Majorka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Zobacz też: + Wikisłownik
Linia 12:
| stopniN = 39 | minutN = 37 | sekundN = 0
| stopniE = 2 | minutE = 59 | sekundE = 0
| stopniW = | minutW = | sekundW =
| stopniS = | minutS = | sekundS =
| mapa_wyspy = Grafika:Baleares-rotulado.png
| galeria_commons = Category:Mallorca
Linia 19:
}}
[[Plik:Flag of Mallorca.svg|thumb|200px|Flaga Majorki]]
'''Majorka''', ([[język hiszpański|hiszp.]] i [[język kataloński|kat.]] ''Mallorca'') – największa w [[archipelag]]u [[Baleary|Balearów]] [[wyspa]] [[Hiszpania|hiszpańska]] na [[Morze Śródziemne|Morzu Śródziemnym]] o długości około 100 km i powierzchni 3600 km². Zamieszkuje ją około 846 000 mieszkańców. Głównym miastem i stolicą wyspy jest [[Palma de Mallorca]].
 
Wyspa jest zbudowana głównie z wapieni mezozoicznych. Wzdłuż północno-zachodnich wybrzeży wyspy rozciąga się skrasowiałe pasmo górskie ''[[Serra de Tramuntana]]'', z najwyższym szczytem [[Puig Major]], wznoszącym się na wysokość 1445 m [[n.p.m.]] Drugim co do wysokości szczytem jest [[Puig de Massanella]] - 1367 m [[n.p.m.]] Południowo-wschodnią część wyspy zajmuje wyżyna z rozwiniętą rzeźbą krasową, część centralna natomiast ma charakter nizinny. Leży w strefie klimatu śródziemnomorskiego z suchym latem i opadami w zimie sięgającymi 650 mm na rok.
 
W środkowej części wyspy, gdzie znajduje się urodzajna nizina, uprawia się [[winorośl]]a, [[Oliwka (roślina)|oliwki]], [[Truskawka|truskawki]], [[figowiec|figi]], [[cytrus]]y i [[warzywa]]. W górach prowadzi się wypas owiec. Na wyspie przeważa przemysł spożywczy i rzemiosło artystyczne (biżuteria, ceramika), nastawione na obsługę licznych turystów. Wyspa słynie ze swych kąpielisk i salin morskich.
 
== Historia ==
Jako pierwsi około 1000 r. p.n.e zajęli [[FenicjanieFenicja]]nie, następnie przez kilka wieków na wyspie panowali [[Grecja|Grecy]], którzy nadali Balearom nazwę od słowa ''ballein'' czyli strzelać z procy. Z wyspy wywodzili się procarze, którzy brali udział w [[wojny punickie|wojnach punickich]].
W starożytności należała do [[Kartagina|Kartaginy]] i [[Starożytny Rzym|Rzymu]] (przez 5 wieków), którzy założyli na Majorce miasta [[Pollentia]] (obecnie [[Alcúdia]]) i [[Palmaria]] (obecnie [[Palma de Mallorca]]), przejściowo była podbita przez [[Wandalowie|Wandalów]] i [[Wizygoci|Wizygotów]] (V i VI wiek n.e), a później przez [[Arabowie|Arabów]], którzy ostatecznie zdobyli Majorkę w 902 r. n.e. W wyniku [[Rekonkwista|rekonkwisty]] od 12 września [[1229]] w posiadaniu [[Aragonia|Aragonii]]. W latach [[1276]]–[[1349]] stanowiła część samodzielnego [[Królestwo Majorki|Królestwa Majorki]]. Później znowu aragońska i hiszpańska.
 
W swojej historii Majorka była też wielokrotnie obiektem ataków [[pirat]]ów. U jej zachodniego brzegu, na wysepce [[Sa Dragonera]], [[Barbarossa (admirał otomański)|Barbarossa]] miał swoją bazę. Wiele miast w tych czasach powstawało w oddaleniu od brzegu, aby uniknąć złupienia przez piratów.
 
W latach [[1838]]–[[1839]] przez jakiś czas gościł na niej [[Fryderyk Chopin]], co upamiętnia otwarte w [[1929]] muzeum kompozytora w miejscowości [[Valldemossa]]. W czasach dyktatury [[Francisco Franco|generała Franco]] zakazano używania na wyspie innego języka niż [[język hiszpański]], choć obecnie na wyspie status języka urzędowego ma zarówno język hiszpański, jak i [[język kataloński]].
Od lat 50. XX wieku na Majorce doszło do burzliwego i niekontrolowanego rozwoju turystyki. Początkowo budowano gigantyczne betonowe hotele, które znacznie szpeciły naturalny krajobraz. W latach 90. XX wieku jednak wyburzono wiele betonowych molochów i obecnie powstające hotele mają bardziej kameralny charakter i muszą spełniać warunki ochrony środowiska naturalnego. W roku 1999 wprowadzono na wyspie [[podatek ekologiczny]] wynoszący 1 [[euro]] dziennie od przebywającego turysty, co spotkało się jednak z negatywną reakcją i doprowadziło do spadku liczby turystów. W 2003 wycofano się z tego podatku.
Linia 61 ⟶ 63:
* [[Esporles]]
* [[Estellencs]]
* [[Felantix|Felanitx]]
* [[Fornalutx]]
* [[Inca]]
Linia 78 ⟶ 80:
* [[Sa Pobla]]
|width="33%"|
* [[Pollensa|Pollença]]
* [[Porreres]]
* [[Puigpunyent]]
Linia 100 ⟶ 102:
<gallery>
Plik:Spring fields Mallorca.jpg|Wiosenne pola na Majorce
Plik:South majorca in winter.jpg|Południowa Majorka w styczniu (kwitnące [[Migdałowiecmigdałowiec zwyczajnypospolity|migdałowce]]
Plik:Road to sa calobra.jpg|Droga do [[Sa Calobra]]
Plik:Delfinarium Mallorca 2006.jpg|Marine Land, delfinarium