Wikipedia

Wikipedysta:Magnusson/brudnopis: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
mNie podano opisu zmian
Linia 2:
'''Argentyna''' (''Argentina'', Republika Argentyńska – ''República Argentina'') – [[państwo]] w [[Ameryka Południowa|Ameryce Południowej]], nad południowym [[Ocean Atlantycki|Atlantykiem]]. Graniczy z [[Chile]] na zachodzie, [[Boliwia|Boliwią]] i [[Paragwaj]]em na północy, [[Brazylia|Brazylią]] i [[Urugwaj]]em na północnym wschodzie. Argentyna rości pretensje do archipelagu [[Falklandy|Falklandów]] oraz części [[Antarktyda|Antarktydy]]. Nazwa "Argentyna" pochodzi od [[łacina|łacińskiego]] ''argentum'' ([[srebro]], ''plata ''po [[Język hiszpański|hiszpańsku]]) jest związana z [[Sierra de la Plata|legendą o górach pełnych srebra]] która była powszechna pośród pierwszych Europejskich odkrywców [[Nizina La Platy|Niziny La Platy]].
 
Argentyna zajmuje jedno z najwyższych miejsc w rankingach [[Wskaźnik rozwoju społecznego|Wskaźnika rozwoju społecznego]], [[PKB per capita]] i jakości życia pośród krajów Ameryki Łacińskiej.<ref name=":0">{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł = Human Development Reports | url = http://web.archive.org/web/http://hdr.undp.org/en/media/hdr_20072008_en_complete.pdf | opublikowany = | data = | data dostępu = 2015-01-05 }}
Argentyna zajmuje jedno z najwyższych miejsc w rankingach [[Wskaźnik rozwoju społecznego|Wskaźnika rozwoju społecznego]], [[PKB per capita]] i jakości życia pośród krajów Ameryki Łacińskiej.<ref name=":0">{{cita web |url=http://web.archive.org/web/http://hdr.undp.org/en/media/hdr_20072008_en_complete.pdf|título=Human Development Report|fechaacceso=19 de junio de 2008|año=2007|formato=PDF|editorial=United Nations Development Programme |idioma=inglés}}</ref> Według statystyk [[Bank Światowy|Banku Światowego]] argentyński Produkt Krajowy Brutto zajmuje 21 miejsce na świecie<ref name=":1">{{cita web| idioma = inglés | url= http://databank.worldbank.org/data/download/GDP.pdf | título-trad =Tabla de PIB | título = GDP table |formato= PDF |fechaacceso= 17 de mayo de 2014}}</ref> a według [[Międzynarodowy Fundusz Walutowy|Międzynarodowego Funduszu Walutowego]] biorąc pod uwagę parytet siły nabywczej argentyńska ekonomia zajmuje 23 miejsce na świecie.<ref name=":2">{{cita web|url= http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=57&pr1.y=11&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=PPPGDP&grp=0&a= |editorial=Fondo Monetario Internacional|fechaacceso=11 de noviembre de 2014}}</ref> Argentyna jest członkiem – założycielem [[Unia Narodów Południowoamerykańskich|Unii Narodów Południowoamerykańskich]] oraz [[Mercosur]], a także członkiem [[Organizacja Państw Iberoamerykańskich|Organizacji Państw Iberoamerykańskich]], [[Bank Światowy|Banku Światowego]], [[Światowa Organizacja Handlu|Światowej Organizacji Handlu.]] Oprócz tego jest również jednym z trzech krajów Ameryki Południowej wchodzących w skład [[G20|grupy G20]]. Według analityków kraj ten zaklasyfikowany jest do [[Rynki wschodzące|rynków wschodzących]], ze względu na wielkość, wysoki wzrost gospodarczy, poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych czy eksport w całości wytworzonych usług i towarów<ref>[http://www.prosperity.com/country.aspx?id=AR Legatum Institute – Legatum Prosperity Index (ang.)].</ref>. Jest uznawana jako lokalne mocarstwo z bardzo wysokim wskaźnikiem rozwoju społecznego<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf ''Human Development Report 2011'' (ang.)].</ref><ref name=":3">{{Obra citada | cita = Argentina has been the leading military and economic power in the Southern Cone in the Twentieth Century. | nombre = Michael | apellidos = Morris | capítulo = The Strait of Magellan | título = International Straits of the World | título-trad = Estrechos internacionales del Mundo | nombre-editor = Gerard | apellidos-editor = Mangone | ubicación = Dordrecht, [[Países Bajos | NL]] | editorial = Martinus Nijhoff | año = 1988 | idioma = inglés | página = 63}}.