poczobut Odlanicki, ''Po wioskach i okolicach'', http://kresy24.pl/14481/przewodnik-wedrowki-po-grodzienszczyznie-szlak3/</ref>.
 
== Źródła ==
Art. 1 Umowy z 16 sierpnia 1945 r.: ''Zgodnie z decyzją Konferencji Krymskiej [strony zgodziły się] ustalić granicę państwową między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem SRR wzdłuż „linii Curzona” z odchyleniami od niej na rzecz Polski w niektórych rejonach od pięciu do ośmiu kilometrów, zgodnie z załączoną mapą w skali 1:500000, ustępując Polsce dodatkowo [...]''
 
Tak podsumowuje "rokowania" polsko-sowieckieradzieckie w sprawie granicy uczestnik rozmów polski geograf [[Stanisław Leszczycki]]:
 
''W efekcie ostatecznym wszystkie poprawki Polski zostały odrzucone. Wniosek jest taki, że ZSRR przyjął najkorzystniejszą dla siebie interpretację linii Curzona, a w swojej zachłanności przekroczył granicę przyzwoitości - tu przejawił się znów imperializm sowiecki, bezwzględność, brak wielkoduszności i bardzo silna przewaga. Właściwie granica została podyktowana bez rzeczowej dyskusji i bez uwzględniania w najmniejszej mierze potrzeb Polski.''<ref>P. Eberhardt, ''Polska granica wschodnia 1939-1945'', s. 202-203.</ref>
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Umowa_graniczna_pomiędzy_Polską_a_ZSRR_z_16_sierpnia_1945_roku”