Rowasz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Dexbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Removing Link FA template
drobne merytoryczne
Linia 1:
'''Rowasz''' ([[język węgierski|węg.]] ''Székely rovásírás'') – pismo runopodobne.
 
Używane było przed rokiem [[1000]]. Pismo to zbliżone jest do pisma (tzw. [[pismo orchońskie|„run” tureckich]]) ze ścian znad rzeki [[Orchon]] w Mongolii z [[VIII wiek]]u, z kolei [[Pismo orchońskie|pismo orchon]] jest podobne do pisma w [[Kodeks Rohonczi|Kodeksie Rohonczi]]. Również na Węgrzech pisano w czasach przedchrześcijańskich w rowaszu, z tego okresu zachowały się jednak tylko nieliczne teksty. Od momentu wprowadzenia chrześcijaństwa przez [[Stefan I Święty|Stefana I]] (I. István) używano alfabetu łacińskiego. Jedynie mówiący węgierskim dialektem [[Szeklerzy]] zamieszkujący dziś [[Okręg Harghita]], [[Okręg Covasna]] i [[Okręg Marusza]] w [[Siedmiogród|Siedmiogrodzie]] używali go do ok. [[1850]] r. Dziś ''rovásiras'' ma znaczenie symbolu węgierskości. Jest używany w węgierskich organizacjach [[skauting|skautowych]].
 
== Pismo ==
Linia 36:
|}
* Cyfry rowaszu są podobne do [[cyfry rzymskie|rzymskich]] i [[cyfry etruskie|etruskich]]. Takie cyfry po rozdzieleniu włosa nie mogą być "oszukane".
* Zapisywano liczbę zwierząt na kijach zwanych [[raboš]]. KijeDzielono dzielonoje wzdłużwzdłużnie a tokażdej "rozdzielanieze włosa"stron potransakcji tootrzymywała byjedną sztukę np. po [[redyk]]ach uniknąćunikano w ten sposób konfliktów z rozdzielaniem stada po upływie kontraktu. Zobacz też: [[Rewasz (symbol)|rewasz]].
* System numeryczny w rowaszu najprawdopodobniej został przejęty już po przybyciu plemion szeklerskich na tereny naddunajskie.
 
Linia 44:
Z czasów [[Awarowie|Awarów]] pozostały dwa napisy w skarbie z [[Nagyszentmiklós]] (Gross Sankt Nikolaus/San Nicolae) oraz na zapince znalezionej w [[Szarvas]]. Interpretacja inskrypcji z Nagyszentmiklós jako rowaszu, jest dyskusyjna, a teorii, w jakim alfabecie i w jakim języku zostały one zapisane, jest wiele, żadna jednak nie jest dostatecznie przekonująca. Wedle jednej z nich, autorstwa węgierskiego uczonego, [[Gábor Vékony|Gábora Vékonyego]], są to napisy węgierskie wykonane [[pismo|pismem]] przypominającym [[Alfabet grecki|greckie]].
 
W [[XV wiek]]u w kołach [[Humanizm renesansowy|humanistów]], zebranych wokół dworu króla [[Maciej Korwin|Macieja Korwina]], wzrosło zainteresowanie rowaszem jako "pismem„pismem tajemnym"tajemnym”.
 
Pierwszą książkę poświęconą alfabetowi szeklerskiemu napisał w [[1598]] [[János Telegdi]].