</ref><ref name=":4">{{Obra citada | idioma = inglés | cita = Secondary regional powers in Huntington's view include Great Britain, Ukraine, Japan, South Korea, Pakistan, Saudi Arabia and Argentina | nombre = Tom | apellidos = Nierop | capítulo = The Clash of Civilisations capítulo-trad = El embate de civilizaciones | título-trad = El factor territorial | título = The Territorial Factor | nombre-editor1 = Gertjan | apellidos-editor1 = Dijkink | nombre-editor2 = Hans | apellidos-editor2 = Knippenberg | ubicación = Amsterdam | editorial = Vossiuspers | año = 2001 | página = 61}}.</ref><ref name=":5">{{Obra citada | cita = The US has created a foundation upon which the regional powers, especially Argentina and Brazil, can developed their own rules for futher managing regional relations | nombre = David | apellidos = Lake | capítulo = Regional Hierachies | capítulo-trad = Jerarquías regionales | título = Globalising the Regional | nombre-editor = Rick | apellidos-editor = Fawn | ubicación = Reino Unido | editorial = Cambridge University Press | año = 2009 | página = 55}}.</ref><ref name=":6">{{Obra citada | idioma = inglés | cita = The southern cone of South America, including Argentina and Brazil, the two regional powers, has recently become a pluralistic security community | nombre1 = Emanuel | apellidos1 = Adler | nombre2 = Patricia | apellidos2 = Greve | capítulo = Overlapping regional mechanisms of security governance | capítulo-trad = Sobreponendo mecanismos regionales de gubiernanza de seguridad | título = Globalising the Regional | título-trad = Globalisando el regional | nombre-editor = Rick | apellidos-editor = Fawn | ubicación = Reino Unido | editorial = Cambridge University Press | año = 2009 | página = 78}}.</ref><ref name=":7">{{Obra citada | cita = [...] notably by linking the Southern Cone's rival regional powers, Brazil and Argentina | nombre1 = Alejandra | apellidos1 = Ruiz-Dana | nombre2 = Peter | apellidos2 = Goldschag | nombre3 = Edmundo | apellidos3 = Claro | nombre4 = Hernán | apellidos4 = Blanco | capítulo = Regional integration, trade and conflicts in Latin America | capítulo-trad = Integración regional, comercio y conflictos en America latina | título = Regional Trade Integration and Conflict Resolution | título-trad = Integración regional de comercio y resolución de conflictos | idioma = inglés | nombre-editor = Shaheen Rafi | apellidos-editor = Khan | ubicación = Nueva York | editorial = Routledge | año = 2009 | página = 18}}.</ref><ref name=":8">{{Obra citada | nombre = Samuel P | apellidos = Huntington | idioma = inglés | capítulo-trad = Cultura, poder y democracia | capítulo = Culture, Power, and Democracy | título = Globalization, Power, and Democracy | título-trad = Globalización, poder y democracia | nombre-editor1 = Marc | apellidos-editor1 = Plattner | nombre-editor2 = Aleksander | apellidos-editor2 = Smolar | ubicación = Baltimore | editorial The Johns Hopkins University Press | año = 2000 | página = 6}}.</ref><ref name=":9">{{Obra citada | cita = The driving force behind the adoption of the MERCOSUR agreement was similar to that of the establishment of the EU: the hope of limiting the possibilities of traditional military hostility between the major regional powers, Brazil and Argentina | nombre = Anestis | apellidos = Papadopoulos | título = The International Dimension of EU Competition Law and Policy | ubicación = Nueva York | editorial = Cambridge University Press | año = 2010 | página = 283}}.</ref><ref name=":10">{{Obra citada | idioma = inglés | título = Brief, final | last = Clingendael | formato = PDF | url = http://www.gsinstitute.org/docs/ClingendaelBrief_Final.pdf | urlarchivo = http://web.archive.org/web/http://www.gsinstitute.org/docs/ClingendaelBrief_Final.pdf | título-trad = Resumen final | editoral = GS Institute}}.</ref>▼
</ref> Według statystyk [[Bank Światowy|Banku Światowego]] argentyński Produkt Krajowy Brutto zajmuje 21 miejsce na świecie<ref name=":1">{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł = http://databank.worldbank.org/data/download/GDP.pdf | url = http://databank.worldbank.org/data/download/GDP.pdf | opublikowany = | data = | data dostępu = 2015-01-05 }}
▲Argentyna</ref> zajmujea jedno z najwyższych miejsc w rankingachwedług [[WskaźnikMiędzynarodowy rozwojuFundusz społecznegoWalutowy|WskaźnikaMiędzynarodowego rozwojuFunduszu społecznegoWalutowego]], [[PKBbiorąc perpod capita]]uwagę iparytet jakościsiły życianabywczej pośródargentyńska krajów Ameryki Łacińskiej.<ref name=":0">{{cita web |url=http://web.archive.org/web/http://hdr.undp.org/en/media/hdr_20072008_en_complete.pdf|título=Human Development Report|fechaacceso=19 de junio de 2008|año=2007|formato=PDF|editorial=United Nations Development Programme |idioma=inglés}}</ref> Według statystyk [[Bank Światowy|Banku Światowego]] argentyński Produkt Krajowy Bruttoekonomia zajmuje 2123 miejsce na świecie.<ref name=":12">{{citaCytuj web| idioma = inglésstronę | url= http://databank.worldbank.org/data/download/GDP.pdf | título-tradnazwisko =Tabla de PIB | títuloimię = GDP table |formato= PDFtytuł |fechaacceso= 17Report defor mayoSelected deCountries 2014}}</ref>and aSubjects według [[Międzynarodowy Fundusz Walutowy|Międzynarodowego Funduszuurl Walutowego]] biorąc pod uwagę parytet siły nabywczej argentyńska ekonomia zajmuje 23 miejsce na świecie.<ref name=":2">{{cita web|url= http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=57&pr1.y=11&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=PPPGDP&grp=0&a= |editorial opublikowany =Fondo Monetario Internacional|fechaacceso data =11 de noviembre| dedata 2014dostępu = 2015-01-05}}</ref> Argentyna jest członkiem – założycielem [[Unia Narodów Południowoamerykańskich|Unii Narodów Południowoamerykańskich]] oraz [[Mercosur]], a także członkiem [[Organizacja Państw Iberoamerykańskich|Organizacji Państw Iberoamerykańskich]], [[Bank Światowy|Banku Światowego]], [[Światowa Organizacja Handlu|Światowej Organizacji Handlu.]] Oprócz tego jest również jednym z trzech krajów Ameryki Południowej wchodzących w skład [[G20|grupy G20]]. Według analityków kraj ten zaklasyfikowany jest do [[Rynki wschodzące|rynków wschodzących]], ze względu na wielkość, wysoki wzrost gospodarczy, poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych czy eksport w całości wytworzonych usług i towarów<ref>[http://www.prosperity.com/country.aspx?id=AR Legatum Institute – Legatum Prosperity Index (ang.)].</ref>. Jest uznawana jako lokalne mocarstwo z bardzo wysokim wskaźnikiem rozwoju społecznego<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf ''Human Development Report 2011'' (ang.)].</ref><ref name=":3">{{Obra citada | cita = Argentina has been the leading military and economic power in the Southern Cone in the Twentieth Century. | nombre = Michael | apellidos = Morris | capítulo = The Strait of Magellan | título = International Straits of the World | título-trad = Estrechos internacionales del Mundo | nombre-editor = Gerard | apellidos-editor = Mangone | ubicación = Dordrecht, [[Países Bajos | NL]] | editorial = Martinus Nijhoff | año = 1988 | idioma = inglés | página = 63}}.</ref><ref name=":4">{{Obra citada | idioma = inglés | cita = Secondary regional powers in Huntington's view include Great Britain, Ukraine, Japan, South Korea, Pakistan, Saudi Arabia and Argentina | nombre = Tom | apellidos = Nierop | capítulo = The Clash of Civilisations capítulo-trad = El embate de civilizaciones | título-trad = El factor territorial | título = The Territorial Factor | nombre-editor1 = Gertjan | apellidos-editor1 = Dijkink | nombre-editor2 = Hans | apellidos-editor2 = Knippenberg | ubicación = Amsterdam | editorial = Vossiuspers | año = 2001 | página = 61}}.</ref><ref name=":5">{{Obra citada | cita = The US has created a foundation upon which the regional powers, especially Argentina and Brazil, can developed their own rules for futher managing regional relations | nombre = David | apellidos = Lake | capítulo = Regional Hierachies | capítulo-trad = Jerarquías regionales | título = Globalising the Regional | nombre-editor = Rick | apellidos-editor = Fawn | ubicación = Reino Unido | editorial = Cambridge University Press | año = 2009 | página = 55}}.</ref><ref name=":6">{{Obra citada | idioma = inglés | cita = The southern cone of South America, including Argentina and Brazil, the two regional powers, has recently become a pluralistic security community | nombre1 = Emanuel | apellidos1 = Adler | nombre2 = Patricia | apellidos2 = Greve | capítulo = Overlapping regional mechanisms of security governance | capítulo-trad = Sobreponendo mecanismos regionales de gubiernanza de seguridad | título = Globalising the Regional | título-trad = Globalisando el regional | nombre-editor = Rick | apellidos-editor = Fawn | ubicación = Reino Unido | editorial = Cambridge University Press | año = 2009 | página = 78}}.</ref><ref name=":7">{{Obra citada | cita = [...] notably by linking the Southern Cone's rival regional powers, Brazil and Argentina | nombre1 = Alejandra | apellidos1 = Ruiz-Dana | nombre2 = Peter | apellidos2 = Goldschag | nombre3 = Edmundo | apellidos3 = Claro | nombre4 = Hernán | apellidos4 = Blanco | capítulo = Regional integration, trade and conflicts in Latin America | capítulo-trad = Integración regional, comercio y conflictos en America latina | título = Regional Trade Integration and Conflict Resolution | título-trad = Integración regional de comercio y resolución de conflictos | idioma = inglés | nombre-editor = Shaheen Rafi | apellidos-editor = Khan | ubicación = Nueva York | editorial = Routledge | año = 2009 | página = 18}}.</ref><ref name=":8">{{Obra citada | nombre = Samuel P | apellidos = Huntington | idioma = inglés | capítulo-trad = Cultura, poder y democracia | capítulo = Culture, Power, and Democracy | título = Globalization, Power, and Democracy | título-trad = Globalización, poder y democracia | nombre-editor1 = Marc | apellidos-editor1 = Plattner | nombre-editor2 = Aleksander | apellidos-editor2 = Smolar | ubicación = Baltimore | editorial The Johns Hopkins University Press | año = 2000 | página = 6}}.</ref><ref name=":9">{{Obra citada | cita = The driving force behind the adoption of the MERCOSUR agreement was similar to that of the establishment of the EU: the hope of limiting the possibilities of traditional military hostility between the major regional powers, Brazil and Argentina | nombre = Anestis | apellidos = Papadopoulos | título = The International Dimension of EU Competition Law and Policy | ubicación = Nueva York | editorial = Cambridge University Press | año = 2010 | página = 283}}.</ref><ref name=":10">{{Obra citada | idioma = inglés | título = Brief, final | last = Clingendael | formato = PDF | url = http://www.gsinstitute.org/docs/ClingendaelBrief_Final.pdf | urlarchivo = http://web.archive.org/web/http://www.gsinstitute.org/docs/ClingendaelBrief_Final.pdf | título-trad = Resumen final | editoral = GS Institute}}.</ref>
 
Pod względem wielkości Argentyna jest drugim największym państwem w Ameryce Południowej i ósmym na świecie. Biorąc pod uwagę terytoria gdzie Argentyna faktycznie sprawuje władzę wynosi ona 2&nbsp;780&nbsp;400&nbsp;km², jednakże biorąc pod uwagę także terytoria sporne do których Argentyna rości pretensje: ''[[Falklandy|Falklandy/Malwiny]]'', ''[[Georgia Południowa|Georgię Południową]]'', ''[[Sandwich Południowy]]'', ''[[Islas Auroras]]'' wraz z ''[[Orkady Południowe|Orkadami Południowymi]]'', ''[[Szetlandy Południowe|Szetlandami Południowymi]]'' oraz z częścią [[Antarktyda|Antarktydy]] administrowanej przez Argentynę na mocy [[Traktat antarktyczny|Traktatu Antarktycznego]] zwaną również [[Antarktyda Argentyńska|Antarktydą Argentyńską]], łączna powierzchnia kraju wynosi 3 761 274&nbsp;km² co plasowałoby Argentynę jako siódme największe państwo świata.<ref name="Superficie" />
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedysta:Magnusson/brudnopis”